Ақылбеков Ә. Т., Кривобоков В. П., Даулетбекова А. К
Производительность по напыленному
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
Производительность по напыленному материалу Output of deposited material Масса материала покрытия, напыленная (осевшая) на модифицируемую поверхность в единицу времени.
Output of deposited material Уақыт бірлігінде модификацияланған бетке тозаңданған (тұндырылған) жабын
материалының массасы.
материалу Output of spraying material Масса распыляемого материала, израсходованная (в катодном узле) в единицу времени.
Output of spraying material Уақыт бірлігінде (катодты түйінде) жұмсалған тозаңдаушы материалдың массасы. Промоторы адгезии (праймеры) Семейство материалов, которые повышают адгезию между двумя фазами, например, подложкой и наносимым слоем. Действие промоторов адгезии основывается на том, что они достаточно сильно интегрируются с обеими фазами неполярными, полярными или
ковалентными связями, которые являются более сильными, чем связи двух фаз между собой. Применение праймеров в комбинации методом плазменной очистки или плазменной активации предоставляет оптимальную возможность для соединения двух фаз, особенно для долговременной активации поверхности. Адгезия промоторлары (праймерлері) Екі фаза, мысалы, тӛсенішпен жағылатын қабат, арасындағы адгезияны арттыратын материалдар тобы. Адгезия
промоторларының әсері
екі фазаның
арасындағы байланысқа қарағанда күштірек болатын екі фазаның полярлы емес, полярлы немесе ковалентті болатын байланыстармен ӛте жақсы интеграциялануына негізделеді. Праймерлерді комбинациялай отырып плазмалық тазарту немесе
плазмалық активтендіру әдістерінің кӛмегімен қолдану екі фазаны біріктіру үшін, әсіресе беттерді ұзақ мерзімді активтендіру үшін тиімді жағдай тудырады.
Penetrability Ӛтімділік Penetrability проницаемость вакуума диэлектрическая / vacuum inductivity — см. постоянная электрическая. диэлектрлік вакуумның өтімділігі / vacuum inductivity — қараңыз: электрлік тұрақты проницаемость вакуума магнитная / magnetic capacity, magnetic conductivity, magnetic permeability — см. Постоянная
capacity, magnetic conductivity, magnetic permeability — қараңыз: магниттік тұрақты. 233
диэлектрическая / dielectric capacitivity penetrability — безразмерная величина, характеризующая свойства диэлектриков, в статическом случае показывающая, во сколько раз увеличивается ѐмкость
конденсатора, между обкладками которого был вакуум, если пространство между обкладками целиком
заполнить однородным диэлектриком.
penetrability — диэлектриктердің қасиетін сипаттайтын, статикалық жағдайда бастапқыда вакуум болған пластиналар аралығын толығымен біртекті диэлектрикпен толтырғанда конденсатордың сыйымдылығы неше есе артатынын кӛрсететін ӛлшемсіз шама. проницаемость магнитная / magnetic permeability, magnetic capacity — величина, характеризующая изменение магнитной индукции вещества под
действием магнитного поля. магниттік өтімділік / magnetic permeability, magnetic capacity — магнит ӛрісінің әсерінен заттың магниттік индукциясының ӛзгеруін сипаттайтын шама. Пропитка покрытия Заполнение пор и трещин газотермического покрытия пропитывающим веществом.
Газды термиялық жабын қуыстары мен сызаттарының сіңірілетін затпен толтырылуы. Проплавле́ние кинжа́льное Melt penetration, weld penetration Образование расплавленного слоя на поверхности твѐрдого тела под действием пучка заряженных частиц или фотонов лазерного излучения, при котором глубина проплавления существенно (зачастую на порядки) превышает длину пробега частиц в этом веществе. Достигается в какой-то мере теплопроводностью, но в большей степени передачей импульса падающих на поверхность частиц жидкофазной области вещества. В результате жидкая фаза выдавливается в периферийные области расплава, а частицы пучка получают свободный доступ к границе раздела жидкой и твѐрдой фаз, и выделяют свою энергию в твѐрдой фазе, вызывая плавление тела на большую глубину. Широко используется в радиационных и плазменных технологиях обработки твѐрдых тел при оплавлении поверхности, электронной и лазерной сварке и т.д.
Melt penetration, weld penetration Зарядталған бӛлшектер шоғы немесе лазерлік сәуле фотондарының әсерінен қатты дененің бетінде заттың балқыған бӛлігінің тереңдігі бӛлшектердің осы затта жүріп ӛткен жолының ұзындығынан әлдеқайда терең болатын, балқытылған қабаттың пайда болуы. Қандай
да бір
дәрежеде жылуӛткізгіштіктің нәтижесінде алынады, бірақ негізінен бетке түсіп
жатқан бӛлшектердің ӛз импульсін заттың сұйық фазалы учаскесіне беруі нәтижесінде алынады. Нәтижесінде сұйық фаза
балқыманың перифериялақ облысына жинақталады, ал бӛлшектер шоғы сұйық және қатты фаза шекарасына ӛтуге мүмкіндік алып, дененің балқуының үлкен тереңдікке енуіне әкеліп, ӛздерінің энергиясын қатты фазаға береді. Қатты денелерді радиациялық және плазмалық ӛңдеу технологиясында бетті балқытуда, электронды және лазерлі дәнекерлеуде және т.б. кеңінен қолданылады.
Keyhole Методика сварки,
при которой
концентрированный тепловой источник, типа
плазменной дуги,
проникает полностью через деталь, создавая отверстия на переднем крае расплавленного свариваемого металла. По мере
продвижения источника тепла
Keyhole Плазмалық доға түріндегі концентрленген жылу кӛзі дәнекерленетін металдың алдыңғы жағында қуыс тудыра отырып бұйымды тесіп ӛтетін, дәнекерлеу әдісінің бір түрі. Жылу кӛзінің алға жылжуы кезінде балқыған металл дәненкерлегіш тігіс білігін тудыра отырып кӛз артындағы кеңістікті толтырады.
234
расплавленный металл заполняет объем позади источника, формируя валик
сварного шва. Простра́нство Area, place, room, space Одно из основных понятий физики, при помощи которого описываются свойства протяжѐнности и взаимного расположения объектов. Кеңістік Area, place, room, space Физикалық негізгі ұғымдардың бірі. Оның кӛмегімен қашықтықтың қасиеттері мен объектілердің ӛзара орналасуы сипатталады.
domain, image space — совокупность точечных изображений точек пространства предметов, образуемых оптической системой.
space
— оптикалық жүйе кӛмегімен жасалатын, кеңістіктегі заттардың нүктелік кескіндерінің жиыны.
многомерное пространство обобщѐнных импульсов, являющееся подпространством фазового пространства. импульстік кеңістік / pulse area — фазалық кеңістіктің кеңістікшесі болып табылатын жалпыланған импульстердің кӛп ӛлшемді кеңістігі. пространство конфигурационное / configuration space — многомерное пространство обобщѐнных координат, являющееся подпространством фазового пространства. — кофигурациялық кеңістік / configuration space — фазалық кеңістіктің кеңістікшесі болып табылатын жалпыланған координаталардың кӛп ӛлшемді кеңістігі. пространство тѐмное катодное / cathode chamber, dark space — тѐмное пространство вблизи катода при тлеющем разряде, наблюдаемое при низких давлениях газа. — катодты қара кеңістік / cathode chamber, dark space — тӛмен қысымды газдағы солғын разрядта байқалатын катод маңындағы қара кеңістік. пространство фазовое / phase space — многомерное пространство обобщѐнных координат и обобщѐнных импульсов механической системы. фазалық кеңістік / phase space — механикалық жүйенің жалпыланған импульсі және жалпыланған координаталарының кӛп ӛлшемді кеңістігі. пространство фарадеево / Faraday dark space
— тѐмное
пространство, образующееся вслед за тлеющим свечением при тлеющем разряде в условиях низкого давления газа. фарадей кеңістігі / Faraday dark space — тӛмен қысымды газдағы солғын разряд кезінде солғын
жарқыраудың артында
байқалатын қара кеңістік. Прото́н Proton
Стабильная элементарная частица, обладающая положительным элек-
трическим зарядом, относящаяся к группе барионов и входящая в состав атомного ядра.
Proton
Бариондар тобына жататын және атом ядросының құрамына кіретін, оң таңбалы электр зарядына ие, тұрақты элементар бӛлшек. Профили́рование Profiling, shaping Исследование каких-либо свойств поверхностного слоя по глубине (например, состава атомов).
Profiling, shaping Беттік қабаттың қандай да бір қасиетін тереңдігі бойынша (мысалы, атомдық құрамын) зерттеу. профилирование ионное / ion profile — метод исследования свойств поверхности по глубине, основанный на последовательном удалении внешних атомов
путѐм иондық профильдеу / ion profile — үдетілген иондармен басқарылатын ӛңдеудің кӛмегімен сыртқы атомдарды кезегімен алып тастауға негізделген беттің қасиеттерін тереңдігі 235
контролируемого травления ускоренными ионами. бойынша зерттеу әдісі. Про́филь концентрацио́нный Concentration profile, concentration structure Изменение концентрации какого-либо вещества (например, диффузанта) по глубине по мере удаления от поверхности.
Concentration profile, concentration structure Қандай да бір зат (мысалы, диффузант) концентрациясының беттен зат
ішіне тереңдеген сайын ӛзгеруі. Проход При обработке твѐрдого тела плазмой или пучком заряженных частиц, лучом лазера и т.д.
– однократное перемещение напыляющего или излучающего устройства в одном направлении. На практике при проектировании технологии осаждения покрытий
образом, чтобы в любом случае количество проходов было целым числом.
Қатты денені лазер сәулесімен, плазмамен немесе зарядталған бӛлшектермен және т.б. ӛңдегенде – тозаңдандырушы немесе сәуле шығарушы қондырғының бір бағытта бір реттік орын ауыстыруы. Практика жүзінде үлгілерді жабу технологиясын жобалау барысында тозаңдатылатын материал бойынша ӛндіргіштік ӛту жолдарының саны бүтін болып таңдалады. Процесс изотермический Isothermal (от греч. isos – равный и therme) process Термодинамический процесс, происходящий в системе при постоянной температуре. На
термодинамической диаграмме изображается изотермой. Изотермиялық процесс Isothermal (от греч. isos – равный и therme) process Жүйеде
тұрақты температура кезінде орындалушы термодинамикалық процесс. Термодинамикалық диаграммада изотерма түрінде бейнеленеді. Процессы многофотонные Multiquantum processes Процессы взаимодействия электромагнитного излучения с веществом, при которых в одном элементарном акте одновременно происходит поглощение или испускание (или то и другое вместе) двух и более (до нескольких десятков) фотонов. Вероятность многофотонных процессов пренебрежимо мала при интенсивности света обычных источников, но при использовании лазерного излучения становится сравнимой с вероятностью обычного (однофотонного) поглощения. Здесь атом или молекула возбуждается из основного состояния в высоколежащие квантовые состояния дискретного или непрерывного спектра, в результате чего возможны фотоионизация, фотодиссоциация, фотоизомеризация и другие превращения. Кӛп фотонды процестер Multiquantum processes Бір элементар актіде екі немесе одан да кӛп (бірнеше ондаған) фотонның жұтылуы немесе шығарылуы (немесе екеуі де) жүзеге асатын электромагниттік сәуленің заттармен әсерлесу процестері. Әдеттегі кӛздердің жарығы қарқындылығында кӛп фотонды процестердің орындалу ықтималдығы айтарлықтай аз, бірақ лазерлік сәулелерді қолданғанда қарапайым жұтылудың (бір фотонды) ықтималдығымен шамалас болады. Мұнда атом немесе молекула негізгі күйден жоғарыда жатқан дискретті немесе үздіксіз спектрдің кванттық күйлеріне қоздырылады. Нәтижесінде фотоиондалу, фотодиссоциация, фотоизомерлену және басқа түрленулер болуы мүмкін. Процесс необратимый Irreversible process Физический процесс, который может самопроизвольно протекать только в одном определенном направлении.
Reversible process Термодинамикалық жүйенің бастапқы күйге сол аралық күйлер тізбектілігі арқылы қайта келетін, тура процесте кері ретпен жүретін, бір күйден басқасына ӛту процессі. 236
Reversible process Процесс
перехода термодинамической системы из одного состояния в другое, допускающий возможность возвращения ее в первоначальное состояние через ту же последовательность промежуточных состояний, что и в прямом процессе, но проходимых в обратном порядке.
Reversible process Термодинамикалық жүйенің бір күйден екінші күйге ӛтуі. Мұндай процесс кезінде тура процесте болып ӛткен аралық күйлерден ӛту арқылы (тек кері бағытта) бастапқы күйге қайта оралу мүмкіндігі қарастырылады.
Non-radiating processes,
nonradiative processes Процессы, при которых энергия квантовой системы (ядра, атома, молекулы и т.д.) изменяется не путѐм поглощения или испускания ею
электромагнитного излучения, а в результате еѐ взаимодействия с другими квантовыми системами. Так при столкновениях атома с другим атомом, электроном или ионом он может передавать энергию возбуждения или получать еѐ. В твѐрдом теле
в результате безызлучательных процессов энергия возбуждения атома может переходить в энергию колебаний кристаллической решѐтки. Сәуле шығармайтын процестер Non-radiating processes, nonradiative processes Кванттық жүйенің (ядроның, атомның, молекуланың және т.б.)
энергиясы электромагниттік сәуленің жұтылуы немесе шығарылуы жолымен, басқа кванттық жүйелермен әсерлесуі нәтижесінде ӛзгеретін процестер. Атомның басқа атомдармен, элекрондармен немесе иондармен соқтығысуы ӛзінің қозу энергиясын беруі немесе
керісінше, қозу
энергиясын қабылдауы мүмкін. Қатты денелерде сәуле шығармайтын процестер нәтижесінде атомның қозу энергиясы кристалл торының тербеліс энергиясына ауысуы мүмкін.
Nonequilibrium processes Процессы, включающие этап прохождения системы через неравновесные состояния. Тепе-теңсіз процестер Nonequilibrium processes Тең емес күйлер арқылы жүйенің ӛту кезеңдерін қамтитын процестер. Проце́ссы перено́са в пла́зме Plasma transport process Неравновесные процессы, приводящие к выравниванию пространственных распределений параметров плазмы — концентраций, среднемассовой скорости и парциальных температур электронов и тяжелых частиц.
Plasma transport process Плазма параметрлерінің (электрондар мен ауыр бӛлшектер концентрациясының, орта массалы жалдамдығының және парциал температураларының) кеңістіктік таралуын теңестіруге әкелетін тепе-теңсіз процестер.
Strength, resistance, durability Свойство твердых тел сопротивляться разрушению (разделению на части), а также необратимому изменению формы (пластической деформации) под действием внешних нагрузок. В зависимости от материала, вида напряженного состояния (растяжения, сжатия, изгиба и др.) и условий
эксплуатации (температуры, времени и характера нагрузки) для металлов и сплавов используются разные
характеристики прочности (предел прочности, время, сопротивление, Беріктік Strength, resistance, durability Бұзылуға (бӛлшектерге бӛлінуінің), сондай- ақ сыртқы ауыртпалықтардың әсерінен пішінінің қайтымсыз ӛзгеруіне (пластикалық деформацияның) қарсы тұрушы қатты денелердің қасиеті. Металдар мен
қорытпалар үшін материалға, кернеулі күйдің түріне (тартылуға, сығылуға, иілуге және т.б) және орын
ауыстыру шартына
(температураны, уақыт пен ауыртпалық сипаты)
байланысты беріктіктің түрлі сипаттамалары (беріктік шегі,
уақыт, қарсыласу, беріктік ұзақтығы, шаршау шегі 237
длительность прочности, предел усталости и др.) және т.б) қолданылады. прочность покрытия / coating strength, coating resistance – условное напряжение, соответствующее наибольшей нагрузке, предшествующей разрушению связей между частицами покрытия и (или) самого материала частиц. жабын беріктігі / coating strength, coating resistance – жабын бӛлшектері және (немесе) бӛлшектер материалдарының ӛзінің арасындағы байланыстың бұзылуына тосқауыл болатын үлкен ауыртпалыққа сәйкес келетін шартты кернеу.
напряжение, соответстветствующее нагрузке, предшествующей отделению газотермического покрытия от подложки.
газды
термиялық жабынның тӛсеніштен бӛлінуінің алдында орын алатын жүктемеге сәйкес келетін шартты кернеу. жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|