«заманауи сын-тегеуріндер мен қОҒамның жаһандану жағдайында қазақстандағы білім мен ғылымның инновациялық Ҽлеуеті»
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
жүктеу/скачать 5,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Молодежные центры здоровья, которые должны оказывать консультативную, лечебно- профилактическую помощь подросткам и молодежи В течение пяти лет существования Молодежного центра здоровья «ДОС» при Алматинском Областном центре формирования здоровья «ДОС» был накоплен значительный опыт работы с подростками. Основными задачами и целями МЦЗ предусматривается:
подростков и молодежи с современными средствами и методами контрацепции, показаниями и противопоказаниями к их применению, консультирование и динамичное наблюдение за пациентами, особенно в случаях возникновения побочных эффектов и осложнений на фоне использования средств контрацепции.
сексуальных отношений, предупреждение нежелательной беременности, ИППП, ВИЧ – инфекции.
общего психического здоровья, сексуальных отношений в подростковом возрасте; медико-психологическая коррекция нарушений всех видов поведения подростков; проведение индивидуальных и групповых психологических тренингов с подростками и молодежи
индивидуальных приемов подростков, обращающихся в МЗЦ самостоятельно или по направлению специалистов других ЛПО. Все лечебно-диагностические мероприятия с подростками проводятся в строгом соответствии с законодательством Республики Казахстан. Молодежный центр «ДОС» здоровья осуществляют свою деятельность в социальном и учебно-методическом направлении:
кризисной ситуации, касающейся их репродуктивного здоровья (сексуальное насилие, нежелательная беременность, ИППП, ВИЧ –инфекция и т.д.).
организаций.
Сотрудничают с психолого-педагогическими, медико-социальными центрами и органами социальной защиты.
индивидуальные консультации для родителей подростков, педагогов, социальных работников, медицинского персонала и психологов образовательных и лечебно- диагностических организаций города и регионов.
Активно сотрудничают и привлекают к совместной работе волонтеров, а также представителей молодежных и общественных организаций, социальных служб, средства массовой информации по профилактике здорового образа жизни среди подростков и молодежи;
специалистов ЛПО, работников образовательных учреждений. В своей деятельности МЦЗ «ДОС» используют эффективные инновационные технологии, направленные на сохранение здоровья, снижение рискованного поведения среди подростков, социальное сопровождение и защиту их прав на основе принципов доброжелательности, доступности, добровольности, доверия и конфиденциальности. Важным направлением работы специалистов МЦЗ является оказание помощи подросткам и молодежи оказавшиеся в трудной жизненной ситуации. За эти годы тем или иным вопросам к специалистам обратились десятки тысяч абонентов. В центре 304
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
действует телефон доверия, куда могут позвонить подростки которые оказались в сложной психологической ситуации. Повод обращения подростков и молодежи в центр это развод родителей, детско-родительские отношения, нежелательная беременность, плохие взаимоотношения со сверстниками и учителями, контрацепция, ИППП, ВИЧ- инфекции. Молодежные центры здоровья за свой короткий опыт работы показали себя только с хорошей стороны. Для повышения качества жизни, сохранения и восстановления трудоспособности и активного долголетия среди подрастающего поколения необходимо продолжить развитие и усовершенствования в данном направлении, а именно: 1.
Разработать проект
«О медико-психолого-социальной работе с
2.
Модернизировать систему подготовки кадров Молодежных центров здоровья, которые будут владеть методиками предупреждения и коррекции в поведения, а также учет возрастных особенностей заболеваемости и развития, проводить консультации по формированию здорового образа у подростков и молодежи; 3.
Обеспечить научно-методической литературой Молодежные центры здоровья, где даны подробные рекомендации по оказанию медико-психологической помощи подросткам и молодежи; 4.
Развивать волонтерские движения среди молодежи по здоровому образу жизни;
5.
Развивать и усовершенствовать систему профилактики, создать комплекс мероприятий , направленных на формирование у молодежи стойких взглядов на здоровый образ жизни и твердое неприятие к пагубным привычкам; 6.
теледебаты по здоровому образу жизни; 7.
Привлекать молодежь к движению здорового образа жизни: «Здоровая молодежь - здоровое поколение»; 8.
Таким образом, развитие и усовершенствование системы Молодежных центров здоровья в Казахстане помогут искоренить в обществе все негативные сложившиеся ситуации, а также пропагандировать и проводить профилактические мероприятия по охране репродуктивного здоровья, соматического и психологического здоровья подрастающего поколения.
1.
Организация молодежных центров здоровья в Казахстане. Методические рекомендации / К.А.Тулебаев, Ш.Е. Коржаубаева, Д.К.Рахимбекова, Э.М. Шакаралиева. Алматы. – 2009.-50с. 2.
Приказ Мз РК от 19 октября 2006г № 491 «О внедрении услуг, дружественных к молодежи»; 3.
А.А.Баранова, Л.А. Щеплягиной. – М., РАМН, Союз педиатров России, Центр информации и обучения, 2003.- 408. 4.
педиатрических амбулаторно-поликлинических учреждениях: Пособие для врачей. – М. :МЗР, 2002.
305
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
ҼОЖ 378.016.02
САУАТТЫЛЫҒЫН АҚПАРАТТЫҚ ОРТАҒА БЕЙІМДЕУ НЕГІЗІНДЕ ДАМЫТУҒА ДАЙЫНДАУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Сыдықов Б.Д. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Алматы қ., bdsydykhov@mail.ru Мақалада оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту болашақ мҧғалімнің кәсіби қҧзыреттілігінің қҧрамдас бӛлігі ретінде қарастырылады. Функционалдық сауаттылықты дамытуға қажетті әдіснамалық ыңғайлар ҧсынылады. Болашақ мҧғалімдерді оқушылардың функциональдық сауттылығын ақпараттық- коммуникациялық технологияларнегізінде дамытуға дайындауда оқытудың технологиялық ыңғайы
қолданылады. Функциональдық сауттылықты қалыптастырудың негізгі теориялық қағидаларын және қҧрылымдарын негізге ала отырып функциональдық сауттылықты дамытудың ерекшеліктері атап кӛрсетіледі. Особенности развитие функциональной грамотности учащихся в данной работе рассматривается как составная часть профессиональной компетентности будущего учителя. Предложены методологические подходы развития функциональной грамотности. При подготовке будущего учителя для развития функциональной грамотности учащихся на
основе информационных систем применяется технологический подход обучения. На основе структуры функциональной грамотности и основных теоретических положений ее формирования выделены особенности развития функциональной грамотности. The functional literacy of school students is considered in this paper as an element of professional competence of future teacher. Also the methodical approaches of the development of functional literacy are proposed in this paper. For preparing future teachers used the technological approach of teaching favoring the development of functional literacy- based information systems. On the base of structure and main theoretical regulations its formation were singled out the features of the development of functional literacy.
функционалдық сауаттылығын дамыту, әдіснамалық ыңғайлар, технологиялық ыңғай. Ключевые слова:профессиональная
подготовка будущего учителя, компетенция,развития функциональнойграмотностиучащихся, одходы, технологический подход. Keywords: professional training of future teacher, competence, development of functional literacy school students,methodical approach, technological approach. Ақпараттық ортаға негізделген қоғамда болып жатқан әлеуметтік – экономикалық, саяси ӛзгерістер, кҥннен - кҥнге ҥдеп келе жатқан интеграциялық ҥрдістер, еңбек нарығындағы бәсекелестіктің артуы жоғары оқу орнын бітіретін мамандарға қойылатын талаптарды кҥшейтуде. Сондықтан да жоғары оқу орындарында уақыт талабына сай білім мен ғылымды игерген, сауатты да салауатты, шығармашыл, кәсіби қҧзыретті, функционалдық сауатты ақпараттық мәдениеті қалыптасқан мамандар дайындаудың қажеттілігі артуда. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан - мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «Біздің жастарымыз оқуға, жаңа ғылым-білімді игеруге, жаңа машықтар алуға, білім мен технологияны кҥнделікті ӛмірде шебер де тиімді пайдалануға тиіс. Біз бҧл ҥшін барлық
306
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
мҥмкіндіктерді жасап, ең қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етуіміз керек»,- деп білім саласынның алдына зор міндет жҥктелген [1]. Қазақстан Республикасында білімді дамытудың 2011 - 2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында экономиканың тҧрақты дамуы ҥшін білімнің сапасын арттыру арқылы адами капиталды дамыту алға қойылып отыр [2]. Қоғамның ақпараттық даму жағдайында дайын технологияларды пайдалану деңгейі мен оларды жасау деңгейі арасында алшақтық байқалып тҧрады, ол білім беру арқылы біліктілігі жоғары мамандарды даярлауды баяулатуға болмайтындығына талап қояды. Осыған байланысты жоғары оқу орындарында болашақ мҧғалімнің кәсіби технологиялық қҧзыреттілігін қалыптастыру басты назарда болуда. Бҥгінгі таңдағы оқу ҥдерісінде қолданылатын ақпараттық технологиялар ЭЕМ қолдануға негізделген. Замани ЭЕМ-дер формальданған білімдерді ӛңдеу мен бейнелеу ҥшін ҥлкен есептеу мҥмкіндіктеріне ие және білімді ҧйымдастырудың мейлінше жетілдірілген формаларын жасау және оларды оқытуда қолдану ҥшін жағдай туғызады. Дегенмен біздің анықтауымыз бойынша ЖОО оқу ҥдерісі білімді формальдау әдістеріне оқытуды жетілдіру қажеттілігі анықталды. Бҧл студенттерге болашақ кәсіби іс-ерекетінде қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды тиімді қолданумен қатар оларды жасауға оқытуды қажет етіп отыр. Сондықтан қазіргі кездегі оқыту әдістемелерінде, маман даярлауда ЭЕМ мҥмкіндіктері толық жеткілікті тҥрде қолданылмауда, бҧл ӛз кезегінде ақпараттық технологиялардың дамуының қол жеткен деңгейімен, осы кезде қалыптасқан оқыту әдістемелері мен технологияларының арасында қарама-қайшылықтың пайда болуына алып келеді. Бҧл қайшылықты шешу ҥшін педагогика ғылымы мен оқыту теориясынан терең ойластырылған, дербес білім беру міндеттерін шешуге бағытталған жаңа инновациялық білім беру технологияларын қҧру қажет болады. Адамзат тарихында іс- әрекетті жҥзеге асыру қҧралдарды ғана дамып қоймай, осы қҧралдарды, қоғамдық тәжірибені жасайтын адамның дамуы басты мәселе ретінде қарастырылады. Адам даму индексі (АДИ) олардың ӛмірінің ҧзақтығы, білім алу, денсаулық сақтауға арналған мҥмкіншіліктері, табыс табу мен жҧмыс жағдайлары сияқты факторларды есепке алу арқылы мемлекеттерді салыстыратын кӛрсеткіш. Олар негізінде халықаралық салыстырулар жасалып, мемлекеттердің бҧл саладағы жетістіктері айқындалады. Адамның қоғамдық тҧлға ретінде қалыптасуында, оның дамуға деген табиғи қабілеті мен ӛзіндік белсенділігінің алар орыны ерекше аса маңызды. Осыған орай жаңаша ойлайтын маманды қалыптастыруға бағытталған университеттік дайындаудың «ӛзіндік философияға» негізделген жаңа парадигмасының ӛзектілігінің артуы заңды қҧбылыс. Болашақ маманның функционалдық сауаттылығы мәселесін философиялық, психологиялық, педагогикалық тҧрғыдан қарастыра отырып, олардағы келтірілетін ой- қорытындылар мен тҧжырымдар біздің зерттеуімізде әдіснамалық қызмет атқарады. Философиялық зерттеулерде ӛзін-ӛзі дамыту адамды жетілдіру тҧрғысынан қарастырылса, психологиялық зерттеулерде тҧлғаның белсенділігі, әрекет теориясы тҧрғысынан зерттелінеді, ал педагогикалық талдаулар болашақ маманның кәсіби дамуы тҧрғысынан талқыланады. А.А. Бодалевтің пікірінше адамның ӛзін-ӛзі дамытуға деген қажеттілігі мен қабілеті белгілі бір мақсаттарға қол жеткізу барысында жеке тҧлғасында сапалық ӛзгерістер орын алған кезде оңай әрі тез айқындалып, жҥзеге асады. Екіншіден, адам белгілі бір бағыттағы саналы іс әрекетке ҧмтылып, табанды еңбек етуі барысында ӛзі ҥшін жаңа қасиеттерді дамыта алады. Бҧл ретте белгілі бір іс-әрекетпен айналысуға
307
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
деген ҧмтылыс ӛзін-ӛзі дамыту қажеттілігінің және оған даярлығының кӛрсеткіші болып табылады [3]. Бҧл айтылғандар толығымен біз талқылап отырған болашақ мҧғалімнің функционалдық сауаттылығы мәселесіне де қатысты деп санаймыз. Осы айтылған пікірлер «Функционалдық сауаттылықты дамыту» ҧғымының ӛзіне тән сипаттамалары туралы: біріншіден, ол жеке тҧлғаның педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік, физиологиялық, философиялық, т.б. сияқты жан-жақты ҥрдістері болып табылатындығы, екіншіден, бҧл ҥрдістер негізінен жасампаздық мәнге ие екендігі, ҥшіншіден, олардың жеке тҧлғаның барлық ӛрістерін қамтитын, қарама- қайшылыққа толы сандық және сапалық ӛлшемдері болатындығы жайында қорытынды жасауға мҥмкіндік береді. Функционалдық сауаттылықты дамытудың мәнін біздің ойымызша, тҧлғаның «дамуы» мен оның «ӛзін-ӛзі дамытуы» ҧғымдарымен байланыста қарастырылуы тиіс. «Психологиялық» сӛздікте «даму» мӛлшерлік ӛзгерістердің белгілі бір ӛлшем шегінен шығып сапалық ӛзгерістерге айналуы делінсе, «тҧлғаның дамуы» ҧғымы жеке адамның әлеуметтенуі мен тәрбиесі нәтижесінде әлеуметтік қасиеті ретінде жеке тҧлғаның қалыптасу ҥрдісі деп тҥсіндіріледі [4]. Осы ҥрдістің барысында қалыптасатын қабілеттер мен қызметтер жеке тҧлғаның бойында тарихи қалыптасқан адами қасиеттерді қайта жаңғыртады. «Даму» – жаңару ҥрдісі. Жаңаның ӛмірге келіп, ескінің жоғалуы деген мағынаға сәйкес. Демек жаңаның пайда болуы мен даму тікелей байланысты. Барлық табиғат қҧбылыстары сияқты табиғат туындысы адам да диалектикалық жолмен дамып, бір деңгейден екінші деңгейге ауысып, ӛзгеріп отырады. Дамудың барлық тҥрі – қозғалыс, алайда қозғалыстың барлығы бірдей даму бола бермейді. Тек сапалық ӛзгерістерді қамтамасыз ететін, керi қайтпайтын сипаты бар қозғалысты даму деп айтуға болады [5]. Философиялық әдебиеттерде дамудың ҥш типі қарастырылады: прогрессивті, регрессивті және бір жазықтағы даму. Прогрессивті даму – қарапайымнан кҥрделіге қарай, тӛменнен жоғарыға қарай шығу, ескірген сапалық жағдайдан жаңаға қарай қозғалыс, жаңару ҥрдісі. Бҧл даму ҥстіндегі жҥйенің одан да жоғары деңгейге кӛтерілуі. Жоғарғы деңгей тӛменгімен салыстырғанда кҥрделі, жетілген, мазмҧны жағынан бай. Жоғарылықтың тағы да бір даусыз критерийі тӛменгі деңгейдің сол жоғарының ішінде болуында. Даму ҥрдiсiнiң кҥрделілiгi, қарама-қайшылықтылығы мен спираль тҥріндегі қҧбылыс болуы, мҧғалімнің шығармашылық әлеуетінің жетілуін оның ӛзінің алға қарай жылжуын ӛзі дайындайтын ҥрдiс деп қарауға мҥмкіндік береді және «ӛзін-ӛзі алға ілгерілету» - «функционалдық сауаттылығын дамыту» ҧғымына сәйкес келеді. Ӛзін - ӛзі ілгерілетуде сыртқы әсерлер аралық роль атқарады. Тҧлғаның функционалдық сауаттылығы ӛзін-ӛзі ілгерілетуден сапалық сипатымен ерекшеленеді және ол ҧйымдастырудың жоғары деңгейге ӛтуімен қатар жҥреді. Жеке тҧлғаның дамуы осы жеке тҧлғаға тән тҥрткілер жҥйесі басқаратын іс- әрекетте жҥзеге асады. Мҧнда даму белгісі ретінде сапалық және сандық нәтижелерде кӛрінетін ӛзгерістері алынады. Әдетте ӛзгерістер жеке тҧлғаның әртҥрлі ӛрістерін қамтиды. Дегенмен, әрбір жеке тҧлға ҥшін бҧл ӛзгерістердің орын алуы, белсенділік танытуы жағынан жеке-дара болып келеді. Даму мен ӛзін-ӛзі дамыту бір-бірінің қайнар кӛзі бола тҧра, бірін-бірі байыта тҥседі. Ӛзін-ӛзі дамыту жеке тҧлғаны билеп алып, ӛз нәтижелерінің белгілі бір деңгейіне қол жеткізе отырып, оқу мен тәрбие ықпалымен одан әрі дамудың ең жақсы немесе ең жаман алғышарттарын жасайды. Егер оқу мен тәрбие дамудан айтарлықтай озып, ең жақын даму ӛрісінде болса, олардың дамытпалы нәтижесі болатыны белгілі. Бҧдан шығар қорытынды: ӛзін-ӛзі дамыту – жеке тҧлғаның бойында қайта қалпына келмейтін сапалық ӛзгерістердің оның ӛз еркіне байланысты орын алуы және жеке 308
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
тҧлғаның ӛз дамуына ӛзі жауап беруі. Бірақ бҧл бірден жҥзеге аспайды, ол жеке адамның дамуының белгілі бір кезеңінде орын алады. Баланың баршаға таныс «Мен ӛзім» деген сӛзі ӛзін-ӛзі дамытудың бастауы болып табылады. Бірақ ӛзін-ӛзі дамыту қажеттілігінің жеке тҧлғаның тҧрақты қасиетіне айналуы ҥшін біршама уақыт қажет [6]. Жеке тҧлғаның қалыптасуының бастапқы кезеңдерінде оның белсенділігі қарым-қатынас барысында кәсіби іскерліктерді қабылдауға даярлығы тҥрінде кӛрінеді. Бірақ ӛсе келе бҧл даярлық ӛз мінез-қҧлқын ӛз бетінше реттей алатын жеке тҧлғаның ӛзіндік санасының даму қарқынына байланысты ӛзгеріске ҧшырайды. Функционалдық сауаттылығын дамыту ҥрдісі жеке тҧлға ӛз алдына мҧндай міндет қоймаған кезде де аяқ астында пайда болуы мҥмкін. Оны жеке тҧлғаның даму ҥрдісі дайындағандықтан, сол ҥрдістің қажетті кезеңі болып табылады. Функционалдық сауаттылықты дамыту - адамның ішкі дҥниесінің ӛзгеріске ҧшырауы. Бҧл адамның ӛмір сҥруі барысында, ӛз жеке тҧлғасын айқындап, оның негізін қалап, ӛз болмысының мәнін тҥсіну арқасында жҥзеге асады. Оған білім алу, басқа да танымдық әрекетпен айналысу сияқты сыртқы факторлар әсер етеді. Орта арнайы білімнің ӛзіндік жауапкершілігі бар іс-әрекет ретінде жеке тҧлғалық қабылдау білім негізінде ӛзіндік негізін қалауға, кәсіби қҧзыреттілікке бағытталуы кәсіби мамандарды шығарудың шарты болып табылады. Функционалдық сауаттылығын дамыту арқылы жеке тҧлға ӛз қабілетін жҥзеге асырып, ӛзін-ӛзінің психикалық сапаларын жетілдіреді, соның нәтижесінде ӛзі ӛмір сҥретін қоғамдастықтың ӛзіндік дамуына ықпал етіп, қоғамның мәдени-тарихи дамуына ӛз ҥлесін қосады. Сондықтан заманауи қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық міндеттерді шешуде жас маманның жеке тҧлғасының ӛзін-ӛзі дамытуының мәні аса зор. Педагогикалық жоғары оқу орындары тҥлектерінің кәсіби қҧзыреттілігінің дамуы жағдайында оқуға және ӛз бетінше жҧмыс істеуге деген қабілеттерін қалыптастыру мен оны әрдайым жетілдіру міндеті әрқашан ӛзекті міндет болып қала береді. Жеке тҧлғаның қалыптасу ҥрдісі оны қоршаған сан алуан әлеуметтік қатынастарында жҥзеге асатындығы белгілі. Бҧл қалыптасу ережелерін қоғам белгілеп қойса да, жеке адамның ӛз ойын білдіру, ӛзін-ӛзі реттеу, ӛзін-ӛзі таныту, ӛзін-ӛзі айқындау, ӛзін-ӛзі кӛрсету қабілетінің маңызы зор. Ал ӛзін-ӛзі дамыту дегеніміз – жеке тҧлғаның ішкі белсенділігі арқасында орын алған даму. Функционалдық сауаттылық – қолданбалы білімдерге негізделе отырып іс- әрекеттің әр тҥрлі салаларында ӛмірлік маңызды стандартты есептерді шешу қабілетін сипаттайды. Шындығында шешілетін мәселелер заманауи әлеуметтік практиканың барлық негізгі бағыттарын қамтуы тиіс (оқыту, қарым-қатынас пен демалыс, табиғат пен әлеуметтік ортамен, әртҥрлі әлеуметтік институттармен және қоғамдық, саясы бірлестіктермен ӛзара әрекеттесу). Бірқатар зерттеушілердің пікірлері бойынша функционалдық сауаттылықтың кӛріну аймағы – бҧл кҥнделікті ӛмірде тҧлға қатыстырылатын іс-әрекеттердің барлық тҥрлерін қамтиды. Бҧлар оқу-танымдық, қҧндылықтарға бағдарланған, коммуникативті тҥрленуші (пәндік практикалық) кӛркемдік, ойын іс-әрекеттері болып табылады. Н.А.Назарова [7] болашақ мҧғалімдердің функционалдық сауаттылығының қҧрылымында келесі компоненттерді атап кӛрсетеді: 1)
2)
Іс-әрекеттік компонент (пәндік
репродуктивті және
продуктивті- шығармашылық іскерліктер мен дағдылар); 3)
4)
Кәсіби-педагогикалық компонент (кәсіби-педагогикалық іскерліктер). Болашақ мҧғалімдердің функционалдық сауаттылығын дамытуда әдіснамалық бағдар ретінде жҥйелік, тҧлғалық-бағдарлы, қҧзыреттілік, аксиологиялық және |