Қазақстан Республикасының Конституциясына талдау Орындаған: Сайдахмет Нұртай
жүктеу/скачать 12,08 Kb.
|
|
Қазақстан Республикасының Конституциясына талдау Орындаған: Сайдахмет Нұртай Сыртқы талдау Қазақстан Республикасының Конституциясы Қазақстан Республикасынын Ағымдағы Конституция 1995 жылы Ата Заңы. 30 тамыз күні жалпыхалықтық Референдум негізінде қабылданды және 5 қыркүйек күні өз күшіне енді. Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады. Ішкі талдау Конституция құрылыстың құқықтық негізін қалыптастырушы мемлекеттік құжат болып табылады. Ол мемлекеттілік тетік, қоғамдық, саяси институттар ретінде қызметтің негізі боларлық принциптерін орнықтырды, адам мен азаматтың конституциялық мәртебесін белгіледі, экономикалық құрылыстың негіздерін айқындады. тәуелсіз Қазақстанның Бұл қабылдаған екінші конституциясы. Алдыңғы конституция 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған болатын.3. Президент Жоғарғы Кеңеске есеп беретін және билігі шектеулі еді.Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жыл Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылы 30 тамызда қабылданды. 10253 сайлау учаскелерінде жүрді. Бұл Конституцияның 1993 жылғы оның мазмұнының сапасында еді. Жаңа Конституцияға одан ажырамас құқықтарына да алғаш рет1995 жылы 30 тамызда республикада бүкілхалықтық референдум өтті, нәтижесінде Қазақстанның жаңа Конституциясы қабылданды. Дауыс беру еліміздің қалалары мен ауылдарындағы Конституциядан айырмашылығы азаматтың құқығына қатысты ғана емес, адам дуниеге келген сәттен қатысты нормалар енді. Ол бойынша Республикасының Қазақстан Президенті саяси жүйенің басты тұлғасы болып табылады, билік тармақтарынан жоғары тұрады. Бұл президенттік басқару жүйесіндегі мемлекетке сай келеді. Парламент туралы конституциялық бөлім өзгерістерге ұшырады.1995 ж. желтоқсанда екі палаталы (жоғарғы палаталы Сенат, төменгі палаталы Мәжіліс) Парламентке сайлау өткізілді. Конституция құрылымы * I бөлім. Жалпы ережелер * II бөлім. Адам және азамат * III бөлім. Президент * IV бөлім. Парламент * V бөлім. Үкімет * VI бөлім. Конституциялық кеңес * VII бөлім. Соттар және сот төрелігі * VIII бөлім. Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару * IX Бөлім. Қорытынды және өтпелі ережелер Қазақстан осы уақытқа дейін екі рет Конституция қабылдады. Біріншісі 1993 Жылдын 28 қаңтарында қабылданса, екіншісі - 1995 жылдың 30 тамыз айында қолданысқа енгізілді. Екі заңның бір-бірінен екі мемлекеттей айырмашылығы бар. 1995 жыл: Екінші Конституция Қалай қабылданды? Әрине, халық бір айдың ішінде басты құжаттағы өзгерістер мен ерекшеліктерді түсініп үлгерген жоқ.Ол кезде халықтың саяси және мәдени білімі қазіргі деңгейде емес еді. Нәтижесінде жаңа заң 90% қолдауға ие болды.Дауыс беруге келгендердің үлесі 90,6% еді. Бiрiншi Конституциядан басты айырмашылықтары 1. Парламенттің билігі президентке өткізілді; 2. Жоғарғы Кеңес таратылды; 3. Парламент екі палаталы болды: сенат пен мәжіліс; функциясынан айырылды. Енді 4. Парламент бақылаушылық депутаттар мемлекеттік бюджет пен заңдарды бақылай алмайды. 5. Парламенттің заң шығарушылық функциясы үш Институттың арасында (президент, үкімет және парламент депутаттары) бөлінді. Қазақстан парламенті енді ештеңеге әсер ете алмайды десек те болады. Себебі қандай да бір заңды ұсыну немесе талқылау үшін қаражат керек. Қаражатты алу үшін депутаттар үкіметтен келісім алуға міндетті, демек қай заңға қаражат бөлу немесе бөлмеу керектігін үкімет шешеді. Сондықтан да қазір елімізде заң қабылдау туралы бастаманы үкімет көтереді немесе президент бұйырады. Ал парламентке тек мақұлдап бекіту ғана калады Саяси тығырық. Қазір парламент қолынан ic келмейтін орган, және ол мұны күн сайын көрсетіп жүр. Мысалы, тұрғылықты мекенжай бойынша тіркеудің айналасындағы мәселені алайық. Біз Қоғамдық ұйым ретінде бұл заңның ел ішінде шу туғызатынан айтқан едік. Ешкім тыңдаған жоқ. Парламент те бұл заңды талқылап-талқылап, ақыры соңында қабылдады. 5. Парламент заң нормаларын түсіндіру құқығынан айырылды; Әлі күнге дейін заң айналасында қандай да бір дау туындаса, ешбір институт оны дұрыстап түсіндіріп бере алмайды. 6. Конституциялық COT пен Арбитраждық сот таратылып, тек Жоғарғы сот қалды. 1991 жылдың 16 желтоқсанында ҚР Конституциялық соты COT билігіндегі жоғарғы және тәуелсіз орган міндеті болып бекітілген. Басты KP Конституциясын қорғау. Кейін ол Конституциялық кеңеске айналып, өкілеттілігі біршама тарылды. Егер бұрын Конституциялық қарапайым азаматтар да жүгіне алатын болса, Конституциялық кеңес тек белгілі президенттің, соттардың, бір депутаттардың жолдауын қарайды. Қоғамдық бірлестіктер мен азаматтар бұндай құқықтан қағылды. Жаңа Конституциядағы үш өзгеріс Екінші Конституцияға 18, 2007, 2011 жылдары үш рет өзгеріс енгiзiлдi. 1998 жылы: Бiрiншi өзгерiс президенттің басқару мерзімін болса, енді 7 жыл. Сондай-ақ, ұзартуға арналды. Ол бұрын 5 жыл төрағалық Қызмет орнына дегенде 2 рет қана дауысқа түсу шектеуін алып тастады. Сенаторлық қызметкерлердің жасына қойылған пен депутаттық өкілеттілік мерзімі 4 жылдан 5 жылға ұзартылды. Президент пен мемлекеттік шектеу алынды. Ол бұрын 63 жасқа дейін болған. Яғни қазір Қазақстанда адамдар 100 жастан асып кетсе де мемлекеттік қызметте істей береді. Осы өзгерістен кейін бірден 1999 жылы қаңтарда кезектен Тыс президенттік сайлау өткізілді. Бір жылдан кейін, яғни 2000жылдың маусым айында Конституциялық кеңес президентке 2 рет қатарынан төрағалық қызметке дауысқа түсуге рұқсат берді. Сондай-ақ, 1998 жылғы өзгерістен кейін саяси партияларға мәжіліс сайлауына қатысу құқығы берілді, алайда партиядағы депутаттар саны 10 адамнан аспауы керек. Әр партиядағы депутат саны жалпы партиялардың санына тәуелді болды. Партия кеп болған сайын мәжіліске алынатын депутаттар саны да көбейе түседі. Бұған дейін мәжіліс депутаттары (67 адам) тек бір мандатты аймақтардан бірдей санда сайланатын еді. 2007 жылы: Басты өзгеріс - мәжіліс тек партия тізімі бойынша құрыла бастады. Бұған дейін әр партиядан 10 депутат сайланып, қалған 67-сі бір мандатты болатын. Осы өзгерістерден кейін азаматтар нақты бір депутатқа дауыс беру құқығынан айырылды. Яғни, қазір тек саяси партияға ғана дауыс беруге болады. Жеңген партия қай депутаттарды мәжіліске енгізетінін өзі шешеді. Бұл партияның "жабық" тізімі деп аталады. Ал, халықаралық тәжірибеде партиялық сайлау "ашық" тізімде өтеді. Халық нақты депутаттарға дауыс береді, жеңгенінің партиясы парламентке барады. Конституцияға енгiзiлген осы өзгерістерден соң Мәжiлiс депутаттарын дереу арада таратып, 2007 жылдың тамызында жаңа сайлау болды. Сайлау нәтижесінен соң парламент бірпартиялы болды. 2011 жылы: Конституцияға соңғы депутаттарының шұғыл сайлауы жиі өткізілетін болды. 2011 өзгерiс енгізілді. Қазақстанда Мәжіліс жылы бұл президент сайлауына да "жұқты". Конституцияға арнайы норма енгізіліп, кезектен тыс президент сайлауы KP Президентінің шешіміне байланысты болды. жүктеу/скачать 12,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|