О СПЕЦИФИКЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ

146
кин «Евгений Онегин»), Печорина (М.Ю. Лермонтов «Герой нашего времени»), Базарова (И.С. Турге­
нев «Отцы и дети»). 
2. Усвоить классификацию трудов исследователей, посвященных данной проблеме. 
3. Ознакомиться с методами и приемами передачи вышеназванными писателями образа «лишнего 
человека» в русской литературе ХІХ века.
С точки зрения исторического подхода необходимо сосредоточить внимание студентов на конкрет­
ном раскрытии мирового значения русской литературы ХІХ века, а также показать связь истории лите­
ратуры со всем блоком исторических дисциплин.
Социологический подход предлагает студентам научиться устанавливать связь между обществен­
ной жизнью России и движением литературы, критики, науки о литературе, влиянием цензурного ап­
парата и уровнем политизированности культуры.
Используя культурологический подход, студенты смогут понять, какова же соотнесенность разви­
тия русской литературы ХІХ века с другими областями национальной культуры: философией, рели­
гией, книгопечатанием, образованием и просвещением, взаимо влиянием различных национальных 
культур.
Жанрово­типологический подход ознакомит студентов с историей становления, развития, трансфор­
мации, модификации различных жанров и традиционных литературных форм (на примере творчества 
А.С. Пушкина, М.Ю. Лермонтова, И.С. Тургенева).
Подход с точки зрения конкретной поэтики позволит рассмотреть преемственность и обновление 
различных  приемов,  художественных  форм  в  области  построения  художественных  образов,  компо­
зиции, сюжета, организации художественного времени и пространства, способов и особенностей по­
вествования, выделения сквозных тем и мотивов.
Монографический  подход  научит  студентов  правильно  рассматривать  конкретные  биографии  и 
творчество отдельных писателей.
В рамках изучения данной проблемы предлагается разработка лекционного занятия по русской ли­
тературе ХІХ века (2­я половина) с внедрением инновационной технологии критического мышления.
Тема лекции: Отражение общественной борьбы 60­х годов ХІХ века в романе И.С. Тургенева «Отцы 
и дети».
Цель: формирование у студентов навыков глубинного прочтения романа И.С. Тургенева «Отцы и 
дети» и выработка умений анализировать произведение с точки зрения отражения социально­полити­
ческих процессов, происходивших в российском обществе 2­й половины ХІХ века.
Задачи: 
1.  Описать  и  охарактеризовать  основные  интеллектуально­идеологические  течения  российского 
общества 2­й половины ХІХ века;
2. Выявить и охарактеризовать основные отличия в идеологической платформе «отцов» и «детей»;
3. Определить и охарактеризовать основные внутренние противоречия либерального дворянства.
Вид занятия: лекция.
Наглядные пособия: использование интерактивной доски, на которой проецируются изображения 
(слайды) в виде: а) портрета самого писателя И.С. Тургенева; б) фотографий с различными видами 
улиц, домов, площадей старого Петербурга середины второй половины ХІХ века, воссоздающих ат­
мосферу того периода. В процессе демонстрации слайдов и фотографий через интерактивную доску 
используется звуковое сопровождение (через магнитофон) классических музыкальных произведений 
П.И. Чайковского.
Методы, используемые на занятии: технология критического мышления, метод организации чтения 
с использованием разных типов вопросов, метод единства формы с содержанием.
Связь с другими предметами: Теория литературы, Введение в литературоведение, Русская литерату­
ра ХІХ века (1­я половина).

147
Содержание занятия:
1) Организационный момент;
2) Интерактивная доска заранее подготовлена для воспроизведения слайдов и фотографий. Объяс­
нение  нового  материала  периодически  подкрепляется  наглядностью,  что  позволяет  преподавателю 
уравновесить словесную и образную формы мышления;
3. Контрольные вопросы:
1) В чем смысл названия романа «Отцы и дети»?
2) Можно ли считать Базарова героем своего времени?
3) Какова роль в романе образов Аркадия, Ситникова, Кукшиной?
4) В чем жизненная драма главных героев романа?
5) С кем из персонажей И.С. Тургенев связывает будущее России?
Заключение.
Литература по теме:
1. Батюто А.И. Тургенев­романист. – Л.,1972.
2. Маркович В.М. Человек в романах И.С. Тургенева. – Л., 1977.
Дополнительная литература:
Топоров В.Н. Странный Тургенев (4 главы). – М., 1998.
Задание студентам:
Написать эссе на тему: «Сила и слабость Евгения Базарова».
В своей интерактивной лекции Н.А. Назарбаев уделил особое внимание вопросам модернизации 
национальной системы образования, получения качественных знаний и развития высоких технологий. 
Он подчеркнул, что наши знания – это результат нашего труда. Наши знания рассматриваются как эко­
номический ресурс государства.
Литература:
1. Интернет­лекция Н.А. Назарбаева «Казахстан на пути к Обществу знаний» // Казахстанская прав­
да. – 2012. – 5 сентября. 
2. Лермонтов М.Ю. В воспоминаниях современников. – М., 2003.
3. Батюто А.И. Творчество И.С. Тургенева и критико­эстетическая мысль его времени. – Л., 1990.
4. Одиноков В.Г. Поэтика русских писателей и литературный прогресс. – Новосибирск, 1987.
Түйіндеме
Мақалада автор «ХІХ ғасыр орыс әдебиетіндегі артық адам мәселесін» оқытуда жаңа технологи­
яларды қолдану ерекшеліктеріне тоқталады. Ғылыми және тарихи принциптерді негізге ала отырып, 
автор «біздің заманның қаһарманы» және «артық адам» терминдері мен негізгі ұғымдарына берілген 
анықтамаларға қатысты түрлі көзқарастар мен теорияларды қарастырады. Автор бір жағынан жаңа тех­
нологиялар мен интернеттің, екінші жағынан кітап оқу мәселесіне көп мән береді. Аталмыш мәселені 
шешуде автор 2012 жылдың 5 қыркүйек күні Н.Ә. Назарбаев университеті студенттері үшін арнайы 
оқылған Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың интерактивті лекциясын әдеби негіз етіп алады.
ХІХ ғ. (ІІ жартысы) орыс әдебиеті пәнін инновациялық технологиялар мен сыни ойлауды дамы­
ту әдістері негізінде оқытуда лекция сабақтарының нақты әдістемелік кешенінің жасалуы мақаланың 
жетістігі болып табылады.
Summary
Article reviews the features of using new technologies in studying the topic of «Superfluous person in 
19th century Russian literature».  Putting the scientific and historical principles in the core of research, author 
studies the expressions «a hero of our time» and «superfluous person», and the different definitions and theories 

148
associated with them. The author pays great attention to new technologies and internet on one hand, and issue 
of book reading on the other.  As a methodological instrument in solving the given matter, author uses the text 
of the interactive lecture by N.A.Nazarbayev – a speech given to the students of Nazarbayev University on 
September 5th, 2012.
Given article fruitfully resulted in elaboration of definite methodological course system of studying 19 
century Russian literature, with the use of new technology and analysis methods.
ӘОЖ 372.881.1: 809. 434.2
 АНА ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БАҒЫТТАРЫ
К.С. ҚАМЗАЕВА, 
филология ғылымдарының кандидаты, доцент, 
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті 
Г. ТАРКЕШЕВА, 
С. Сейфуллин атындағы № 4 орта мектеп, 
Қызылорда қаласы, Қазақстан Республикасы
ХХІ ғасыр – тәуелсіз еліміздің дүниежүзілік өркениетке өрлеу ғасыры. Жоғары мектепті дамыту үшін 
жаңа ұғыми, жаңа үлгі, жаңа тәсілдер қажет. Жаңа көзқарас қажеттілігі – өмір талабы. Ақпараттық қоғамдағы 
өмір сүру жағдайының аса үлкен жылдамдықпен өзгеруі – оқыту үдерісінтехнологияландырудың уақыт 
талабына сәйкес келуі үшін шығармашылық жаңа жолдарды іздейді, қажет етеді.
Ана  тілін  ұлттық­мәдени  құндылықтардың  ажырамас  бөлігі  ретінде  меңгерту,  ана  тілінің  дү­
ниетанымдық,  тәрбиелік,  әлеуметтік,  этномәдени  аспектілерін  біртұтастыққа  қамти  отырып  оқыту, 
ана тілін білім алушының логикалықойлауын, жалпы жекебас қабілеттерін дамытудың тетігі ретінде 
қол дану,  ана  тілінің  білім  мазмұнын  оқушының  коммуникативтік  біліктіліктерін  дамытудың  базасы 
ретінде  пайдалану,  ана  тілінің  мотивациялық  сипатын  күшейте  отырып  оқыту,  ана  тілін  оқытудың 
бүкіл әдістемелік жүйесін (оқыту мақсатын, міндеттерін, білім мазмұнын, оқыту түрлерін, оқыту әдіс­
тәсілдерін, оқыту нәтижесін) жаңа бағытқа лайық оқытудың жаңа технологияларымен сәйкестендіру, 
жалпы білім беретін мектептің әр сатысындағы игерілетін білімнің түпкі нәтижеге бағытталу жүйесін 
берік ұстану барысы көзделіп отыр.
Осы ретте жоғары оқу орындарында оқу үдерісінде шешімін табуға тиіс міндеттер туындайды:
– мемлекеттік тілді оқытудың ең жетік жолдарын меңгерген қазақ тілі маманын даярлау;
– кәсіби пәндерді игерумен қатар, адамгершілік, рухани­мәдени құндылықтарды меңгерген адамды 
тәрбиелеу. 
Жоғарғы оқу орындарында маман даярлауға қойылатын талаптар:
– болашақ мұғалімнің қоғамдағы әлеуметтік белсенділігін арттыру;
– болашақ маманның жалпы педагогикалық әдіскерлік шеберлігін арттыру;
– өз бетінше білім алуға тәрбиелеу;
– педагогикалық шеберлігін үздіксіз арттырып отыру дағдысын қалыптастыру.
Ана тілі мен ана тілі әдебиетін әрбір жас буынға екі алуан жолмен жақын етіп білдіру бар. Бұның 
алғашқы сара жолы – мектеп арқылы оқытып білдіру. Екіншісі – әр адамның өздігінен ізденуі.
«Қазақ  мектебіндегі  бала  келешекте  қай  мамандыққа  барам  десе  де,  өзінің  ана  тілі  мен  ана  тілі 
әдебиетін сүюі шарт. Сол сүюді орта мектеп табалдырығын аттаған соң да, мамандық білім беретін 
жоғары мектепке ауысқанда да асыл қасиетіндей сақтау керек...» деген болатын М. Әуезов.

149
Қазақ тілін оқыту жүйесін дамыту мәселелері қазақ тілінің ішкі және сыртқы функцияларының да­
муымен үндеседі.
Қазақ тілінің функциялары – қазақ тілінің оқыту әдістемесінің лингводидактикалық негізі.
Қазақ тілінің маңызды функциялары:
• Тілдің коммуникативтік функциясы. ҚТ қарым­қатынас құралы ретінде үйрету.
• Тілдің танымдық функциясы. ҚТ қазіргі жас ұрпаққа дүниеге қазақтық, қазақстандық, адамдық 
көзқараспен қарауға дағдыландыру негізінде үйрету. ҚТ ұлттық дүниетаным картинасын меңгерту.
• Тілдің кумулятивтік функциясы. ҚТ қазақ ұлтының тарихын, рухани және материалдық мәдениетін 
сақтаушы, тасушы, бір ұрпақтан екінші ұрпаққа жеткізуші қазына ретінде үйрету.
• Тілдің сезім білдіру функциясы. ҚТ адамның түрлі көңіл­күйін білдіру амалдары мен жолы мол 
жүйе ретінде, сезімін сыртқа шығарудағы ұлттық ерекшеліктері мол тіл ретінде үйрету.
• Тілдің ойды жарыққа шығару функциясы. ҚТ сөздердің көп мағыналылығын, сөздердің тіркесім­
дік қабілетін (валенттілігі), қазақ сөйлеміндегі сөйлем мүшелерінің орын тәртібін, жай сөйлемдердің 
құрмаласу  жүйесін,  мәтін  туындауын  ойды  білдіру  барысындағы  ұлттық  болмыстың  көрініс  беруі 
екендігін  таныту  негізінде  үйрету.  ҚТ  формалдық  логиканың,  диалектикалық  логиканың  әдіс­амал­
дарының көрініс беруін лексика­грамматикалық минимум арқылы үйрету (ұғым, байымдау, ой қорыту).
Сабақтастыққа орай тұлғаны бағдарлау жолы
 ↓
Әрекет 
↓
Қажеттілік → Түрткі (мотив) → Көзқарас → Таным түсінікті бекіту → Мақсат
↓
Шығармашылық
↓
Қажеттілік → Материалдық → Әлеуметтік → Рухани
Cтуденттердің қарқыны қай пәнді болсын оқу кезіндегі өздік жұмыстарының дәрежесімен сипатта­
лады. Студенттердің өздік жұмыстарының ішкі мазмұны мұғалімнің қатысуынсыз немесе көмегінсіз 
дайындалу ғана емес, студенттің әрекеті алған ақпаратты білімге қолдана білуге айналдыру функциясы 
мен сол қызметті басқара білу функциясының үйлесімділігінен тұрады немесе олардың өздерінің ал­
дарына қойған мақсаттарына жету үшін құрған амалдарын білдіреді десек те болады. Негізінен алған­
да, студенттердің өздік жұмыстарын ұйымдастыру және өткізу технологиясы мынадай элементтерден 
тұратындығы белгілі: студенттердің өздік жұмыстарын жоспарлау, әдістемелік қамтамасыз ету, бақы­
лау және орындалу бағасы, талдау және жетілдіру. БАӨЖ­дің көлемі әр пәнге бөлінген лекция, практи­
ка, студиялық және семинар сағаттарының толық көлемінен кем болмауы керек.
Жоғары  оқу  орындарында  студенттердің  өздік  жұмыстарының  қарапайым  және  қолайлы  түрі  – 
белгілі бір тақырыптағы баяндама немесе деректі мәселені талқыға салатын ғылыми жиналыс түрінде 
ұйымдастыру.  Білімгерлердің  өздік  жұмыстарын  қадағалаудың  тәсілдері  де  үлкен  нәтиже  береді. 
Өзін  бағалай  және  қадағалай  білуді,  өзіне  баға  беруді  қалыптастыру  –  қызығушылық  көзқарасын 
және белсенділігін арттыратын сенімді тәсіл. Әр пәнге арналған өзіндік жұмыстар студенттердің өз 
күштеріне сенімділігін және жауапкершілігін арттырып, өзіндік баға беру қабілетін қалыптастырады. 
Өзіндік жұмыстың нәтижесін көру үшін ұйымдастыру әдістемелік шараларының анық жоспарланған 
жүйесі болуы тиіс. Өзіндік жұмыстың керекті нәтижесін алу үшін қойылатын негізгі шарт – білім алу­
шыны оқу­әдістемелік және анықтама­нормативтік материалдармен толық қамтамасыз ету қажет. Әр бір 
студенттің өсуі мен жетілуі оқыту барысында табысты болуы үшін оқытушы олардың әрқайсы сының 
қабілетіне  байланысты  бейімделген  және  ерекшеліктеріне  сай  болуға  тиіс.  Білім  беру  бары сын да 

150
оқытушы пәнге деген қызығушылықты тудырып, оқушы содан қанағат алатындай жағдай жасауы ке­
рек. Өйткені оқу материалын саналы түрде меңгеру оның қажеттілігін түсініп, мәнін ұғынуға көп бай­
ланысты.
Сабақ өткізу кезінде іскер ойын ұйымдастыру да үлкен жетістікке жеткізеді. Ойынның мақсаты оқу 
жоспарының  мағынасына,  білім  алушы­ойыншылардың  құрамына,  олардың  дайындығына,  ойынға 
ке тетін уақытқа және сабақтың тақырыбы мен мәніне байланысты шешіледі. Ойын пікірталасқа не­
гізделген  мағыналы,  ақпаратты  және  берілген  сабақтың  тақырыбын  ашатын  нақтылы  болуға  тиіс ті. 
Ойынға қатысушы білім алушылар нақтылы жағдайды өз беттерімен қарастырып, ойынның мақ сатына 
өз жетістіктерімен жетулері тиіс. Ең бастысы, оқытушы ойынды ойыншы қауымның өздері ұйым дас­
тыруына ерік беріп, оларды қанағаттандырып отыруы керек.
Білім  алушылардың  өздік  жұмыстарын  ұйымдастыру  мақсатын  тиімді  шешудің  және  бір  түрі  – 
үйренген оқыту әдісінен алшақ, қазіргі кезге сай ғылыми дәйектелген және жете зерттелген оқулықтар 
мен  әдістемелік  оқу  құралдарын  оқыту  үрдісіне  енгізу.  Білім  алушы  оқулықты  жете  түсініп,  жеңіл 
қабылдауы үшін сабаққа өздігінен дайындалу барысында қолданатын әр пәннің лекциялық курстары, 
оқулықтары және оқу құралдары міндетті түрде оқу жоспарына сәйкес болғаны жөн. Сонымен қатар 
барлық қажетті оқу­әдістемелік және анықтама материалдары баспа түрінде де, электронды түрде де 
жеткілікті және қол жеткізерліктей болуы міндетті.
Дербес танымдық қызметте оқытушы және білім алушы жүйесінің іс­әрекетіндегі жетістікті анық­
тайтын  маңызды  факторлардың  бірі  педагогикалық  қарым­қатынас  болып  табылады.  Ол  мұндай 
жағдайда  хабар  алмасу  ретінде  емес,  адамның  басқа  адамдармен  өзара  байланысының  тұрмыстық 
тәсілі ретінде қарастырылады.
Егер студенттерге білім беру және іскерлік пен дағдыны сіңдіру үдерісі педагогикалық қарым­қа­
тынастың қандай ынталандырушы түрінде берілгендігі және ұйымдастырушылығы ескерілмесе, онда 
сабақтың сәтті болуын мәтіндердің мазмұны да, тиімді жаттығуларды да, әдіс­тәсілдер мен құралдарды 
іріктеп алу да қамтамасыз ете алмайды. Сабақта қарым­қатынас кезінде сезімталдық пен тілектестік, 
табиғилық пен еркіндік, адамгершілік жағдайын жасау студенттің тілдік қызметін және белсенділігін 
жандандырады.
Әдебиеттер:
1. Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. – Алматы, 1993.
2. Сүлейменова Ж. Студенттердің өзіндік жұмысы. – Алматы, 2004.
3. Хасанов Б. Мемлекеттік тілді оқыту. – Алматы, 2001.
Резюме
В статье рассматривается методика преподавания государственного языка. Показано, что организа­
ция самостоятельной работы студентов по системе Блума является оптимальным вариантом при пре­
подавании родного языка.
 
Summary
Article reviews effective methods of teaching the official language at high schools throughout the country. 
Organization of self­sustained work of the students in accordance with Bloom’s system has demonstrated to be 
an optimal choice when teaching native language.

151
ӘОЖ 165.19(079.1):342.744
БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ОҚУ-ТАНЫМДЫҚ БЕЛСЕНДІЛІГІН 
АРТТЫРУДАҒЫ ПӘНДІК ОЛИМПИАДАНЫҢ МАҢЫЗЫ
К.Ш. АРЫНОВА, 
педагогика ғылымдарының кандидаты 
С.М. НАРЕНОВА, 
техника ғылымдарының кандидаты, доцент
Ш.О. ЕСПЕНБЕТОВА, 
техника ғылымдарының кандидаты,
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті, 
Қазақстан Республикасы 
Жаңарған Қазақстанның әлеуметтік­экономикалық дамуындағы басты мақсаттарының бірі – әлем­
дік деңгейдегі бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына ену. Осы бағытта білім алушыларды жоғары ма­
ңыз ды құндылық деп танып, қоғамның дамуының өзегі болып табылатын болашақ мамандарды кәсіби 
даярлау  сапасын жетілдіруді басты бағдар тұтады. 
Химия  ғылымы  –  мемлеке тіміздің  дамуына,  әл­ауқаты ның  артуына,  өнеркәсібіне,  ауы л  шаруа­
шылығына тікелей әсер ететін практикалық маңы зы бар сала. Әлемдік өрке ниет тің, ғылым мен тех­
никаның қа рыштап өсуі мен үздіксіз алға жылжуына байланысты химия ғылымының рөлі барған сай­
ын арта түсуде. Сондықтан ол өзге де ғылым салаларымен астасып, адамзат қоғамының да муы  на игі 
әсерін тигізіп отыр.
Тұғырлы білімдері мен кәсіби біліктерін оңтайлы сабақтастыра отырып, кәсіби міндеттерін шы­
ғармашылықпен шеше білетін жаңа тұрпатты маман даярлау үдерісін білім алушылардың дербес іс­
әрекетінсіз елестету және оны жүзеге асыру мүмкін емес. Сондықтан оқу орындарында кәсіби даяр­
лау  үдерісін  жаңаша  сипатта  қарастырып,  шығармашылық  дербестік  сапаларын  дамыту  негізінде 
меңгерген білімдері мен білік, дағдыларын шығармашылықпен қолдана білуге үйрету маңызды міндет. 
Қай елдің болсын өсіп­өркендеуі, әлемдік ортада алдыңғы шептен орын алуы оның ұлттық білім 
беру  жүйесінің  қалыптасуына,  даму  бағытына,  қазіргі  таңдағы  оқытудың  дидактикалық  жаңа  сипаты  – 
жаңа  оқыту  технологияларын,  оқу  ақпараттарын  ұтымды  қолдану,  шығармашылық  оқыту  түрлерін 
кеңінен пайдалануға байланысты. Ал шығармашылық іс­әрекет арқылы жаңа нәтижеге жету мен өзекті 
мәселенің шешімін табу шығармашылық дербестік негізінде жүзеге асады.
Шығармашылық дербестік болашақ маманның танымдық­интеллектуалдық әлемін дамытып қана 
қоймай,  кәсіби  маңызды  сапаларын  қалыптастыруға  мүмкіндік  береді.  Сондықтан  шығармашылық 
дербестік жеке тұлғаның дамуында, оның рухани тұрғыда жетілуінде маңызды, білімдік және психо­
логиялық мәні терең құндылықты бағдар ретінде танудың маңызы зор. 
Біздің қазіргі орта мектеп және жоғары оқу орындарының маңызды мәселелерінің бірі – білім алу­
шылардың  шығармашылық  белсенділігін  арттыру  және  білімді  өз  бетінше  алуы  және  оны  қол дана 
бі луі. Білім алушының белсенділігін, қызығушылығын арттыруда пәндік олимпиадаларды ұйым дас­
тырып, өткізу өте қажет. 
Олимпиада кәсіби құзырлылық деңгейіне жеткен шығармашыл дарынды білім алушылардың пе­
дагогикалық икемділіктерін дамытуға жағдай жасап, республикалық. халықаралық олимпиадаларға қа­
тысатын команда жасақтауға да пайдасын тигізетіні сөзсіз.
Қорқыт  Ата  атындағы  Қызылорда  мемлекеттік  университетінің  «Химия  және  экология»  ка­
фе д ра сының  базасында  студенттер  және  мектеп  оқушылары  арасында  жылда  дәстүрлі  химиялық 

152
олимпиада  өткізу  жақсы  жолға  қойылған.  Бірінші  жартыжылдықта  мектеп  оқушылары  арасында, 
ал  екінші  жартыжылдықта  студенттер  арасында  өткізіледі.  Сонымен  бірге  жыл  сайын  сәуір  айын­
да 8­11­сынып оқушылары арасында облыстық сырттай олимпиада ұйымдастырылып тұрады. Білім 
алушылардың пәндік олимпиадасы болашақ мамандық таңдауда және жан­жақты білім алу мақсатында 
шығармашылықпен  жұмыс  жасауына  ықпал  етіп,  қажетті  білім,  білік,  дағдылармен  шыңдалуына 
бағытталады.
Мектеп,  университет  қабырғасында  жүріп,  оқу­танымдық,  зерттеушілік  әрекеттерін  қалыптасты­
ра тын  осындай  іс­шараларға  білім  алушылардың  барынша  тартылуы,  химия  мамандығында  соның 
ішінде болашақ химия пәні мұғалімінің мектепке барғаннан кейін де шағармашылықпен жұмыс істеп, 
дарынды,  талантты  оқушыларды  олимпиадаларға  дайындап,  жоғары  нәтижелер  көрсететіні  белгілі. 
Осы тұста тәжірибеміз келтірілген.
Олимпиаданың мақсаты мен міндеттері: 
– оқу­танымдық және оқу­зерттеушілік әрекеттерін ынталандыру;
– кәсіби­тұлғалық потенциалдарын ашу, өзін­өзі тануға, өзін­өзі қалыптастыруға, өзін­өзі дамытуға 
жағдай жасау;
– азаматтық ұстанымдарын тәрбиелеу; 
– дарынды, талантты білім алушыларды таңдап, қолдау көрсету;
– білім беру жүйесін жетілдіру мақсатында белсенді кәсіби қатынасты қалыптастыру.
Кафедра базасында ұйымдастырылған олимпиадаға мектеп оқушылары, химия, биология, экология 
мамандықтарының студенттері қатысады. 
Олимпиада үш кезеңде өткізіледі. Бірінші кезеңде қатысушылардың химия пәні бойынша жалпы 
деңгейін анықтау үшін 5 вариант 50 сұрақтан тұратын тест тапсырмалары беріледі. Әр сұрақ 1 ұпай мен 
бағаланады, 40 ұпайдан төмен жинаған қатысушылар келесі кезеңге жіберілмейді. Екінші теориялық 
кезеңде әр түрлі күрделіліктегі 7 есеп беріледі, ал эксперименттік кезеңде сапалы және сандық тал­
дау  әдістері  бойынша  практикалық  жұмыстар  беріледі.  8­9­сынып  оқушыларына  сапалық  талдау 
әдісітерімен белгісіз заттардың химиялық құрамын анықтау, ал студенттерге және 10­11­сынып оқу­
шыларына сандық талдау әдісімен анықталатын тапсырмалар ұсынылады.
Сонымен қатар облыстағы мектеп оқушылары арасында химиялық сырттай олимпиада ұйым дас­
тырылып өткізіледі. Осы оқу жылында олимпиадаға барлығы 150­ден аса оқушылар қатысып, өз білім 
деңгейлерін дәлелдеп, көрсетіп, лайықты марапаттауларға ие болды.
Жалпы химиялық олимпиаданы жоғары дәрежеде өткізуге аталған кафедра базасында мүмкіншілік 
бар. Кафедраның профессор­оқытушылары мен оқу көмекші персоналдары тарапынан көптеген жұ­
мыстар атқарылып, олимпиаданың өз деңгейінде өтуіне жағдайлар жасалған. Химиялық олимпиада 
кезінде студенттер өздерінің теориялық дайындықтарының қандай дәрежеде екендігін біліп, химиялық 
тәжірибелер жүргізгенде өздерінің білім, білік, дағдыларын пайдаланып, әрі қарай дамытады. Химиялық 
олимпиада нәтижесінде студенттердің өздеріне деген сенімділігі артып, таңдаған мамандықтарының 
қызық та, қиындығын сезінді. 
Жоғарыда айтылғандай, кафедра тарапынан ұйымдастырылған студенттердің пәндік олимпиада сы 
нәтижесінде студенттер командасы жасақталып, олимпиаданың келесі сатысы республикалық деңгей­
де өткізілген олимпиадаға жолдама алды. 
Әдебиеттер:
1. ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2011 жылғы 28 қаңтардағы Қазақстан халқына Жолдауы. – 
Астана, 2011.
2. Бекішев Қ. Химиядан олимпиада есептері. – Алматы: Рауан, 1997. – 186 б.
3. Чуранов С.С. Химические олимпиады в школе. – М.: Просвещение, 1982. – 191 с.

153
Резюме 
В статье приводится методический опыт преподавателей кафедры «Химия и экология» КГУ име­
ни Коркыт Ата по проведению предметной олимпиады по химии среди учащихся средних и специа­
лизированных школ, студентов. 
Summary
Article provides methodical expertise of professors of the «Chemistry and Ecology» Department, Kyzylorda 
State University named after Korkyt Ata, in organizing chemistry Olympics among secondary school, junior 
technical college and university students. 
ӘОЖ 93.99.574

жүктеу/скачать 2,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: