Үздіксіз білім беруде педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге даярлығын зерттеудің психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері

119 
әдістерін (бірлесу, миға шабуыл, тренинг және т.б.), шараларды (баспа, білім 
беру ресурстарын және т.б.) оқытудың технологияларын (жобалық, контекстілі, 
проблемалық, рефлексивті, модульдік, ойындық оқыту, креативті ойлауды 
дамыту, сыни ойлауды дамыту, «case- study», креативті, интерактивті, 
мультимедиялық технологиялар, ӨТШТ/ТРИЗ-технологиялары және т.б. 
шығармашылық қабілеттердің дамуына, креативті болуға итермелейді.
 
ӨТШТ 
технологиясының негізгі құрылымы: 
– 
тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясының шығармашылығы; 
– 
адам үшін шығармашылық тәжірибенің бағалылығы; 
– 
оқыту шығармашылықтарының негізгі ерекшеліктері; 
– 
ӨТШТ технологиясы арқылы тілдік құзіреттіліктерін арттыру; 
– 
ойын арқылы тілдік құзіреттіліктерін, шығармашылық қабілеттерін 
дамыту. 
Біздің зерттеуіміздің шеңберінде ұйымдастырушылық-процессуалды 
процестің барлық жиынтығын сипаттап беру мүмкін емес, кейбіреулерін ғана 
мысалға келтіреміз: эссе жазу мен білім беру мен ғылым және зерттеу ісі 
туралы пікірлерді комментарий жасау; миға шабуыл әдісі «Педагог не үшін 
зерттеуші болуы тиіс?»; «Білім беру – мектептің жұмысы емес, мектеп тек қана 
осы білімге кілт береді» (А. Луначарский) деген тақырыпта жазбаша жұмыс 
аясында сыни ойлауды дамыту; ментальды карталар «Білім тек қана өз 
ойыңмен алынса ғана білім болады, есте сақтап емес» (Л.Н. Толстой); пресс- 
конференция: «10 жыл өткен соң» (адам өзін атақты педагог ретінде елестетіп 
көру) және т.б.
Креативті 
өзгетілді 
білім 
беру 
ортасын 
құру 
– 
бесінші 
ұйымдастырушылық-дидактикалық шарт, жағдай. Креативті өзгетілді білім 
ортасын құру мәселенің дәстүрден тыс шешілу жолдарын, жаңа идеяларды 
жинақтауды 
мақұлдайтын 
және 
біржақты 
емес 
ситуацияларды 
интерпретациялайтын шығармашылық микроклимат құру. Креативті өзгетілді 
білім ортасы адамның шығармашылық әлеуетін дамытады, әрі оның мәселесі 
мен оның қарама-қайшылығын көру қабілетін дамытады; икемділік, 
айрықшалылықты, сыни көзқарасты, ойлаудың бейнелі болуын, идеялардың 
жинақталуын, интеллектуалды құлшынбалылықты, интуицияны дамытады. 
Осылайша, педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге дайындықтары 
үздіксіз білім беру жүйесі жағдайында өз алдына құрамына келесі құрылымдар 
кіретін өзара байланысты, өзара шарттасқан компоненттердің жиынтығын 
білдіреді, олар: мақсаттық компонент (ағылшын тіліне оқытудың мақсаты – 
үздіксіз білім беру жағдайында оқытушылардың жалпы кәсіби құзыреттерін 
қалыптастыру; міндеттері – оқытушылардың реферат, эссе презентация 
түріндегі өзгетілді іс-әрекет өнімдерін жасай алуы, оқу-ғылыми мәтіндерде 
негізгі өзекті мәліметті бөліп алуға үйрену, өзгетілді өнімді-бағытталған іс-
әрекет барысында жалпы кәсіби, жалпы мәдени құзыреттердің қалыптасу 
әдістемесін жасау; жалпы кәсібиқұзыреттердің қалыптасуы үшін түрлі деңгейлі 
тапсырмалар кешенін жасау; оқытушылардың дербес танымдық іс-әрекетке 
ұмтылыстарын 
дамыту 
және 
олардың 
рефлексивті 
іс-әрекеттерін 

120 
қалыптастыру); теориялық компонент (бағыттар, көзқарастар мен принциптер); 
мазмұндық компонент (аспектілер мен құзіреттер); технологиялық компонент 
(контекстілі білім беру технологиясы, интерактивті оқыту технологиялары, 
ТРИЗ-технологиялары, портфолио, технологиялық циклдар); бағалаушы-
нәтижелік компонент (диагностикалық аспаптар, критерийлер мен ағылшын 
тілін меңгеруге қажетті кәсіби құзіреттер, болжамды нәтиже), және 
ұйымдастырушылық-әдістемелік шарттар, жағдайлар (4-сурет). 
Диссертациялық зерттеуде педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге 
даярлықтарына септігін тигізетін жалпымәдени кәсіби құзіреттіліктердің 
әмбебеп кешені кеңінен сипатталып суреттелген. Бұл құзіреттер заманауи 
таңдағы білікті маманға қажетті, яғни прагматикалық кәсіби міндеттерін 
шешуге арналған құзіреттер қатарын қосып алады, олар: оқырмандық, 
коммуникативті, 
ақпараттық, 
кәсіби-педагогикалық, 
әлеуметтік-
мәдениеттанушылық, рефлексивті. 
Педагогтардың жалпы кәсіби құзіреттерінің қалыптасу моделі үздіксіз 
білім беру жағдайында дидактикалық жүйені білдіреді және өзіне 
өзарабайланысты, әрі өзара шарттасқан компоненттерді қосып алады, ол 
құрылымға кіретіндер: мақсаттық компонент (ағылшын тілін меңгеруге 
даярлықтың мақсаты мен міндеті); теориялық компонент (тиісті бағыттар, 
көзқарастар мен принциптер); мазмұндық компонент (аспекттілер мен 
құзіреттер); технологиялық компонент (контектілі білім беру, оқытудың 
интерактивті технологиясы, ТРИЗ-технологиялар, портфолио, технологиялық 
циклдер); бағалаушы нәтижелік компонент (критерийлер, көрсеткіштер мен 
үздіксіз білім беру жүйесі жағдайында ағылшын тілін меңгертуге даярлықтың 
жалпы 
кәсіби 
құзіреттері 
қалыптасуы 
деңгейлері, 
диагностикалық 
инструментарий, 
болжамдық 
нәтиже), 
сонымен 
қатар 
және 
ұйымдастырушылық-дидактикалық шарттар, жағдайлар (4 сурет). 
Зерттеуде келесі бір жайт дәлелденген, яғни үздіксіз білім беру 
жағдайында педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге даярлығының жалпы 
кәсіби құзіреттері қалыптасу тиімділігі нақты оқыту жағдайын құратын, яғни:
оқып білім алушылардың оқырмандық іс-әрекетін ұйымдастыру үшін түрліше 
мотивациялар механизмдерін қосу; оқыту процесінде құлшынбалылық пен 
ақыл-ойдың дербестігін байқату; оқу топтарының қажеттіліктеріне орай оқу 
процесін мақсатқа сай бағыттаушылық; контексті (квазикәсіби іс-әрекет) пен 
интерактивті (ойындық жұмыс түрлері, жобалық іс-әрекет, миға шабуыл) 
технологияларын вариативті қосақтап үйлестіру; өзгетілді креативті білім беру 
ортасын құрумен анықталады. 

121 
Сурет 4 – Үздіксіз білім беру жағдайында педагогтардың ағылшын тілін 
меңгеруге даярлықтарының жалпымәдени кәсіби құзіреттерінің моделі 
Мақсат
тық 
компо 
нент: 
Мақсаты: 
Үздіксіз 
білім 
беру 
жағдайын да 
оқытушылар 
дың жалпы 
кәсіби құзы 
реттерін 
қалыптас 
тыру 
Міндеттері: 
1. Оқытушылардың 
реферат, 
эссе 
презентация түріндегі өзгетілді іс-әрекет 
өнімдерін жасай алуы. 
2. Оқу-ғылыми мәтіндерде негізгі өзекті 
мәліметті бөліп алуға үйрену. 
3. Өзгетілді 
өнімді-бағытталған 
іс-әрекет 
барысында жалпы кәсіби, жалпы мәдени 
құзыреттердің қалыптасу әдістемесін жасау. 
4. Жалпы кәсібиқұзыреттердің қалып тасуы 
үшін түрлі деңгейлі тапсырмалар кешенін жасау. 
5. Оқытушылардың дербес танымдық іс-
әрекетке ұмтылыстарын дамыту және олардың 
рефлексивті іс- әрекеттерін қалыптастыру 
Теориялық 
компонент: 
Бағыттар: 
- функционалды 
- субъектілі- іс-әрекеттік 
- құзыретті 
- коммуникативті-когнитивті 
- пропедевтикалық 
Принциптер: 
- дидактикалық 
- арнаулы 
 
Мазмұнды 
компо 
нент 
Аспектілер: 
– мәдениеттанушылық; 
– лингвистикалық; 
– психологиялық; 
– кәсіби
Құзыреттер: 
– оқырмандық; 
– ақпараттық; 
– коммуникативті; 
– кәсіби педагогикалық 
Техноло 
гиялық 
компонент 
Контекст
ті оқыту 
техноло 
гиясы 
Интерактивті оқыту 
технологиялары: 
– миға шабуыл 
– жобалық технология 
Триз-
технология 
Портфолио
Ұйымдастырушы- дидактикалық жағдайлар 
Бағалаушы- нәтижелік компонент 
Жалпы кәсіби 
құзыреттердің 
қалыптасқандығы
ның критерийлері 
мен 
көрсеткіштері 
Жалпы кәсіби 
құзыреттердің 
қалыптасу дең 
гейлері 
(төменгі, орта, 
жоғары) 
Диагностикалық 
жұмыстар: 
- диагностикалау 
- тестілеу 
- бақылау 
- әңгімелесу 
- шығармашылық 
жұмыстарды талдау 
Болжамдық 
нәтиже: 
Жалпы кәсіби 
құзы реттердің 
қалыпта суының 
жоғары деңгейіне 
ауысу 

122 

жүктеу/скачать 3,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: