Радиоактивтілікті 1896 жылы алғаш рет кім байқады, және зерттеу барысы?
Радиоактивтілік 1896 жылы француз физигі Анри Беккерел уран түздарының люминесценциясын окып-зерттеген кезде ашылды. Уран тұздары сыртқы эсерсіз (өздігінен) табигаты белгісіз сэуле шығарған, ол жарықтан қорғавлған фотопластинаны жарықтандырып, ауаны иондап, жұка металл пластина арқылы өтіп, бір катар заттардың люминесценциясын тудырган. Құрамында полоний жэне радийі бар заттарда осы касиеттерге ие болған.
Ядродан шығатын сәулелердің үш түрі.
Альфа - сәулелер – радиоактивті ядролардан зор жылдамдықтармен (шамамен 10 см/с) бөлініп шығатын бөлшектерден тұратын сәулелер.
Бета - сәулелер- радиоактивті изотоптардың бета - ыдырауында бөлініп шығатын электрондардан тұратын сәулелер.
Гамма-сəулелену өте жоғары энергиялы фотондар болып табылады.
Радиоактивті ыдырау кезіндегі сәулелер.
Альфа - ыдырау. α-бөлшегінің табиғатын 1908 жылы Резерфорд көптеген эксперименттік зерттеулер нәтижесінде анықтады.
Альфа - сәулелер – радиоактивті ядролардан зор жылдамдықтармен (шамамен 10 см/с) бөлініп шығатын бөлшектерден тұратын сәулелер. Альфа-сәуле шығару – ядролық реакторлардың жұмыс процесінде, ядролық жарылыста пайда болатын немесе ядролық зарядтардың құрамына кіретін радиоактивті изотоптардың ыдырау барысында ядролардың гелий атомдарын (альфа - бөлшектер) шығаруы.
Альфа - ыдырау кезінде атом ядросы зарядтың саны екіге және массалық саны төртке кем туынды ядроға түрленеді.
Бета-ыдырау. β - сәулесінің табиғатын 1899 ж Резерфорд ашқан болатын. β - ыдырау - атом ядросының ішінде нейтронның (n) протонға (p) және протонның нейтронға өздігінен айналу процесі. Процесс кезінде ядродан электрон (е-) не позитрон (е+) және электрондық антинейтрино не нейтрино бөлініп шығады.
Бета - сәулелер- радиоактивті изотоптардың бета - ыдырауында бөлініп шығатын электрондардан тұратын сәулелер.
Гамма - ыдырау 1900 жылы Вилaрд ядролық сәуле шығарудың құрамындағы үшінші компоненттің бар екенін тапты, оны гамма (у) - сәуле шығару деп атаған.
Гамма - сәуле шығару магнит өрісінде ауытқымайды, демек, оның заряды жоқ. Гамма - сәуле шығару радиоактивтік ыдыраудың жеке бір түрі емес, ол альфа және бета - ыдыраулармен қабаттаса өтетін процесс.
Мұндағы Х* - қозған аналық ядро,Х - оның қалыпты күйдегі нуклиді.
