291
Сөз тіркесі мен жай сөйлем
(С. Жүнісов).
Ешбірін де ол білмейтін (М. Əуезов).
Бірнешені жы-
латып, қуантқан неше талайды (Ғашық-наме). Бірақ бұл бала да
сырын, ойын
ешкімге айтпады (М. Əуезов).
Көп, аз сөздерінің септелуі:
Бұдан соң екеуі де көпке дейін
үнсіз қалды (С. Бақбергенов). Абай, Əйгерімнің байқауынша,
Мағаштың хатын қолы дірілдеп оқып,
көпке шейін танып, түсініп,
бойына сіңіре алмаған тəрізді (М. Əуезов).
Бар, жоқ сөздерінің септелуі: Төңірегінде беті ашық жатқан
темір-терсек
жоғына көзі əбден жеткен (Ə. Кекілбаев). Жалғыз-
ақ, мынау екі қаралылар үшін ол
жоққа барабар (М. Əуезов).
Бала-шағаң
бар-жоғыңа қарамайды (М. Мағауин). Осы қалпын-
да ол ұрыдан гөрі
жоғын іздеумен болып еді («Қазақ əдебиеті»).
Есеңгіреп қалған
қазақтар қолдарында садақ бар екенін де ұмы-
тып кеткендей (Ə. Кекілбаев).
Үстеудің септелуі: Мысалы,
Ертемен тұрдағы, ақбоз атыңа
міндағы, құбылаға қарап жүре бер (Ж. Молдағалиев). Жүргінші-
лер Ералының
қазірде қуаң тартқан
шалғынын біраз аралап өтті
(М. Əуезов). Күн бата Еркебұлан келді,
кешеден бері Отарбай-
дың мінезі тіпті түсініксіз болып кетті (Ғ. Мұстафин).
Ертеңіне
түске жақын Абайды ұзақ жолға аттандырғалы жақындары тегіс
тысқа шықты (М. Əуезов). Аудандарға
жоғарыдан нұсқау беріл-
ген (Ғ. Мұстафин).
Жеке дыбыстардың да септелуі:
«
Т» мен «
У» де келді деп,
Ту шалқиды желбіреп.
«
Е» əрпі «
ф» мен көрші екен
Үйлессіз көрші ерсі екен (М. Əлімбаев).
Есімдіктің септелуі: Əзірше
мынаны ала тұр («Лениншіл
жас»). Рахым балалардың
бəрінен де үлкен (М. Əуезов). Күнім-ай,
сонша неге жүдедің (М. Əуезов). Ушаков инженерлермен
осын-
да келіп еді (Ғ. Мүсірепов).
Қимыл есімінің септелуі: Сол бұлақтың суы ұрыспай-талас-
пай, аттарын суарып алып, жөндеріне
жүре беруге жетер ме
еді? (Ғ. Мұстафин). Оншалық
саналы болуға əлі жас емес пе? –
деседі (С. Мұқанов). Баланы
оқытуды жек көрмедім (Абай).
Қатыстық сын есімнің септелуі: Мен мына
көк бестіге мі-
немін (Ғ. Мүсірепов). Білімдіден шыққан сөз
талаптыға болсын
кез (Абай).