Бақылау сұрақтары: Жадыдағы программаларды түзету.
Жад қорының менеджері.
Беттік жады (Страничная память).
Адрестерді байланыстыру.
Логикалық жады.
Негізгі жады.
Ішкі жады.
Пайдаланылған әдебиеттер 1. В. Яворский, А. Әміров. Операциялық жүйелер: Оқу құралы. - Астана: Фолиант, 2017 ж.
2. Кейлингерт П. Элементы ОС. Пер. с.англ. –М.:Мир, 2015
3. Гордеев А.В. Операционные системы. Учебник для вузов. –СПб.:Питер, 2014
4. Дейтл Г. Введение в операционные системы. В 2-х томах. Пер. с.англ. –М.: Мир, 2077 г.
5. Операционные системы-от РС до PS/2/ ж: Фодор, Д. Бонифас, Ж. Танги. Пер. с. франц.-М.:Мир,2019 г.
13-Дәріс Тақырыбы: Жадыны басқару. Жоспар: 1. Қатынас құру функциялары.
2. Виртуалды жадыны ұйымдастыру.
3. Беттерді аударыстыру стратегиялары.
Дәрістің мазмұны Көптеген стратегиялық шешімдер операциялық жүйе деңгейінде сияқты аппараттық деңгейде қайталанады. Мультипрограммалық режимде негізгі шарттардың бірі сақтауды қамтамасыз ету болып табылады.
Бір рет қолданылатын операциялық жүйе сияқты файлдық жүйені қарастырайық. Бұл жағдайда мәліметтерді сақтау мәселесі болмайды, себебі осы операциямен жұмыс істеуші адам барлық файлдар иесі болып табылады. Бір рет қолдану жүйесінде мысалы, MS-DOS немесе Windows 95. Машинаны жүктеп басқа пайдаланушының барлық файлдарын жоюға болады.
Көп қолданушы жүйесі көптеген пайдаланушылар жұмысын қамтамасыз етеді. MS-DOS мультипрограммалау тәртібінде жұмыс істей алады, бірақ жеткіліксіз, себебі бір үрдістегі қате көрші үрдістің және операциялық жүйенің өшіп қалуына алып келеді. Сондай-ақ Windows 95 ОЖ-де көптеген пайдаланушылар жұмыс істей алады, бірақ бұл жұмыс тиімді емес, себебі бұл ОЖ барлық сақтау құқықтарына ие емес. Сонымен көп қолданылатын жүйе санкцияланбаудан ақпаратты сақтауды қамтамасыз етеді. Негізінде, сақтау мәселесі файлдық жүйемен ғана байланысты емес. Операциялық жүйе барлық жерде мәліметтерді сақтау қабілетіне ие: бұл файлдар, үрдіс және қорлар.
Мұнда назарға осы фактке қарапайым, себебі файлдар үшін едәүір критикалық нүкте. Жедел жадыда орналасқан мәліметтер әдетте тегергіш жинақтауышы ролін атқаратын үшінші жадыда немесе екінші сақтау жабдықтарында орналасады. Үшінші жадыға жету уақыты ОЖ-ге жету уақытынан бірнеше рет жоғары және ОЖ-ң белсенді әрекет етуін талап етеді.
Unix операциялық жүйесінің жадыны басқару жүйесі үрдістер арасында жедел жадыдағы қорлардың тиімді тарауына жауап береді. Операция бөлімі операциялық жүйе басқаруымен үрдісті сақтаудың апараттық басқаруымен жүргізіледі.
Виртуалдық жадыны ұйымдастыру . Физикалық жады бұл есептеу нәтижелерін енгізіп санашықпен жұмыс істейтін жады. Ол реттелмеген код ұяшықтардан тұрады және оларға оның реттік нөмерін көрсетіп назар аудармауға болады. Ұяшықтар саны шектеулі және тіркелген.
Жедел жады физикалық мекен деп аталатын өзінің ерекше мекеніне ие байттар түрінде көрсетіледі. Үрдістің мекендік кеңістігі физикалық жедел жадтың мекендік кеңістігінен ерекшеленеді. Егерде үрдістің мекендік кеңістігі жедел жадыда көрінсе, яғни үрдісте қолданылатын мекен физикалық мекен болып табылса, онда бұл кейбір проблемаларға алып келеді. Осы барлық мәселелер виртуалдық жады көмегімен шешіледі. Осыдан қолданылатын мекен физикалық мекенмен сай келуы шарт емес. Виртуалдық мекен аппараттық деңгейде көрсетіледі.
Әр бір үрдіс өзінің виртуалдық адрестік кеңістігінде виртуалдық жадымен орындалады. Виртуалдық жады термині қолдану уақытында виртуалды мекендерді сақтайтын жүйелерге жатады. Сонымен, екінші көрініс мәселелерді орындау үрдісінде жүзеге асырылады. Виртуалдық жадыны ұйымдастыру санашықтармен есептелген белгілі адресті көп ұяшықтарға қараудың алдын алатын белгі машиналық сәулетке байланысты.
Виртуалдық жады құрылымы виртуалдық мекендер жиынынан тұрады. Әр бір виртуалдық жадыда физикалық жады болу керек. Виртуалдық жадыны жүзеге асыру үшін физикалық тағыда виртуалдық мекен көрінісінің басқару механизмі қажет.
Қосымша қызметті өзара әрекетті виртуалды жады диспетчері талаптар арқылы және болып жатқан жағдайға байланысты талап етілген функциялармен жүргізіледі. Жағдайлар келесі түрлерге бөлінеді:
1 – жағдай. Ұзік үрдісті ескеру.
2 – жағдай. Жедел жадыда талап етілетін бетке назар аудару.
3 – жағдай. Жады менеджері және файлдық жүйе менеджері арқылы беттерді аударыстыру кезіндегі ұздік үрдісті талап ету.
Қарастырылған механизм негізінде кез-келген виртуалдық жадыны жасауға болады. Диск арқылы виртуалды жадының таратылуы неғұрлым көп болса, соғұрлым екінші әсіресе үшінші жағдайдың пайда болуы ықтималдығы жоғары болады.
«Бет ығыстыру» жағдайы беттер қарқындылығын талдаумен байланысты жоғарыда қарастырылған диспетчерлеу пәні негізінде қолданылатын беттерді ескерумен байланысты.
Аударыстыру мақсаты белсенді емес сегменттерден жедел жады қорларын босату болып табылады.
Беттерді аударыстыру ұйымдастыру – талаптар бойынша жүктелетін және барлық программаларды жүктеу.