Құрамы Негізгі қорлар бағалау түрлері Негізгі қорлардың баланстары Негізгі қорлар жағдайы, қозғалысы, пайдаланылуының көрсеткіштері Айналым қорлары
жүктеу/скачать 255,59 Kb.
|
1 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Вариация өрісі
|
ӨЗГЕРМЕНІҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ ЖОСПАР: 1. 2. 3. 4. Орташа шамалар біртекті құбылыстардың жиынтығын вариациялық белгі бойынша сипаттайтын қорытынды көрсеткіш болғанымен, зерттелетін құбылыстар мен үдерістерді толық талдау үшін орташа шама туралы мәлімет әдетте жеткіліксіз болады. Кейде құрылымы жағынан бір-біріне ұқсамайтын жиынтықтардың орташа шамалары бірдей болады. Сондықтан құбылысты жан- жақты зерттеу үшін жиынтықтың жеке бірліктері мәндерінің вариациясын ескеру қажет. Индекстік әдісті қолдану арқылы есеп жұмыстарын жүргізу үшін екі уақыт кезеңінің нақты сандық көрсеткіштері алынады. Оның біреуін, яғни салыстырылатын уақыт шамасын есепті немесе ағымдағы кезең деп атайды. Ол статистикалық зерттеу объектісінің негізгі көзі болып саналады. Ал онымен салыстырылатын мезгілдің шамасын өткен уақыт немесе базалық кезең деп атайды. Бұл көрсеткіштер есепті уақытта немесе ағымдағы кезеңде болған экономикалық құбылыстардың өзгеруіне баға беру үшін қолданылады. Вариация өрісі – вариация кӛрсеткіштерінің ең қарапайым түрі. Бұл кӛрсеткіш қатардағы барлық варианттардың орташа шамадан ауытқуын сипаттамайды, ол тек белгінің ең үлкен және ең кіші мәндерінің айырмасын кӛрсетеді. Вариация ӛрісін тӛмендегі формуламен есептейді. R = xmax - xmin , мұндағы R – вариация өрісі; xmax – белгінің жоғарғы шегі; xmin – белгінің төменгі шегі. Ең жоғарғы және ең төменгі зейнетақы, жалақы , т.с.с. Көрсеткіштердің айырмасын есептегенде вариация өрісін қолданады. 2. Сонымен бірге, әрбір жолдары мен бағаналарына өздерінің мағынасына қарай қысқаша аттары, ал ішінде пайда болған тор сызықтарға сандық мәндері жазылады. Халықаралық тәжірибеде индекстік әдісті қолдану кезінде көрсеткіштер төмендегі берілген латын әріптерімен белгіленеді: q – сандық көрсеткіш, яғни өнімнің көлемі, мөлшері; p – бір дана өнімнің, заттың бағасы; z - бір дана өнімнің, заттың өзіндік құны; t - бір дана өнімді, затты өндіруге кеткен жұмыс уақытының шамасы; w – еңбек өнімділігі. Бірінші топқа өнім көлемінің жалпы индекстері жатады. Мысалы, өнеркәсіптің, ауыл шаруашылығының, тауар айналымының және т.б көлемі алынады. Бірақ осы көрсетілген индекстердің бәрінде көлемдік көрсеткіштер тұрақты баға бойынша бағаланады. Екінші топқа – сапалық индекстер, яғни бағаның, өзіндік құнның, еңбек өнімділігінің, түсімділіктің және т.б индекстері жатқызылады. Бұл индекстердің барлығында көлемдік көрсеткіштер өзгеріссіз, тұрақты бір ағымдағы кезең дәрежесімен алынады. Индекстердің мұндай екі топқа бөлінуінің маңызы өте жоғары және есептеу кезінде түрлі тәсілдерді қолдануға толық мүмкіндік туады. Осыған орай, жиынтық бірліктерін қамту дәрежесіне байланысты индекстер жеке (дара) және жалпы болып екіге бөлінеді. Жеке (дара) индекстерді есептеу Сол сияқты басқа да жеке (дара) индекстер төменде берілген формулалар арқылы есептеледі: жүктеу/скачать 255,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2