Лекция тақырыбы: Тыныс алу және дауыс аппараты органдарының гигиенасы. Лекция жоспары
жүктеу/скачать 27,96 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Лекция мақсаты
- 4.Лекцияның мазмұны: Тыныс алу жүйесінің маңызы.
- Тыныс алу жүйесі мүшелерінің құрылысының жас ерекшелігі.
|
09.04.2020ж. Лекция тақырыбы: Тыныс алу және дауыс аппараты органдарының гигиенасы. 2. Лекция жоспары: 1. Баланың дауыс аппараты және тыныс алу органдарының анатомия-физиологиялық ерекшеліктері. 2. Дұрыс тыныс ала білуге тәрбиелеу және оның баланың қалыпты дамуы мен дауыс дұрыс қалыптасуындағы маңызы.ырудың ерекшеліктері. 3. Лекция мақсаты: Мектепке дейінгі балалар денсаулығы және оны қорғау туралы студенттердің білім ауқымын кеңейту.Студенттерді мектепке дейінгі мекемелердегі тәрбиеленушілердің денсаулығының сақтауға олардың гармониялық мен дамуы мен тәрбиенің дұрыс жолға қойылуын қамтамасыз ететіндей нормативтік құжаттар және ережелерін үйрету. 4.Лекцияның мазмұны: Тыныс алу жүйесінің маңызы. Адам организмі өзін қоршаған сыртқы ортамен қатты, сұйық және газ түріндегі заттармен алмаспай өмір сүре алмайды. Адам үнемі сырқы ортадан коректік заттарды, суды және оттегін алады. Тыныс алу мүшелері оттегі мен көмір қышқыл газын таситын негізгі міндеттерінен басқа да қызмет атқарады. Тыныс ырғағының аз да болса, қанның қысымына, капиллярлық қан айналысына да ықпалы бар. Тыныс ырғағы адамның миының қызметіне де, әсер ететінін білу педагогтер үшін аса маңызды. Кейбір күнделікті бақылауда орын алатын жағдайларды естеріңізге алыңыз; адам аса зор ықыласпен тың тыңдағанда дем алу сәл уақытқа кідіреді. Дем шығарғанда ынта күшейеді, ал дем алған сәтте төмендейді. Тыныс алу жиілігі жоғары болғанда, айталық, ашуланғанда адам көңіл қойып, бар ынтасымен ойлана алмай қалады. Мұндай жағдайда ол өзін-өзі басып, тыныштандыруы тиіс. Тыныш отырып, қалыпты ырғақпен демалғанда адамның ойлау қабілеті жоғары болады. Тыныс алу жүйесі мүшелерінің құрылысының жас ерекшелігі. Тыныс мүшелері мұрыннан басталады . Тыныс жолдары екіге бөлінеді: а) дем алғанда және дем шығарғанда ауаның жылжитын қуыстары; ә) ауа мен қанның арасында газдардың алмасатын орыны - өкпе альвеолалары (лат.альвеолус-ойма қуыс, науа). Тыныс алуға қатысатын мүшелер тыныс алу жүйесін құрайды. Бұл жүйенің мүшелерін екіге бөледі: тыныс жолдары және басты тыныс алу мүшесі -өкпе. Ауа сырттан өкпеге және өкпеден сырқа қозғалатын қуыстар- тыныс жолдарына мұрын қуысы, көмей, кеңірдек, және бронхылар жатады. Дегенмен, тыныс жолдарының қызметі ауаны өткізу ғана емес. Мұрын қуысында, көмейде, кеңірдекте және бронхыларда дем алғанда ішкі кіретін ауа шаңнан, микробтардан тазартылып, тыныс жолдары мен өкпе қуысының шырышты қабаты кеуіп қалмау үшін ылғалдандырылап, өкпені суық ауаның әсерінен сақтау үшін жылытылады. Ауа танау арқылы мұрын қуысына кіреді. Мұрын қуысы кеңсірік шеміршегі арқылы оң және сол жақ бөліктерге бөлініп, жұп танау тесіктері арқылы сыртқа ашылады да ішкі жағы хоан тесігі арқылы жұтқыншақпен қосылады. Мұрын қуысы шырышты қабатпен қапталған. Мұнда ауаның құрамындағы шаң-тозаңдарды, микроорганизмдерді ұстап, өлтіріп, сыртқа шығарылуын қамтамасыз ететін эпителий клеткаларының түктері бар және ол өкпеге баратын ауаны жылытып, ылғалдайтан қан тамырларына байланысты. Сонымен қатар, мұрын қуысында иіс рецепторлары орналасқан, жұтқыншақ - ас қорыту жүйесінің мүшесі, ал көмей – сөйлеу мүшесі. Тыныс алу жүйесінің маңызды бөлігі-өкпе Бұл бронхылардың ұсақ тармақтарының қуыстарынан жасалған альвеолалар мен серпімді денекер ұлпалардан тұратын жұп мүше. Альвеолаларды микроскоп арқылы ғана көруге болады. Өкпе альвеолаларының жалпы ауданы 200м2. Мұндай құрылыс альвеолалардағы ауаның және қанның құрамындағы газдардың тез алмасуын қамтамасыз етеді. Тыныс алу жүйесінің құрылысы мен қызметі адамның жасына, жынысына және жеке басының ерекшелігіне байланысты. Көмейдің жалғасы кеңірдектің ұзындығы баларда – 4см, 10 жаста – 7см, ересек адамда – 10-12см. Кеуде қуысының пішіні адамның жасына және жынысына байланысты өзгереді. Туған кезде баланың кеуде қуысы конус тәрізді болады, қабырға сүйектері ересек адамдарғыдай төмен түспейді. Сондықтан бала терең дем алып, дем шығара алмайды да , қажетті мөлшердегі ауа мен оттегін тынысының жиілігі арқылы қамтамасыз етеді. Қабырға сүйектерінің қиғашталуы күшейе бастағаннан кейін терең дем алатын мүмкіндік туғаннан соң дем алу жиілігі азаяды. жүктеу/скачать 27,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|