Үздіксіз білім беруде педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге даярлығын зерттеудің психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері
жүктеу/скачать 3,93 Mb. Pdf көрінісі
|
|
22,73% 43,14% Ағылшын тілі педагогтарының мәдениетаралық коммуникация жасау ерекшеліктері жайлы білімнің болуы; ағылшын тілінде терминологиялық сөздік қорларының кеңеюі; түрлі бағыттылықта бастапқы оқу-ғылыми мәтіндік аналитикалық-синтетикалық амалдар орындай алу шеберліктері 19,05% 46,94% Аутентті оқу-ғылыми мәтінді ақпараттарды сыни тұрғыдан қабылдай алуы мен қажетті мәліметтерді таба білу; ғаламтордан алынған мақалалардағы, қайнаркөздер мен жарнамалардағы негативті және позитивті жақтарын ерекшелеп бөле алу 18,60% 47,92% Өзгетілді кәсіби коммуникация процесінде пәнаралық байланыстарды қолдана алу; метабілімдер мен кешенді әмбебап оқу іс-әрекеттерін меңгеру 21,62% 57,78% 11-кестедегі мәліметтерге қарай қалыптастырушы экспериментке қарағанда қорытынды кезеңдегі респонденттердің білімдері мен өнімді- бағытталған шеберліктерінің артуы байқалады. Ең бір ерекшелігі мынада, яғни эксперименттік топта зерттелетін параметрлердің жағымды динамикасы қаттырақ байқалады, бұл өнімді-бағытталған өзгетілді іс-әрекет жағдайында жалпы кәсіби құзіреттері қалыптасу әдістемесінің тиімділігін дәлелдейді. Алынған мәліметтердің өңделу нәтижелері жасалынған қорытындылардың шынайылығын тексеруді қажет етті. Осы мақсатпен индуктивті статистика әдісін қолдану арқылы эксперимент барысындағы алынған нәтижелерді шынайылыққа тексеру жұмыстары жасалды. Осылайша, таңдаулардың қалыпты дұрыс бөлінуінің алғышартына қатысты біздерге аса қолайлысы, әрі дұрыс келетіні Стьюдент әдісі немесе t-критерий табылады. Есептеулер келесідей формулада жүзеге асырылды: 146 . Осында әрі тәуелсіз таңдаулар бойынша орташа көрсеткіштердің жиынтық қатыстылыққа қатысты айырмашылықтары анықталды. Осыдан соң біздер Стьюдент көрсеткішін I мәнділігі бойынша берілген сенімді деңгей мен деңгейлер санын берілген сенімді деңгей мен дәрежелер санының кестелі мәнділікпен салыстырдық. п 1 мен n 2 , көлемдегі еркіндік дәрежесндегі екі тәуелсіз таңдаулар үшін бостандық, еркіндік дәрежесі былайша: ⎜=⎜ 1 + ⎜ 2 =(п 1 –1)+(п 2 –1)= п 1 + п 2 –2. Біздің жағдайымызда ⎜= 23. Студент мәнділігі әр бақылау түрі үшін сәйкес болады: t 1 =5,82; t 2 =6,24; t 3 =3,7; t 4 =2,83; t 5 =7,68. Кестелік мәнділік〈= 0,01 және ⎜= 23үшін t 〈 = 2,8, барлық аталғандар шықты |t|> t 〈 . Осыған орай сенімді түрде қателесу ықтималдығы =0,01,және ұсынылып отырған әдістеме педагогтардың ағылшын тіліне даярлығын қамтамасыз етудің негізі бола отырып, олардың өнімді -бағытталған оқытуы негізінде өзгетілді оқырмандық іс-әрекет жасау шеберліктерін қамтамасыз етеді. Ағылшын тілін меңгеруге қажетті білімдер мен өнімді-бағытталған шеберліктердің даму динамикасының сомасы толық саналып, келесі диаграммаларда көрнекі түрде көрсетілген (13, 14, 15, 16-суреттер). Сурет 13 – 1 критерий 0 1 2 3 4 5 6 1 2 3 БТ ЭТ Б а ғ а л а р Эксперимент кезеңі 147 Сурет 14 – 2 критерий Сурет 15 – 3 критерий Сурет 16 – 4 критерий Ұсынылған диаграммалар келесідей қорытынды жасауға мүмкіндік береді, яғни жасалынған әдістемені ендіру нәтижесінде педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге даярлығын қамтамасыз етуге негіз боларлық кәсіби құзіреттердің дамуы мен өнімді-бағытталған өзгетілді оқырмандық іс-әрекет шеберліктерінің дамуында және лингвистикалық білімдердің артуында да 0 1 2 3 4 5 6 1 2 3 БТ ЭТ Б а ғ а л а р Эксперимент кезеңі 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 1 2 3 БТ ЭТ Б а ғ а л а р Эксперимент кезеңі 0 1 2 3 4 5 1 2 3 БТ ЭТ Б а ғ а л а р Эксперимент кезеңі 148 едәуір дәрежедегі жағымды динамика ЭТ-да байқалады. Және керісінше, сол шеберліктердің дамуының жағымды динамикасы БТ-да зерттелетін құзіреттерді жүйелі, мақсатқа бағытталған қалыптастыру жоқ болғандықтан айқын емес байқалып көрінеді. Тәжірибелік-эксперменттік оқытудың барысында алынған нәтижелерді ескере отырып, келесі қорытындыларды жасауға болады: 1. Педагогтар даму субъектісі ретінде бой тартады және шығармашылық қабілеттердің өзіндік дамуының да субъектісі болады, одан бөлек олар топтық өзара әрекет ету мен өзіндік жеке өзгетілді оқырмандық іс-әрекет өнімінің де субъектісі болады. 2. Педагогтар жалпы мәдени және жалпы кәсіби құзіреттерінің қалыптасқандығы деңгейінің динамикасы үздіксіз бақылау, өлшеу, түзету мен ағылшын тілін меңгерту процесі барысында өнімді-бағытталған шеберліктерді жобалаудың жүйесі ретінде қарастырылады. 3. Біздің зерттеуіміз үздіксіз білім беру жағдайында ағылшын тілін меңгеруге негіз боларлық өнімді-бағытталған өзгетілді іс-әрекет өнімін жасауға қажетті жалпы кәсіби құзіреттердің қалыптасқандығының үш деңгейін ерекшелеп бөлуге мүмкіндік берді, әрі олар өзіне келесі сипаттамаларды қосып алады. Жоғары деңгейде педагог үшін қажетті біліктілік талабы ретінде жалпы кәсіби құзіреттердің қалыптасуы жүзеге асады. Бұл сатыда оқытушыда оның табыстылығының, бәсекеге қабілеттілігі, мобильділігінің шарты ретіндегі және тілді нәтижелі меңгеруге даярлықтың алғышарты болатын өзгетілді оқырмандық іс-әрекеттің маңыздылығы мен құндылығы жөнініде ұғым- түсініктер пайда болады. Осы деңгейде кез-келген ақпаратты түрлі қайнаркөздерден ала отырып және оны сыни тұрғыдан бағалай келе, ол мәліметтерді сауатты қолданады. Бұл деңгейдің басты ерекшелігі, оқытушы өзінің өзгетілді оқырмандық әс-әрекетінің шығармашыл ерекше өнімін табысты түрде жасауға қабілетті болып келеді. Орта деңгейде оқытушы осы аталғандары яғни жалпыкәсіби құзіреттердің құрамына кіретін әрекеттерді орындауға дайын, бірақ кеңес алуды қажет етеді. Өзінің өзгетілді оқырмандық іс-әрекет өнімін үлгі бойынша жасауға қабілетті. Төменгі деңгейде педагогтар құзіреттің толық көлемінде әрекеттерді орындауға қабілетті бола қоймайды және шешімдер қабылдауда қиындықтар кешеді, тек қана репродуктивті әрекет- амалдарды орындауға қабілетті болады. 4. Ағылшын тілі пәні жоғары оқу орнының даярлық пәні ретінде метапәндер байланысы, тіл мен мәдениетті игеру, меңгеру және мәдениет аралық коммуникация негізінде жалпы кәсіби құзіреттерді аса табысты әрі нәтижелі қалыптастыруға мүмкіндіктер береді. 5. Біздер арқылы қолданған авторлық әдістемелер ағылшын тілі педагогтарының үздіксіз білім беру жағдайында тілді меңгеруге септігін тигізетін өзгетілді оқырмандық іс-әрекеттің өнімді-бағытталған шеберліктерін дамытуға барынша кең мүмкіндіктер береді әрі түрлі деңгейлерде дамиды, олар: коммуникативті, когнитивті, әлеуметтікмәдени, лингвистикалық, бұл жағдай тілді меңгеруге байланысты өзекті мәселелерді шешуге бағытталған деп сенімділікпен айтса болады. 149 6. Авторлық әдістеме педагогтардың ағылшын тілін меңгеруге даярлықтарын жақсартуға септігін тигізетін жалпы кәсіби құзіреттердің қалыптасуының интерактивті технологиялары мен бірікен-диалогты танымдық іс-әрекетті ұйымдастыратын әрі оның негізі болатын белсенді ойындық әдістер өз алдына педагогтар мен білім алушылардың түрліше өзара әрекет ету әдстерін білдіреді. Интерактивті өзара әрекет негізі белсенді ойын әдістері болатын біріккен-диалогты танымдық іс-әрекеттің бастауы бола отырып, өнімді- бағытталған оқытуға және шығармашылық микроклиматтың орнауына, тиімді кері байланыстың құрылуына, үздіксіз ашық және еркін өзгетілді қарым- қатынасқа сүйенеді. Әрі бұл жағдай білім берудің келесі міндеттерін шешеді: оқу материалдарын тереңірек түсінуге септігін тигізу, кешенді мәселелерді шеше алу шеберліктері, оқу процесінің барлық қатысушыларының диалогын орнатуға көмектесу, ағылшын тілін меңгеруге даярлықтарын оңтайландыру, зерттеушілік шеберліктері мен шығармашылық қабілеттерін және жеке тұлғалық қасиеттерін дамыту. 7. Ағылшын тілін меңгеруге қатысты жалпы кәсіби құзіреттерді қалыптастырудың барлық кезеңдерінде ұсынылған тапсырмалар мен жаттығулар кешені ерекше қайталанбас даралықты, икемділікті, ойлаудың стереотипсіздігін және бейнелілігін, ойлаудың диалектілігі мен сынилығын және икемділігі мен идеялардың жинақталуының жеңілдігін, интуиция мен интеллектуалды құлшынбалықты дамытуға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде қоғамда табысты әлеуметтенушілікке, еңбек нарығында жылдам адаптациялануға және ағылшын тілді педагогтарға біріккен-диалогты танымдық іс-әрекетте біріге отырып, өнімді-бағытталған оқытудың әдістері негіздерін қолдануға қатысты білімдерді алуға және жаңа заманауи жағдайда тәрбиеленуге алып келеді. 8. Ағылшын тілінен сабақтарды мейлінше «дөңгелек үстел» түрінде өткізген жөн, бұл қатысушыларға өздерін өзара теңдей серіктестер ретінде сезінуге мүмкіндік береді және қарым-қатынаста психологиялық кедергілерді жоятын болады. Біріккен-диалогты танымдық іс-әрекет пен өнімді бағытталған іс-әрекет жағдайында білім алушылар мен педагогтар да өздерінің жеке көзқарастарын құрастыруда, аргументтеу жүйесін мағыналау бойынша және ақпарат-мәліметтерді білімге, ал білімдерді көзқарастар мен сенім-нанымдарға айналдыруға шынайы түрде машықтанып, осы мазмұндағы тәжірибеге ие болатын болады. 9. Біріккен-диалогты танымдық іс-әрекет пен өнімді-бағытталған іс- әрекет жағдайында ағылшын тілінен даярлықты жақсарту және жалпы кәсіби құзіреттерді қалыптастыру үшін өзгетілді кәсіби білім берудің мазмұнының жаңартылуы аса маңызды, әрі өзекті: түрлі заманауи интерактивті оқыту мен тәрбиелеудің әдістерін қолдану, ағылшын тілін меңгеру дәрежелері мен тілді игеру деңгейлеріне қарай жеке-дара білім беру маршрутын құру, білім беру процесі қатысушыларының шығармашылық қабілеттері мен жеке тұлғалық бағдарлы қасиеттерін дамыту, яғни оқытудың түрлі деңгейлік дифференциациясы, контексті мен интерактивті технологиялардың вариативті бірігу қосындысы. |