Талғат сайрамбаев
Қабыса байланысқан етістікті күрделі сөз тіркстері
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Тал ат сайрамбаев
- Бұл бет үшін навигация:
- -сыз, -сiз, -дай, -дей, -лы, -лi, -ың, -ің, -к
| 1. Қабыса байланысқан етістікті күрделі сөз тіркстері.
Сын есiмдердiң етicтiкпен тipкeci Жазба тiлiмiздiң дамуына, жетiлуiне байланысты сын eciмдep тек зат eciм нeмeсе оның орнына жүретiн басқа eciмдepмeн ғана тiркесiп қоймай, eндi етicтiктермен де тipкece алатын дəрежеге ие болды. Бiрақ тiлдегi осы сияқты құбылыс тiл мамандарының арасында түрлiше талқылауына байланысты eтicтiк алдына кел- ген сын eciмдepдi сөз табы жағынан əртүрлi түсiндiрiп, оны бiр де сын eciм, бiрде үстеу деп шатастырып oтыpды. Жалпы алғанда, соңғы кезде барлық ғалымдар сын eсiмдepдің етicтiкпен тipкeciн мойындап, тiптi синтаксистiк еңбек терде ол туралы арнайы та- рау берiлiп, кейде жекеленген диссертациялар да жазылғанды- ғын көремiз [63; 16; 99]. Сын eciмдepдiң етiстiкпен тipкeci, бiрiншiден, көптегeн тари- хи уақыттың жемici, екiншiден, сын eciмдepдiң барлығы бiрдей етістiкпен тipкece бередi деуден аулақ пыз. Мұндай кезде сын eciмдepдiң көбiне сапалық түрлеpi мол тiркеседi. Қатыстық сын eciмдepiнiң iшiнде кейбiрi -сыз, -сiз, -дай, -дей, -лы, -лi, -ың, -ің, -к жұрнақты түрлерi ғана болмаса басқа түрлер ондай тіркесте жұмсалмайды. Жалпы сын есімдер мағынасы жағынан сапалық жə не қатыс- тық болып бөлiнсе, олар құрылысы жағынан дара жəне күрделi де 155 Күрделі сөз тіркестері болып бөлiнетiндiгi белгiлi. Сын есiмдер етicтiктi сөз тipкeciндe тeк бағыныңқы қызметте ғана жұмсалады. Ондай тipкecтe олар- дың дара, күрделi түpi де кездесе бередi. Қазiргi əдебиеттерде сын eciмдepдiң көбiне дара түрлерiнің тipкeci айтылады да, олардың күрделi түрлерiнiң тipкeci онша сөз бола бермейдi. Жалпы сын есiмдер құрылысы жағынан күрделi де бола бере- дi. Оның өзiн күрделi жəне қосарлы сын eciмдер деп бөлген орын- ды сияқты. Сонда күрделi сын eciм дерге кеміндe eкi немесе одан да көп сындар жатса, кей де сол дара сын eciмдepi өзiне тағы бiр сөздердi жетегiне алып, жас кiciдей, қу шүберектей, қысқa адым- дай сияқты, яғни бiріншi сыңарлары сын eсiм, екiншi сыңарлары жүктеу/скачать 2,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|