Астана 2015 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 3,21 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АСТАНА 2015 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
- АСТАНА – 2015
- КІРІСПЕ
- Мақсаты
- Міндеттері
- Зерттеу мәні
- Далада зерттеу жүргізу мерзімдері
- Іріктеу
- Аймақ Мектептер саны Оқушылар саны
- Зерттеу әдістемесі
| «Ақпараттық-талдау орталығы» АҚ АО «Информационно-аналитический центр» ОҚУШЫЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА АТА-АНАЛАР ЫҚПАЛЫН БАҒАЛАУ
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «АҚПАРАТТЫҚ - ТАЛДАУ ОРТАЛЫҒЫ» АҚ
Талдау қорытындысы Оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруда ата - аналар ықпалын бағалау АСТАНА – 2015 2
Мазмұны КІРІСПЕ
..................................................................................................... 3 Зерттеудің маңыздылығы ......................................................................... 4
Іріктеу
........................................................................................................ 6 Зерттеу әдістемесі .................................................................................... 7
Зерттеу нәтижелері : ата
- аналармен сауалнама жүргізу ...................... 11 Зерттеу нәтижелері: мұғалімдермен сұхбат ......................................... 33 Халықаралық тәжірибе: білім беру бағдарламаларына және стратегияларға шолу .............................................................................. 39 Зерттеу қорытындылары ........................................................................ 44 Ұсыныстар ............................................................................................... 47 1 Қосымша ............................................................................................... 49 2 Қосымша ............................................................................................... 50 3 Қосымша ............................................................................................... 53 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі .......................................................... 57
3
Қазіргі
әлемде табысты тұлғаға айналу үшін, жай сауатты болу ғана
жағдайларында түбегейлі білімді қолдана білу керек.
«Функционалдық
сауаттылық» термині 1956 жылы Уильям Грейдің ЮНЕСКО үшін «Оқу мен жазуға үйрету» зерттеуінде енгізілген болатын. Дегенмен функционалдық
сауаттылықты дамыту жөніндегі мәселесі тек 1980 жылдары ақпараттық технологиялардың екпіндей дамуы кезеңінде маңыздылыққа ие болды. Ал
бүгінде функционалды сауатты болу –
өмірлік қажеттілік, оған елдің
амандығы, әлеуметтік мәдени және экономикалық дамуы көп жағынан тәуелді.
Қазіргі адам қызметтердің барлық салаларында табысты жұмыс істеуге және жедел өзгеретін ақпараттық ортамен бірігуге мүмкіндік беретін
білімділіктің деңгейін меншіктенуі тиіс . Ол
үшін
функционалдық сауаттылықтың маңызды құрамдас бөліктері болуы тиіс : үздіксіз
оқу
және даму, белсенді шығармашылық ойлауды дамыту , қойылған міндеттерді шешудің стандартты емес жолдарын табу, өзінің кәсіби жолы
Жоғарыда аталған қасиеттер мен дағдыларды қалыптастыру көптеген факторларға, бірінші кезекте отбасына тәуелді болады.
Қазіргі қоғамдағы отбасы баланың алғашқы әлеуметтену институты ретінде қарастырылады.
Ата - аналық мүдде мен олардың баланың
функционалдық сауаттылығын дамытуға ықпалы балалардың академиялық жетістіктерін болжайтын барынша мәнді факторлар болып
табылады.
Осыған
байланысты балалардың
функционалдық сауаттылықтарын
қалыптастыруда ата
- аналар
ықпалын социологиялық зерттеу түрінде бағалау жүргізілді. Осы зерттеу бұл мәселенің неғұрлым жете зерттелуіне, сондай - ақ отбасы мен мектептің өзара
әрекеттерін күшейту бойынша ұсыныстарды әзірлеуге бағытталған.
Зерттеу нәтижелері қолданушылардың кең тобына : заңнамалық және атқарушы билік органдарына,
мектепте білім беру жүйесінің қызметкерлеріне, оқушылардың ата - анасына, халықтың басқа әлеуметтік
топтарына және бұқаралық ақпарат құралдарына пайдалы болады .
Алынған нәтижелерді талдау мен түсіндіру, сондай - ақ ұсыныстар мектеп оқушыларының функционалдық
сауаттылық деңгейін жоғарылату бойынша тиімді басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін пайдаланылуы мүмкін.
4
Зерттеудің маңыздылығы Қазіргі
кезде Қазақстанда оқушылардың негізгі құзіреттерін қалыптастыру
үшін қажетті жағдайларды жасауға ерекше көңіл бөлінеді. Бұл мектеп оқушыларының функционалдық
сауаттылық деңгейінің
елдің адамдық капиталының бәсекелесу қабілеті үшін жеткіліксіздігімен
байланысты. Оны
қазақстандық мектеп оқушыларының халықаралық салыстырмалы зерттеулеріне қатысу нәтижелері
де растайды
. Мысалы
, PISA-2012 нәтижелеріне сәйкес Қазақстан әлемде
65 елдің ішінде математика бойынша 49- шы
табиғи ғылымдар пәні бойынша 52-
ші және
оқу сауаттылығы бойынша 63- ші
позицияны
алды . Зерттеу көрсеткендей , PISA орташа балынан 5 балл
жоғары
жинаған ел
еңбек өнімділігі деңгейін 2,5%- ға
және халықтың жан басына шаққандағы
ЖІӨ
1,5%- ға
арттырады (
ЭЫДҰ, 2006). Ал PISA
көрсеткішін
50 балға жақсарту елдің жылдық ЖІӨ 1%- ға
арттырады
(Hanushek, 2010). Оқушылардың функционалдық
сауаттылық деңгейін жоғарылату туралы мәселе Қазақстанда жүргізілетін реформалар тізбесінде ерекше орынға
ие. Мектеп оқушыларының функционалдық
сауаттылық деңгейін дамытуды мазмұндық, оқу - әдістемелік, материалдық - техникалық қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кешені 2012-2016 жылдарда мектеп оқушыларының функционалдық
сауаттылық деңгейін дамыту әрекеттерінің Ұлттық
жоспарында анықталған ( бұдан әрі - Ұлттық
жоспар
).
Ұлттық жоспарда белгіленген қызметтер бағыттарының бірі ата - аналардың баларына білім беруде және тәрбиелеуде белсенді қатысуын
қамтамасыз ету болып табылады. Ата - аналардың балалармен бірігіп уақыт өткізуі және оқытуға қатысуына балалардың академиялық қабілеті тікелей тәуелді болады ( ЭЫДҰ
, 2012). Бұл үй жағдайы және әртүрлі отбасылық факторлардың балалардың
функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға тигізетін ықпалының рөлі туралы зерттеулер жүргізудің өзектілігін
растайды . Мақсаты
Ата - аналардың бала тұлғасының
сәтті әлеуметтенуіне қатысу
деңгейін анықтау және отбасы мен мектептің өзара әрекеттерін күшейту бойынша тәжірибелік ұсыныстарды жасау .
1. Балалардың
функционалдық сауаттылығын дамытудағы ата - аналар ықпалының деңгейін анықтау . 2.
Мектеп пен отбасының өзара әрекеттестігінің деңгейін анықтау .
5
3. «Мектеп - отбасы», «отбасы - мектеп» тиімді өзара әрекеттестігін
бұдан
әрі дамыту бағдарламасын әзірлеу үшін ақпараттық материалдарды алу.
Зерттеу нысаны
5- ші
сынып оқушыларының ата
- аналары
, мектеп мұғалімдері мен әкімшілігі .
Ата - аналардың мектеп оқушыларының функционалдық
сауаттылығын қалыптастырудағы ықпалы.
Далада зерттеу жүргізу мерзімдері
2015 ж. қыркүйектің 7 - нен 30
- на
дейінгі кезең .
1. Ата - аналарының білім деңгейі жоғары оқушылар ата
- аналарының білім деңгейі төмен құрбыларына қарағанда жақсы нәтижелерді көрсетеді.
2.
Егер үйде оқу үшін қолайлы жағдайлар жасалса , оқушылардың үлгерімі
жоғары болады ( өз
бөлмесінің , тыныш жұмыс орнының болуы және б.) .
3. Интернетті академиялық емес мақсаттар үшін қолданатын оқушылардың
Интернетті академиялық мақсаттар үшін қолданатын құрбыларына
қарағанда нәтижелері төмен болады . 4.
Мектепке дейінгі
білім беру ұйымдарына барған және ерте жастан оқи бастаған балалар
мектепке дейінгі дайындықтан өтпеген және неғұрлым үлкендеу жаста оқи бастаған құрбыларына
қарағанда мектепте жақсы оқу үлгерімін
көрсетеді. 5.
Ата - аналары үй тапсырмасын орындауда көмектесетін мектеп оқушылары ата - аналары үй тапсырмаларын орындауға қатыспайтын не аз көмектесетін құрбыларына қарағанда
жақсы нәтижелерді көрсетеді. 6.
Қосымша
сабақтарға қатысатын оқушылар мұндай мүмкіндігі жоқ құрбыларына
қарағанда жақсы нәтижелерді көрсетеді. 7.
Ата - аналары мектепті таңдауға неғұрлым жауаптылықпен қарайтын оқушылардың, ата - аналары бұл мәселеге немқұрайлы қарайтын құрбыларына
қарағанда оқу нәтижелері жоғары болады . 8.
Ата - аналары мектеп өміріне белсенді қатысатын оқушылар ата - аналары белсенділік көрсетпейтін оқушыларға қарағанда жақсы
нәтижелерді көрсетеді.
9. Ата - аналары олармен әлеуметтік немесе саяси мәселелерге жиі әңгімелесетін
оқушылар, ата - аналары бұл тақырыптарға сөз қозғамайтын
балаларға қарағанда жақсы нәтижелерді көрсетеді. 6
10. Ата - аналары оқу мен математикаға оң көзқарасты оқушылар, ата - аналары бұл сабақтарға селқостау қарайтын не теріс көзқарасты
балаларға қарағанда жақсы нәтижелерді көрсетеді. Іріктеу Бұл зерттеу үшін халықарылық ынтымақтастық
жөніндегі Германиялық қоғамның ( бұдан әрі - GIZ) 2014- 2015 оқу жылдары 167 жалпы білім беретін мектептердің 4 - ші сыныптың 3 551 оқушысының арасында жүргізілген «Оқушылардың математикалық және оқу сауаттылығы деңгейін
бағалау бойынша зерттеулер» жобасының іріктеуінен мектептердің 49%-
ы
алынды . Респонденттердің ең көп пайызы мектептердің
саны көп аймақтарға келеді
( Оңтүстік
Қазақстан
облысы
– 11,7% және
Алматы қаласы
– 10,9%). Осы зерттеуге қатысушылардың
көпшілігі 4 сыныпта GIZ жобасына қатысқан 5 сынып оқушыларының
ата
- аналары болып табалады (92%).
Мектеп оқушыларының
функционалдық сауаттылығын қалыптастыруда
ата - аналар ықпалын бағалау бойынша зерттеудің қалған
қатысушылары –
келген оқушылардың ата - аналары. Төменде респонденттерді аймақтар бойынша іріктеу берілген.
Аймақ Мектептер саны Оқушылар саны GIZ
Осы
зерттеу GIZ
Осы
зерттеу 1 Ақмола
4 111
69 2 Алматы
7 443
116 3 Ақтөбе
5 187
122 4 Атырау
4 136
96 5 Батыс Қазақстан
6 5 96
91 6 Маңғыстау
8 4 191
93 7 Шығыс Қазақстан
11 6 190
103 8 Жамбыл
4 270
90 9 Қарағанды
11 5 186
72 10 Қызылорда
9 4 205
95 11 Оңтүстік Қазақстан
31 10 665
190 12 Қостанай
7 4 127
77 13 Павлодар
6 5 126
91 14 Солтүстік Қазақстан
5
80 73
15 Астана қ
. 7 4 203 93
16 Алматы
қ.
13 7 335 177 Барлығы 167 82 3 551 1 648
Респонденттерді аймақтар бойынша іріктеудің
қателігі
(1648
респондент) 95% сенімгерлік аралық және
анықталмаған белгінің ең жоғары көрсеткіші 50% кезінде
2,4%- ды
құрады . Зерттеу іріктеулерінің
қателігі (1648 респондент)
репрезентативтік деректерді ұсынуға
мүмкіндік береді (+-5% шегінде
). 7
Зерттеу аясында нақты деректерді алу үшін ақпаратты
жинаудың
аралас әдісі пайдаланылған, оған 5 сынып оқушыларының ата - аналарына топтық сауалнама жүргізу және мектеп басқарушылары, мұғалімдері , психологтар және әлеуметтік педагогтармен сұхбат жүргізу жатады .
Сауалнама деректері ата - аналар қоғамына сауалнама жүргізу арқылы жиналған. Сауалнама
формасы –
көзбе - көз , яғни
сауалнамадағы жауаптарды зерттеушінің қатысуымен респонденттердің өздері толтырған. Зерттеуге қатысушылар бастауыш сыныптар оқушыларының ата - аналары болды, өйткені бұл балалардың үлгерімдерін ерте түзету
және мектеп пен отбасының тиімді өзара әрекеттері бойынша бұдан кейінгі жұмыстарын жүргізу үшін
оңтайлы жас болып табылады . Зерттеу аясында статистикалық мәліметтерді және олардың сипаттамасын баяндауға бағытталған
дискриптивті талдау әдісі қолданылды .
Бұдан басқа , ата - аналардың балалардың функционалдық
сауаттылығын қалыптастырудағы ықпалының деңгейін анықтау мақсатында , ата - аналар толтырған сауалнама нәтижелерінің деректері
оқушылардың GIZ жобасының математикалық және оқу сауаттылғы бойынша нәтижелерімен бірге
корреляциялық және регрессиялық талдаудан өтті
. Талдау
SPSS қолданбалы статистикалық бағдарламасының пакеті арқылы жүргізілді . Зерттеуге қатысушы - мектептердің басқарушылары мен
қызметкерлері
арасында жартылай құрылымды сұхбат жүргізілді ( сынып
жетекшілері, психологтар , әлеуметтік педагогтар , директорлардың орынбасарлары ).
Зерттеудің аралас әдісі Ата
- аналар
сауалнамасы бойынша деректер
Сандық Оқушылардың математикалық және оқу сауаттылығы бойынша көрсеткіштері Сапалық
Мұғалімдер мен мектеп әкімшілігімен өткізілген сұхбат бойынша деректер 8
жүктеу/скачать 3,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|