Эмбриология
Ампулярлык айдаршалар (кристілер)
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жү йкеленуі.
| Ампулярлык айдаршалар (кристілер).
Олар жартылай иірімді каналдардың әрбір ампулярлык кеңеймелерінде көлденең катпарлар түрінде аныкталады. Ампулярлык айдарша вестибулярлык кылшыкты және тіректік эпителио- циттермен капталған. Жасушалардың апикалдык бөліктері пішіні қоңырауға үксаған, ішінде куысы жок, желатин тәрізді мөлдір кумбезбен (cupulagelatinosa) жабылған. Оныңұзындығы 1 мм дейін жетеді. Кылшыкты жасушалардын нәзік құрылысы және жүйкеленуі жатыршаның және капшыктың ұксас кылшыкты жасушалардын нәзік кұрылымы мен жүйкеленуіне ұксайды (12.18-сурет). Кызметтік тұрғыдан желатинозды күмбез — бұрыштык үдеу рецепторы. Адам басын козғағанда немесе денені түтасынан үдете айналдыру кезінде күмбез өзінің орнын оңай өзгертеді. Эндолимфаның козғалысының ыкпалымен күмбездін орнынан ауыткуы жартылай иірімді каналдарда кылшыкты жасу- 3 8 8 12-Тарау. Сезім мүшелері 12.5. Есту және тепе-теңцік сақтау мүшесі 389 шаларды белсендіреді. Олардың козуы канкалык бүлшык еттердін дененін орыны мен көз бұлшык еттерінін кимылын коррекциялайтын бөлігінің рефлекторлык жауабын шакырады. Жү йкеленуі. Спиралды және вестибулярлы мүшелердің кылшыкты эпи- телиоциттерінде, спиралды сүйек табакшасының негізінде орналасып, де- нелері спиралды түйінді кұрайтын, биполярлы нейрондардың афферентті жүйкелік аяктамалары орныккан. Нсйрондардың негізгі бөлігі (бірінші түрі), кұрамында ядрошығы мен ұсак дисперстенген хроматині болатын ірі ядросы бар, үлкен биполярлы жасушаларға жаткызылады. Цитоплазмасында көптеген рибосомалары, сирек кездесетін нейрофиламенттері болады. Нейрондардың екінші түріне ұсак псевдоуниполярлык нейрондар жаткызылады, олар тығыз хроматині бар ядросынын ацентрлік орналасуымен, цитоплазмасында рибосомаларының аз санымен және нейрофиламенттердің үлкен концентра- циясымен, миелин талшыктарының әлсіз миелинденуімен сипатталады. Бірінші типті нейрондар афферентті мәліметті тек кана ішкі кылшыкты жасушалардан, ал екінші типті нейрондар — сырткы кылшыкты жасушалар- дан алады. Кортиев мүшесінің ішкі және сырткы кылшыкты жасушаларынын жүйкеленуі талшыктардың екі түрімен іске асырылады. Ішкі кылшыкты жа- сушалар көбінесе, есту жүйкесінің барлык талшыктарының 95% жуығын кұрайтын, афферентті талшыктармен жабдыкталған, ал сырткы кылшыкты жасушалар көбінесе эфферентті инжүйкеацияны кабылдайды (ұлудың барлык эфферентті талшыктарының 80% түзейді). Эфферентті талшыктар айкастырылған және айкастырылмаған оливо- кохлеарлык шоғырдан бастама алады. Туннельді кесіп өтетін талшыктардың жалпы саны 8000 шамасында болады. Бір ішкі кылшыкты жасушаның базальды бетінде есту жүйкесінің афферентті талшыктарынан күралған синапстардың саны 20 жетуі мүмкін. Эфферентті терминальдар әрбір ішкі кылшыкты жасушада біреуден артык болмайды, оның кұрамында диаметрі 35 нм дейін жететін мөлдір дөңгелек көпіршіктер орналасады. Ішкі кылшыкты жасушалардың астында көптеген аксодендритті синапстар аныкталады, олар кұрамында тек кана ашык түсті көпіршіктер ғана емес, сонымен бірге ірілеу, диаметрі 100 нм және одан да үлкен, түйіршіктелген көпіршіктері бар, эфферентті талшыктарда эфферентті талшыктармен түзелген (12.19-сурет). Сырткы кылшыкты жасушалардыңбазальды беттерінде афферентті синапс тар көп емес (бір талшыктың тармактары 10 жасушаға дейін жүйкелендіреді). Бүл синапстарда аздаған дөңгелек ашык түсті, диаметрі 35 нм және одан көрі -<----------------------- жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|