ЮНЕСКО-ның «Адам және биосфера» бағдарламасы (МАБ)

132 
2016 жылдары ЮНЕСКО-ның Азия және Тынық мұхиты бойынша МАБ вице – президенті 
(Ященко Р.В., 2020 жылдан бастап-ЮНЕСКО-ның биосфералық резерваттар жөніндегі 
кеңесшісі, 2018 жылғы желтоқсаннан бастап ҚР БҒМ ҒК Зоология институтының бас 
директоры) болған қазақстандық өкіл МАБ ағымдағы стратегиясы мен Лима іс-қимыл 
жоспарының мәтінін әзірлеушілердің 12 сарапшысының бірі болды. Сондай-ақ, 2017 жылдың 
маусым айында 29-шы сессияда МАБ Кеңесі "МАБ сапасын жетілдіру және арттыру, сондай-
ақ Дүниежүзілік Желінің барлық мүшелерінің сапасын жақсарту процесі" құжатын 
қабылдады.
Бұл жаңа үдерістің мақсаты барлық биосфералық резерваттардың ЮНЕСКО-ның 
қазіргі заманғы критерийлеріне сәйкес келуін және 2020 жылға қарай толық функционалды 
болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ МАБ Кеңесіне егер олар ХКББ құрамында қалғысы келсе, 
2019 жылдан кешіктірмей алдағы мерзімді шолу туралы баяндамалар ұсыну болып табылады. 
Барлық қазақстандық биосфералық резерваттар қазіргі заманғы талаптарға толық сәйкес 
келеді және оларды дүниежүзілік желіден шығару процесі оларға әсер етпеді. Бұл ЕҚТА 
ұлттық жүйесінің жоғары деңгейін және МАБ Қазақстандық ұлттық комитеті жұмысының 
жоғары сапасын көрсетеді. Кейінірек, 2018 жылдың шілдесінде МАБ кеңесінің 30-шы 
сессиясында жаһандық коммуникациялық стратегия және МАБ іс-қимыл жоспары ұсынылды, 
ол барлық биосфералық резерваттарды мүдделі тараптармен мақсатты өзара әрекеттесуге 
және жалпы коммуникациялық мақсаттарға жетуге қолдау көрсету үшін нұсқаулық ретінде 
жасалды.
Бұл жаңа процестің мақсаты барлық биосфералық резерваттардың ЮНЕСКО-ның 
қазіргі заманғы критерийлеріне сәйкес келуін және 2020 жылға қарай толық функционалды 
болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ МАБ Кеңесіне егер олар БРДЖ құрамында қалғысы келсе, 
2019 жылдан кешіктірмей алдағы мерзімді шолу туралы баяндамалар ұсыну болып табылады. 
Барлық қазақстандық биосфералық резерваттар қазіргі заманғы талаптарға толық сәйкес 
келеді және оларды дүниежүзілік желіден шығару процесі оларға әсер етпеді. Бұл ЕҚТА 
ұлттық жүйесінің жоғары деңгейін және МАБ Қазақстандық ұлттық комитеті жұмысының 
жоғары сапасын көрсетеді. Кейінірек, 2018 жылдың шілдесінде МАБ кеңесінің 30-шы 
сессиясында жаһандық коммуникациялық стратегия және МАБ іс-қимыл жоспары ұсынылды, 
ол барлық биосфералық резерваттарды мүдделі тараптармен мақсатты өзара әрекеттесуге 
және жалпы коммуникациялық мақсаттарға жетуге қолдау көрсету үшін нұсқаулық ретінде 
жасалды.
2018 жылғы 29 мамыр - 2 маусымда Алматыда биосфералық резерваттардың Шығыс 
Азиялық желісінің 15-ші кездесуі өтті, оның аясында қатысушылар биосфералық 
резерваттарды құру және басқару саласында тәжірибе алмасуға мүмкіндік алды. Сондай-ақ, 
"Алтын Емел" биосфералық резерватына далалық бағалау ұйымдастырылды, оның барысында 
шетелдік сарапшылар резерватқа барып, өз ұсыныстарын берді. Қатысушы елдердің өкілдері 
соңғы жетістіктерге шолу жасап, ЮНЕСКО-ның Шығыс Азия биосфералық резерваттар 
желісін (EABRN) дамытудың жаңа басымдықтарын белгіледі.
Кездесуді ЮНЕСКО МАБ 
Қазақстандық ұлттық комитеті мен ЮНЕСКО-ның Шығыс Азиялық биосфералық резерваттар 
желісінің Хатшылығы (EABRN) Корея Республикасының ЮНЕСКО істері жөніндегі ұлттық 
комиссиясының, Корея Республикасы Қоршаған орта министрлігінің, сондай-ақ ЮНЕСКО 
және ИСЕСКО істері жөніндегі Қазақстан Республикасы Ұлттық комиссиясының және 
ҚазҰУ-дың Орнықты даму жөніндегі ЮНЕСКО кафедрасының қолдауымен ұйымдастырды. 
Съезге EABRN-ға мүше жеті мемлекеттің өкілдері - Қытай, Корей Халықтық-
Демократиялық Республикасы, Корея Республикасы, Жапония, Қазақстан Республикасы, 
Моңғолия және Ресей Федерациясы, eabrn биосфералық резерваттарының, сондай - ақ басқа 
да өңірлік желілердің (оңтүстік және Орталық Азия, Оңтүстік және Шығыс Азия, Тынық 
мұхиты) өкілдері қатысты. Сонымен қатар, қатысушылар арасында ЮНЕСКО, БҰҰДБ, IUCN, 
WWF сияқты халықаралық ұйымдардың және Қазақстан Республикасының үкіметтік 
органдарының өкілдері қатысты. Кеңеске әртүрлі елдерден барлығы 70-ке жуық өкіл қатысты. 
Орталық Азия елдері үшін биосфералық резерваттар мәселелері бойынша субөңірлік 
семинар 2017 жылдың 28-31 мамырында Алматыда өтті. Семинар жұмысы Лима іс-қимыл 
жоспарын жүзеге асыруға және тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізуге үлес қосуға, МАБ 
және биосфералық резерваттар бағдарламасын дамыту процестерін жандандыруға, сондай-ақ 

133 
Орталық Азияның үш елінің (Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан) әлеуетін арттыруға 
бағытталған. Іс-шараның басты міндеттері озық тәжірибе алмасу, сондай-ақ Қазақстандағы 
биосфералық резерваттардың ұлттық желісіндегі орын алған олқылықтарды талқылау, 
биосфералық резерваттарға қатысты мәселелер бойынша коммуникацияны жақсарту, сондай-
ақ 2019 жылғы оңтүстік және Орталық Азия биосфералық резерваттар желісі кеңесінің 
(SACAM) ұсынымдарын орындау болып табылады.
105
«Өзбекстан Республикасын дамытудың 2017 - 2021 жылдары «белсенді инвестициялар 
мен әлеуметтік даму жылында» бес басым бағыттары бойынша іс-қимыл стратегиясын іске 
асыру жөніндегі мемлекеттік бағдарлама туралы» Өзбекстан Республикасы Президентінің 2019 
жылғы 17 қаңтардағы № УП-5635 Жарлығын және «Өзбекстан Республикасының 1992 жылы 
Рио-де-Жанейрода қол қойылған биологиялық әртүрлілік туралы конвенцияға қосылуы туралы» 
Өзбекстан Республикасы Мәжілісі Олий 1995 жылғы 6 мамырдағы № 82-1 қаулысын орындау 
мақсатында, сондай-ақ биологиялық әртүрлілікті сақтау мен орнықты пайдалануды қамтамасыз 
ету, қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту мен кеңейту, табиғи экологиялық жүйелердің тозу 
қарқынын төмендету, жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып бара 
жатқан түрлерін қалпына келтіру, биологиялық әртүрлілікті сақтау саласындағы халықаралық 
қатынастарды дамыту жөніндегі шаралар кешенін жүзеге асыру мақсатында Өзбекстан 
Республикасының Министрлер Кабинеті мынадай басым міндеттерді іске асыруды көздейтін 
«Өзбекстан Республикасында биологиялық әртүрлілікті сақтау жөніндегі 2019-2028 жылдарға 
арналған стратегияны» бекітті:
- қорғалатын табиғи аумақтардың алаңын ел аумағының 12 пайызына дейін кеңейту;
- Арал теңізінің құрғатылған түбін орман алқабын 1,2 млн гектарға дейін жеткізе отырып, 
ағаш егу;
- Бұхара мамандандырылған «Қарақұйрық» питомнигінде қарақұйрық өсіру, олардың 
санын 1000 дараққа дейін жеткізу;
- 
мемлекеттік қорықтардың орталық буыны - эталондық экожүйелері бар 
биоалуантүрлілік компоненттерінің бірыңғай мониторинг жүйесін құру;
– қазіргі заманғы геоақпараттық технологиялар (ГИС-технология) негізінде мемлекеттік 
мониторинг пен мемлекеттік биоалуантүрлілік кадастрының бірыңғай ақпараттық деректер 
базасын құру);
- 2 млн. га көлемінде табиғи жайылымдар мен шабындықтардың өсімдіктеріне жыл сайын 
геоботаникалық зерттеу жүргізу;
- 
биоалуантүрлілікті сақтау мәселелерін экономиканың барлық секторларына 
интеграциялау.
Сондай-ақ, 2019 - 2028 жылдар кезеңіне арналған биологиялық әртүрлілікті сақтау 
стратегиясын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары бекітілді.
Қазақстанда биологиялық әртүрлілікті сақтау және орнықты пайдалану саласында 
белгіленген тәртіппен бекітілген стратегия жоқ. 
Давостағы Дүниежүзілік экономикалық форумның саммитінде 2020 жылғы 22 ақпанда 
ЮНЕП пен ФАО басқаратын "Триллион ағаш үшін Чемпиондар платформасы" атты жаңа ірі 
бастаманың ресми брифингі өтті. Жалпы алғанда, бастама 2030 жылға қарай бүкіл әлемде 1 
триллион ағаш отырғызуға бағытталған. Бұл температураның өсуін аз шығынмен 1,5
0
С 
деңгейінде ұстап тұруға мүмкіндік береді. 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: