1. Аморфты кремнийді және силандарды алу. Сынауықтың 1/5 көлеміне дейін магний мен таза құрғақ құм ұнтақтарының қоспасын (массалар қатынасы 3:2) салыңдар. Сынауықты штативке тік бекітіңдер (қорғаныш көзілдірік кию керек). Алдымен бүкіл қоспаны қыздырып, сонан соң сынауықтың түбін қоспа қызғанша күшті қыздырыңдар. Реакция көп мөлшерде жылу шығарып жүреді. Сондықтан реакция басталғаннан кейін қыздыруды тоқтатыңдар. Реакция нәтижесінде кремний, магний оксидінен басқа магний силициді түзілетінін ескере отырып, реакция тендеулерін жазыңдар.
Сынауықты суытып, келіге салып сындырып, пайда болған затты аздап сұйытылған тұз қышқылы (1:1) бар стақанға салыңдар. Тұз қышқылы мен қоспаның қай өнімдері әрекеттеседі? Магний оксидінің және силицидтің тұз қышқылымен әрекеттесу реакциясының теңдеулерін жазыңдар. Түзілген ақ түтін кремний (IV) гидриді - силан жанғанда түзілетінін ескеріп, силанның тотықсыздандырғыш қасиетін сипаттаңдар. Реакция біткеннен кейін тұнбаның бетіндегі ерітіндіні бөлек құйып алыңдар, тұнбаны сумен жуыңдар, сүзіңдер, кептіріңдер. Түсін байқаңдар. Келесі тәжірибеге сақтап қойыңдар. Кремнийге сұйытылған тұз қышқылының әсері қандай?
2. Кремнийдің сілтімен әрекеттесуі. Алдыңғы тәжірибеде алынған аморфты кремнийдің аздаған мөлшеріне 2-3 мл сілті қосып сынауықты қыздырыңдар. Не байқалады? Түзілген газды жағыңдар. Реакция теңдеуін жазыңдар.
3. Кремний қышқылын алу. а) 5 мл концентрлі натрий силикатының ерітіндісіне 2-2,5 мл сұйытылған (1:1) тұз қышқылының ерітіндісін құйыңдар және шыны таяқшамен сұйықтықты жақсылап араластырыңдар. Кремний қышқылы түзіледі де, ол қоймалжың тұнбаға айналады. Реакция теңдеуін жазыңдар.
ә) Кремний қышқылының гидролизі. 3 мл натрий силикатының ерітіндісіне концентрлі тұз қышқылын құйыңдар. Кремний қышқылының коллоидты ерітіндісі түзіледі. Қайнағанша қыздырыңдар. Не байқалады?
б) Кремний қышқылы оның тұздарынан ығыстыру. Натрий силикатының ерітіндісіне Кипп аппаратынан көміртегі (IV) оксидін тез жіберіңдер. Кремний қышқылы мен көмір қышқылының қайсысының электролиттік күші төмен?
