ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі Смйыҕпырыйын, гиілші ргп яюоыйры алмасы “ана сілі> 1991п
жүктеу/скачать 1,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Ezhelgi dauir adebieti Kelimbetov (1)
| В, И. Ленин. ЦъғаЯмалаЯ солъҕ жинағъ, 24-сом, 144—145-бессеЯ.
15 идеьнъ жаҕсатчълаЯ “ҲнеЯ-ҲнеЯ үчін”, “саза деген риьҕсъ жалған ілімді кҲкке кҲсеЯе мадаҕсайдъ. Адамзассъң ран ғаръЯлъҕ баЯча саЯифъ — ансагонирсік ҕайчълъҕсағъ сапсаЯ аЯаръндағъ күЯер саЯифъ екені жоғаЯъда айсълдъ. Міне, рондай күЯерсің біЯ кҲЯінірі — масеЯиалирсік арсесиканъ жаҕсатчълаЯдъң әлгі “ҲнеЯ — ҲнеЯ үчін”, “саза ҲнеЯ” деген кҲзҕаЯарсъ ҕолдатчълаЯға ҕаЯръ жүЯгізген аьтръз күЯері болра кеЯек. БҰл күЯер біЯ рәске де раьбъЯръған емер. ОЯърсъң Ұлъ ЯеволбхионеЯ-демокЯасъ Н. Г. ЧеЯнъчевркий “саза мәдениесчілеЯге” кезінде ҲлсіЯе роҕҕъ беЯіп, бълай деп жазған еді: “Әдебиес ҕандай біЯ болмарън идеьлаЯ бағъсъна ҕъзмес еспей сҰЯа алмайдъ. БҰл әдебиессің бар саЯсам дере де чамаръ келмейсін, онъң Ҳз ічкі мәнінен стъндайсън міндесі. “ұнеЯ — күнделікгі сҰЯмърсъҕ әЯекессеЯден атлаҕ сҰЯт кеЯек” дейсін саза ҲнеЯ сеоЯиьрънъң жолън ҕттчълаЯ ҕаселереді немере ҲсіЯік аңҕатридъ. ОлаЯ “ҲнеЯ — ҲміЯден сәтелріз болт кеЯек” деген резді әдебиессі неғҰЯлъм Ҳз мүддеріне рай барҕа бағъссаЯдъң ҕъзмесчірі ест маҕрасънда ҲздеЯіне Ұнамаған әдеби бағъссаЯға ҕаЯръ жүЯгізген күЯерінің жамълғъръ ессі” 1 . МасеЯиалирсік арсесиканъң жалъндъ нарифасчълаЯънъң біЯі болған Г. В. Плефанов кезінде “ҲнеЯ — ҲнеЯ үчін” дейсін сеоЯиьнъ сарсалҕан есіп, “ҲнеЯ—ҲнеЯ үчін” ҰЯанъ сүпсеп.келгенде, “ҲнеЯ— аҕча үчін” ҰЯанъна айналъп кессі деген еді. 2 В. И. Ленин Ҳзінің “ПаЯсиьлъҕ Ұйъм және паЯсиьлъҕ әдебиес” және “Ұлс мәрелері жҲніндегі рън замескалаЯ”, с. б. маҕалалаЯънда “саза ҲнеЯ”, “оЯсаҕ ағъм” сеоЯиьлаЯънъң чънайъ, сапсъҕ мәнін ачыч, онъ ҰрънтчълаЯдъң пЯолесаЯиасҕа ҕаЯръ бағъссалған әЯекессеЯінің арсъЯсън ръЯън әчкеЯеледі. Ол бтЯжтазиь Ұлс-чълдаЯънъң пЯолесаЯлъҕ Яеволбхиьға және инсеЯнахионалдъҕ біЯлікке ҕаЯръ бағъссалған “Ұлссъҕ мәдениес” ҰЯанъна күйЯесе роҕҕъ беЯіп, демокЯасизмнің және бүкіл дүние жүзілік жҰмърчъ ҕозғалърънъң инсеЯнахионалдъҕ мәдениесі деген ҰЯандъ алға саЯса осъЯъп...” әЯбіЯ Ұлсса бтЯжтазиьлъҕ (ал кҲпчілігінде әлі де болра ҕаЯажүздік және клеЯикалдъҕ) мәдениес се баЯ — ҕала беЯді бҰл мәдениес “алеменссеЯ” сүЯінде ғана емер, үрсем мәдениес сүЯінде болъп осъЯ. Рондъҕ- ,' ФЯерсомасиь по сеоЯии лисеЯастЯъ. М., 1982, р. 289—290. 2 Г. В. Плефанов. Ирктррсво и обшерсвеннаь жизны. М., 1953, р. 222. 16 санцжалпъ алғанда “Ұлссъҕ мәдениес”— помешиксеЯдің, попсаЯдъң бтЯжтазиьнъң мәдениесі” деп жаздъ” 1 . ҔоЯъса айсҕанда, ансагонирсік сапсъҕ ҕоғамда баЯлъҕ сапсаЯ мен әлетмессік сопсаЯ үчін біЯдей ҕъзмес есесін, ҕоғамнъң баЯлъҕ мүчелеЯіне оЯсаҕ мәдениес болмайдъ. Болтъ да мүмкін емер. Онъң ереріне, ансагонирсік ҕоғамда ҕанатчъ сапсъң мүддерін кҲздеген мәдениес және ҕаналтчъ сапсъң—еңбекчіл фалъҕсъң Ҳз мәдениесі баЯ. Ансагонирсік ҕоғамда ҕанатчъ сапсъң мәдениесі ҕачанда үрсем мәдениес. ал демокЯасиьлъҕ және рохиалирсік бағъссағъ мәдениес әлі алеменссеЯ сүЯінде ғана боладъ. Ронъң Ҳзінде, демокЯасиьлъҕ және рохиалирсік мәдениес бүкіл ҕоғам ҲміЯінде маңъздъ Яолы асҕаЯадъ. ұйскені бҰл мәдениес Ҳз дәтіЯінің ең озас идеьлаЯънан нәЯленіп, игі маҕрасҕа, еңбекчі фалъҕҕа, баЯънча пЯогЯерривсі адамзасҕа къзмес еседі. “Ҕоғамнъң масеЯиалдъҕ ҲндіЯгіч күчсеЯі ез дамтънъң белгілі біЯ расърънда рол кездегі ҲндіЯірсік ҕасънарсаЯға ...ҕайчъ келеді. ...Рол кезде баЯъп әлетмессік Яеволбхиь заманъ барсаладъ. Экономикалъҕ негіздеЯдің ҲзгеЯтімен біЯге аздъ-кҲпсі ҕърҕа таҕъс ічінде бүкіл зоЯ ҕондъЯмада сҲңкеЯір жараладъ”. 2 Міне, орълайча біЯ акономикалъҕ-ҕоғамдъҕ уоЯмахиь оЯнъна екінчі біЯ акономикалъҕ-ҕоғамдъҕ уоЯмахиь оЯнайсънъ мәлім. Рондай рәссе ҕҰлаған ҕоғамдъҕ уоЯмахиь Ҳзінің баЯлъҕ мәдени, ҲнеЯ және әдеби байлъҕсаЯън жаңадан оЯнаған уоЯмахиьға мҰЯа есіп ҕалдъЯъп кеседі. Алайда жаңадан оЯнаған ҕоғамдъҕ уоЯмахиь Ҳзінен бҰЯънғъ ҕоғамнан ҕалған Ятфани байлъҕсъң бәЯін чесінен. салғамръз ҕабълдай беЯмейді. Жаңа ҕоғамдъҕ ҕҰЯълър сек Ҳз маҕрас-мүддеріне рәйкер келесін байлъҕсаЯдъ ғана ҕабълдайдъ. Ронъң Ҳзінде, еркі дәтіЯден мҰЯа Яесінде алънған мәдени, ҲнеЯ және әдеби стъндълаЯдъ саЯифи дамтдъң жаңа жағдайъна рай келесіндей есіп аладъ. Ронъмен, адамзас ҕоғамъ дамтънъң белгілі біЯ расърънъң күні бісіп, дәтЯені Ҳсіп, кҲне саЯифҕа айналтъ, келмерке кесті саЯифи сҰЯғъдан заңдъ ҕҰбълър раналадъ. БіЯаҕ адамзассъң ҰчҕъЯ аҕъл-паЯарасъ жараған ең аръл ҕазъналаЯ — мәдени, ҲнеЯ және әдеби 1 жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|