3. Кезектес салалас құрмалас сөйлем
не... не, немесе, әлде, біресе... біресе
Далада біресе жаңбыр жауады, біресе қар жауады.
4. Талғаулы салалас құрмалас сөйлем
не... не, я... я
Дүкенге я мен барамын, я сен барасың.
|
5. Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем
сондықтан, себебі, өйткені
Мұғалім сыныпқа кірді, сондықтан оқушылар тұрды.
|
6. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем
сонша, мынау
Менің айтарым сонша, ...
|
Сабақтас құрмалас сөйлемдер
|
1. Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
(-ған, -ген, -қан, -кен) + (-да, -де, -ша, -ше, -ғалы, -гелі)
Мұғалім сыныпқа кіргенде, оқушылар тұрды.
|
2. Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
-са, -се
Мұғалім сыныпқа кірсе, оқушылар тұрады.
|
3. Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
(-са, -се) + (-да, -де, -та, -те)
Мұғалім сыныпқа кірсе де, оқушылар тұрмады.
|
4. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
-у + үшін
Балаларды үйрету үшін, Алтынсарин мектептерді ашты.
|
5. Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
(-ған, -ген, -қан, -кен) + (-дықтан, -діктен)
Мұғалім сыныпқа кіргендіктен, оқушылар тұрды.
|
6. Қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
-ып, -іп, -п; -а, -е, -й
Мұғалім сыныпқа кіріп, оқушылар тұрды.
|
Морфологиялық талдау (Морфологический разбор)
Морфология – дербес сөздердің грамматикалық мағыналарын тексеретін, грамматикалық сөз тұлғалардың қызметі мен қалыптасу, даму заңдылықтарын зерттейтін тіл ғылымының бір сапасы. Морфологияның негізгі материалы — морфема.
Морфология – раздел лингвистики, основным объектом которого являются слова естественных языков и их значимые части (морфемы).
Морфологиялық талдау сызбасы (Схема разбора)
Сөз таптары (Часть речи)
Бастапқы формасы (Начальная форма)
Тұрақты белгілер (Постоянные признаки, если есть)
Тұрақсыз белгілер (Непостоянные признаки, если есть)
Синтаксистік рөлі (Синтаксическая роль)
Мысалдар (Примеры)
Ертең оқушы3 мектепке барады3.
Завтра ученик3 пойдет3 в школу.
Оқушы3 – зат есім. Кім барады? Оқушы.
Бастапқы формасы: оқушы.
Тұрақты белгілер: дара, туынды, жалпы, жанды, деректі;
Тұрақсыз белгілер: жекеше, атау септік.
Кім барады? Оқушы (бастауыш).
Барады3 – етістік. Оқушы (не істейді?) барады.
Бастапқы формасы: бар.
Тұрақты белгілер: дара, туынды, болымды, салт;
Тұрақсыз белгілер: ауыспалы келер шақ.
Оқушы (не істейді?) барады (баяндауыш).
Сөз құрамына қарай талдау (Разбор слова по составу)
Достарыңызбен бөлісу: |
