Ис-19-3 Булабаев Бекетай

(а) қызметі ғылыми этос принциптерімен реттелетін ғалымдар қоғамдастығының;

(Б) белгілі бір материалдық құралдармен жабдықталған және өз қызметін формальды-құқықтық регламентке сәйкес жүзеге асыратын мекемелердің болуы болып табылады. XX ғасырдың «институционалдық» ғылым социологиясының негізін қалаушылардың бірі Роберт Мертон ғылыми этос жазылмаған және заңды түрде ресімделмеген, бірақ ғылыми қоғамдастықтың барлық мүшелері мойындайтын және орындайтын мынадай ұйғарымдардың жиынтығы екенін көрсетті:

(А) ұжымизм (ғылыми еңбектің жалпыға ортақ сипатын көрсететін, ғылыми нәтижелердің жариялылығын болжайтын принцип, онсыз ғылым дами алмайды);

(Б) универсализм (шынайы ғылыми білімнің объективті сипаты бар фактіні көрсететін принцип, оның мазмұны оны кім және қашан алуға);

(в) ұйымдастырылған скептицизм (ғылыми теорияларды, сондай –ақ ғылыми іздеу стратегияларын сыни қайта пайымдаудың талабы);

(г) риясыз (жалғыз мақсатқа қызмет ету-шындықты ұғыну, бұл беделді тәртіптің барлық ұғымдарынан, жеке пайдасынан, айналмалы кеуектерден және т. б. бас тартуды көздейді).

Ғылымның әлеуметтік институт ретінде қалыптасуының ерекшелігі ғылымның әлеуметтік институтталуының Тарихи алдында когнитивті Институционализация рәсімі болып табылады. Әдетте әлеуметтік институционализация когнитивті құрамдас бөлікті қажет етпейді. Білім — ол әлеуметтік институт, өйткені ол өзінің тұрақты құрылымы, статусы, нормасы, ережесі, символдары бар, автономды түрде әрекет етеді. Әлеуметтік институтқа тән, басқа да белгілері бар. «Білім беруге байланысты адамдар әрекеттерін реттеуші және ұйымдастырушы нормалар жиынтығы білім берудің әлеуметтік институтт болып табылатынына куәлік етеді»

Ең алдымен, білім беру институциаландырылған, заңмен бекітіліп, мемлекет пен қоғаммен мойындалған. Білім әлеуметтік институт ретінде келесі құрылымнан тұрады:

• білім беруді басқару органдары;

• білім беру мекемелер тобы (мектептер, колледждер, гимназиялар, лицейлер, кәсіптік мектептер, университеттер мен академиялар т.б.);

• шығармашылық одақтар, кәсіптік ассоциациялар, қоғамдар, ғылыми және методологиялық кеңестер мен басқа да бірлестіктер;

• оқытушылар мен білім алушылар үшін шығарылған оқулықтар мен әдістемелік оқулықтар;

• білім беру бағдарламалары мен білім берудің мемлекеттік стандарттары;

• журналдар мен жылдық басылымдарды енгізетін кезеңдік басылымдар;

• білім беру мекемелері әлеуметтік және заңдық статусқа ие, өзінің жарғысы және басқа да құжаттары болады.

Олар ғимараттарда орналасады, жер көлемі болады, материалдық құндылықтары мен қаржыларға ие. Білім беру субъектілері мыналар:

1) білім алушылар,

2) мұғалімдер.

Сонымен бірге, білім беру субъектілері мыналар бола алады: білім беру мекемелері (ұйымдар) — ішінде әлеуметтік қатынастар, нормалар, ережелер орын алатын кәсіптік белгілері бойынша біріккен адамдар топтары. Ғылым - біз өмір сүріп жатқан әлемді түсіну. Тиісінше, ғылымды әлем туралы, оның ішінде адамның өзі туралы объективті білім өндірісі үшін жоғары ұйымдастырылған және жоғары мамандандырылған қызмет ретінде анықтау әдетке айналған. Сонымен бірге қоғамдағы білім өндірісі өзін-өзі қамтамасыз ете алмайды, ол адам өмірін сақтау және дамыту үшін қажет. Жақсы жұмысқа орналасу үшін жас адам таңдаған адам қызметінің саласында дәл қазір не және қалай жасалатыны туралы толық және айқын білімді көрсетуі керек. Оқу орнын бітіргеннен кейін бес жылдан кейін оны ұстап тұру үшін, ол осы білім қорында қазіргі жаңа талаптарға сәйкес жаңа нақты білімнің жаңа ғимаратын салуы үшін түбегейлі білімді болуы керек. Он - он бес - жиырма жылда көшбасшы болу үшін, еңбек өтілі мен формасы бойынша емес, іс жүзінде университет түлегі гуманитарлық салада, гуманитарлық ғылымдарда, әлеуметтік ғылымдарда түбегейлі білім алуы керек.