География және табиғатты пайдалану факультеті Жерге орналастыру мамандығы
жүктеу/скачать 1,49 Mb.
|
| Фототеодолиттік түісіріс.
Бұл әдіс таулы аймақтардағы құрылыс және ғимараттармен олардың деформациясын бақылауды түсіру үшін қолданылады. Түсіру әдісінде фототеодеолит қолданылады (42-сурет), ол теодолит пен фотокамера жиынтығынан тұрады. Фототеодеолит екі нүктеге орналастырылады, оны фототрассалау базисі деп атайды. Әрбір нүктеде фототеодолит өсін горизонталь жағдайға келтіреді, базистік сызыққа перпендикуляр етіп бағыттап суретке түсіреді. Үлкен алаңды суретке түсіру кезінде фототеодолитті оңға немесе солға бірдей 300 бұрышта бұрып түсіреді. Суретке түсіру нәтижесінде стереопара деп аталатын екі түсіріс алады. Стереопарамен топографиялық планды құру үшін міндетті түрде жергілікті жердегі бірнеше белгілердің суретке түсіру базисінің арақашықтығын және координаталарын (пландағы және биіктігі бойынша) білу қажет Фототеодолиттік түсіріс - жер бетіндегі нүктелерден алынған фотосуреттердің стереоскопиялык жұптары бойынша топографиялық карталарды жасау әдісі. Фотокамера мен теодолиттің бір аспапқа құрылымдық біріктірілуі болатын фототеодолит немесе фотокамера және теодолиттен тұратын аспаптар жинағымен жасалады. Фотокамерамен жергілікті жер суретке түсіріледі, ал теодолитпен суретке түсіру нүктелерінің координаталарын есептеу үшін және фотограмметриялық аспаптарда суреттерді бағдарлау үшін қажетті геодезиялық өлшеулер жүргізіледі. Суретке түсіру базисі түсірілетін жергілікті жердің жақын планына дейінгі қашықтықтың төрттен бірінен аспауы тиіс және алыс планның кашықтығының жиырмадан бірінен кем болмайтындай етіп таңдалады. Топографиялық карталар фотограмметриялық аспаптарда камералық жағдайда жасалады, олардың негізгісі стереокомпаратор болады. Фототеодолиттік түсіріс әр түрлі инженерлік іздестірулерде қолданылады. Картографиялау мақсатында таулы аймақтарда ғана аэрофототопографиялық түсіріспен бірге қолданылады. Фототеодолитті түсіру, жер бедерін, карьерлерді, инженерлік құрылыстарды және басқа объектілерді фототеодолит пен фотограмметриялық кескінді өңдеуге арналған құрылғыларды қолдану арқылы түсіру. Фототеодолит негізінің S1 және S2 ұштарынан (1-сурет) стереокомпаратор немесе стереоавтограф көмегімен жеке нүктелердің координаталарын анықтауға және объектінің цифрлық моделін немесе жоспарын жасауға арналған объектінің Р1 және Р2 кескіндерін алады. Суретке түсіру кезіндегі кескіннің орны, мысалы, Р1, ішкі бағдар элементтерімен анықталады: камераның фокустық қашықтығы - f және негізгі o1 нүктесінің координаталары - x0, z0, сонымен қатар сыртқы бағдар элементтері: OXYZ жүйесіндегі S1 - Xs1, Ys1, Zs1 проекциялық орталығының координаталары және a1, w1, m1 бұрыштары. Кескінді бағдарлау элементтерінің ерікті мәндері болған кездегі түсірудің жалпы жағдайы мен камераның оптикалық осінің бағыттары көлденең болатын ерекше жағдайлардың арасында ажыратылады, a = w = m = 0, Xs1 = Ys1 = Zs1 = 0, x0 = z0 = 0. Ерекше жағдайларға мыналар жатады: жинақталған (y1 ¹ y2, 2-сурет), параллель (y1 = y2) және қалыпты (y1 = y2 = 90°). Фототеодолиттік түсіріс ол көптеген мәселелерді шешу үшін ғылым мен техниканың басқа салаларында да кеңінен қолданылады, мысалы, мұздықтар мен қар көшкініне бейім беткейлерде қардың жиналу процесін зерттеу үшін географияда; орман шаруашылығында және ауыл шаруашылығында орман түгендеу сипаттамаларын анықтау, топырақ эрозиясын зерттеу; инженерлік және құрылыс бизнесінде әртүрлі құрылымдарды барлау, жобалау, салу және пайдалану кезінде (3-сурет); сәулет өнерінде құрылыстардың ерекшеліктерін зерттеу, сәулеттік ансамбльдердің, жеке ғимараттардың және көне ескерткіштердің жағдайын бақылау (4, 5-сурет); өнеркәсіпте турбиналар мен прокат стандарының қаңқасын орнатуды бақылау және мұржалардың жағдайын анықтау; өзендерді, теңіздерді және мұхиттарды олардың беті мен түбін картаға түсіру, сондай-ақ су асты әлемін зерттеу үшін зерттеуде; ғарыштық зерттеулерде жердің, Айдың және басқа да аспан денелерінің бетін спутниктер мен ғарыш аппараттарынан зерттеу. жүктеу/скачать 1,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|