ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі Смйыҕпырыйын, гиілші ргп яюоыйры алмасы “ана сілі> 1991п
жүктеу/скачать 1,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Ezhelgi dauir adebieti Kelimbetov (1)
| Мэвглж дәлг Ежелгі мәдени және әдеби мҰЯанъ
әвгЯж кҰрЮ пррЮйы санъп-білт ен, алдъмен маЯкризм- кЮриожек_-йглжлжек ленинизм іліміне негізделеді. ұйскені мәдни және әдеби мҰЯа жҲніндегі маЯкрсік-лениндік ілім кҲЯкем әдебиессің сапсъҕ мәнін ачъп, ансагонирсік ҕоғамда екі сүЯлі Ұлссъҕ мәдениес боласънън, рохиализм жағдайънда Ятфани мҰЯанъ ҕоғам мүддеріне пайдалант ҕажессігін ғълъми негізде дәлелдеп беЯеді. Ұлъ ОксьбЯы рохиалирсік Яеволбхиьръна дейінгі ҕазаҕ әдебиесі біЯ-біЯіне ҕаЯама-ҕаЯръ ансагонирсік сапсаЯдъң күЯер жағдайънда ҲміЯге келген әдебиес. ұйскені “бүкіл саЯиф сап күЯерінің саЯифъ, ҕоғамдъҕ дамтдъң сүЯлі расълаЯънда ҕаналтчъ сапсаЯ мен ҕанатчъ сапсаЯдъң бағънтчъ сапсаЯ мен үрсем сапсаЯдъң аЯа-ръндағъ күЯерсің саЯифъ боладъ” 1 . Міне, оръ ҕаналтчъ сапсаЯ мен ҕанатчъ сапсаЯ адамзассъң бүкіл саЯифъндағъ біЯ- біЯіне ҕаЯръ сънъмръз күЯерсе коғамдъҕ рананъң ран алтан сүЯлеЯін (ронъң ічінде кҲЯкем әдебиессі де) сапсъҕ күЯерсің Ятфани ҕҰЯалъ Яесінде кеңінен пайдаланадъ. Рол үчін ансагонирсік ҕайчълъҕсағъ әЯбіЯ сап Ҳз маҕрас-мүдделеЯіне рәйкер келесіндей мәдениес пен ҲнеЯ және әдебиес стъндълаЯън ҲміЯге әкелді. Ребебі ансагонирсік сапсъҕ ҕоғамда бүкіл ҕоғам мүчелеЯі үчін, ҕаналтчъ және ҕанатчъ сапсаЯ үчін оЯсаҕ, ролаЯдъң бәЯіне біЯдей ҕъзмес есесін жалғъз ғана мәдениес болтъ мүмкін емер. Сапсъҕ ҕоғамда екі сүЯлі мәдениес — ҕаналтчъ еңбекчі сапҕа ҕъзмес есесін мәдениес және канатчъ үрсем сапҕа ҕъзмес кҲЯресесін мәдениес боладъ. Оръған оЯай, ьғни әЯбіЯ мәдениессің ҕоғамдағъ әлетмессік ҕъзмесіне ҕаЯай біз мәдениессің Ҳзін пЯогЯерривсі және '.- К. МаЯкр пен Ф. Энгельр. Саңдамалъ чъғаЯмалаЯънън, үч сомдъғъ, Алмасъ, 1976, 1- сом, 98-бес. 14 кеЯсаЯспа бағъссағъ деп екі ҕаЯама-ҕаЯръ сопҕа бҲлеміз. БҰл жҲнінде В. И. Ленин 1913 жълъ жазған “Ұлс мәрелері жҲніндегі рън замескалаЯ” деген еңбегінде “ҔазіЯгі әЯбіЯ Ұлссъң ічінде екі сүЯлі Ұлс баЯ — дейміз біз баЯлъҕ нахионал-рохиалдаЯға. ӘЯбіЯ Ұлссъҕ мәдениессе екі сүЯлі Ұлссъҕ мәдениес баЯ. ПтЯичкевицсеЯдің, ГтцковсаЯдъң және РсЯтвелеЯдің великоЯтрсъҕ мәдениесі баЯ,— ал ронъмен біЯге ЧеЯнъчевркийдің, Плефановсъа ерімдеЯімен рипассаласън великоЯтрсъҕ мәдениес се баЯ. Н а ҕ о р ъ н д а й екі сүЯлі мәдениес, ГеЯманиьдағъ, УЯанхиьдағъ. Англиьдағъ, евЯейлеЯдегі, с. с. риьҕсъ ткЯаиндаЯда да баЯ” деп асап кҲЯрессі. 1 В. И. Лениннің бҰл даналъҕ пікіЯі ансагонирсік ҕоғамда ҲміЯ рүЯген баЯлъҕ фалъҕсаЯ мәдениесі мен әдебиесіне сікелей ҕасърсъ екенін Ұмъспат кеЯек. ӘЯбіЯ Ұлссъҕ мәдениессе екі сүЯлі Ұлссъҕ мәдениес боласъндъғъ стЯалъ В. И. Ленин айсҕан оръ даналъҕ пікіЯді барчълъҕҕа ала осъЯъп, ҕазаҕ фалҕънъң Ұлъ ОксьбЯы рохиалирсік Яеволбхиьръна дейінгі мәдениесі мен әдебиесін де сапсъҕ сҰЯғъдан екі сүЯлі Ұлссъҕ мәдениессен ҕҰЯалған деп білеміз. БҰлаЯдъң біЯі — уеодалдъҕ ҕҰЯълърсъ, фан-рҰлсандаЯдъ дәЯіпсейсін ҕочамесчіл аҕън-жъЯатлаЯ барсаған раЯай әдебиесі. БҰл әдебиес үрсем сапсъң рҲзін рҲйлеп, жъЯън жъЯладъ. Екінчірі — ҕазаҕ фалҕънъң азассъҕ. сеңдік жолъндағъ ең аръл аЯман-маҕрасънан стъндаған, ҕазаҕ ҕатъмънъң озас ой-пікіЯін білдіЯесін, фалъҕсъң бай атъз әдебиесі негізінде дамъған, биік гтманирсік маҕрассаЯ мен пЯогЯерривсі идеьнъ ірке аръЯтға бағъссалған еңбекчі фалък әдебиесі. Әдессе бтЯжтазиь идеологсаЯъ сапсъҕ ҕоғамдағъ ансагонирсік ҕаЯама-ҕайчълъҕсъ, сапсъҕ күЯер пен онъң ран алтан сүЯлеЯін, кҲЯкем әдебиес — сапсъҕ идеологиь екенін сеЯірке чъғаЯъп. ҕоғамнъң баЯлъҕ мүчелеЯі үчін, баЯлък сапсаЯ мен әлетмессік сопсаЯ үчін оЯсаҕ, ролаЯдъң бәЯіне біЯдей ҕъзмес есесін жалғъз мәдениес, әдебиес, ҲнеЯ ҕажес деген ойдъ кҲбіЯек айсадъ. МҰндай айла-сәріл аЯҕълъ олаЯ сапсъҕ күЯерсі бүЯкемелеп, еңбекчі фалъҕсъң ҕанатчълаЯға ҕаЯръ күЯерін әлріЯестге әЯекес жарайдъ. Ронъмен. идеалирсік 1 жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|