Инфляция Инфляция – жалпы баға деңгейінің көтерілуінен ақшаның құнсыздануы.
Инфляция деңгейі мына формуламен есептелінеді:
,
мұнда, π – инфляция деңгейі, P – ағымдағы жылдағы бағалардың орташа деңгейі, P – базалық жылдағы бағалардың орташа деңгейі.
Инфляция түрлері. Инфляция келесі белгілер бойынша бөлінеді:
1.Экономиканы мемлекеттік реттеудің дәрежесіне байланысты:
Ашық – нарықтық экономикаға тән еркін баға кезінде әрекет ететін инфляция .
Жасырын – қатаң мемлекеттік реттеу кезінде әрекет ететін инфляция.Тауарлар мен қызметтер тапшылығынан байқалады.
2.Бағалардың өсу қарқынына байланысты:
Тұрақты – жылдық қарқыны 10% дейін болатын инфляция.
Секірмелі – жылдық қарқыны 20 -200% дейін болатын инфляция.
Гиперинфляция – жылдық қарқыны 200% артық немесе айлық қарқыны 50% асатын инфляция.
3.Алдын ала болжау дәрежесіне байланысты :
Күтілетін – инфляция әсерінен болатын жоғалтулардың алдын алуға немесе азайтуға мүмкіндік береді.
Кенеттен болатын инфляция – нақты табыстардың төмендеуіне және несие беруші мен алушының арасында табыстардың қайта бөлінуіне әкеледі.
4.Инфляцияны тудыратын факторларға байланысты:
Сұраныс инфляциясы – жиынтық сұраныстың жиынтық ұсыныстан артуынан пайда болатын инфляция.
Шығындар инфляциясы – өнім бірлігіне кететін орташа шығындардың артуынан пайда болатын инфляция.Ұсыныс көлемі сұраныстан қалып отырады.
Инфляцияның себептері. Инфляцияның ішкі және сыртқы себептері бар.
Инфляцияның ішкі себептері:
Тұтыну тауарларын өндіретін салалардың өндіріс құралдардар өндіретін салалардан қарағанда артта қалуы;
Мелекеттік бюджет тапшылығы;
Экономиканың циклдік дамуының көрінісі болатын микро-макродеңгейдегі сәйкессіздіктер;