Тәттібеков Қ. С. Раимбаева С.Ә. С/С++ тілінде программалау негіздері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Тәттібеков Қ.С.
Раимбаева С.Ә.
С/С++ ТІЛІНДЕ ПРОГРАММАЛАУ НЕГІЗДЕРІ
Оқу құралы
Тараз 2019

ӘОЖ 519.682:004(075)
ҚБЖ 32.973.2я7
Т29
Баспаға Тараз мемлекеттік педагогикалық университетінің Ғылыми кеңесінің
шешімі бойынша оқу құралы ретінде ұсынылған
Пікір білдірушілер:
Мамаев Ш.М.
- физика-математика ғылымдарының докторы,
профессор.
Тлебаев М.Б.
- техника ғылымдарының докторы, профессор.
Тәттібеков Қ.С., Раимбаева С.Ә.
С/С++ тілінде программалау негіздері. 
Оқу құралы. 2019. – 134 бет.
С/С++ тілінде программалау негіздері
оқу құралы жоғарғы оқу
орындарында ақпараттық технологиялар саласында білім алып жатқан
білімгерлерге арналған. Мұнда С және С++ тілдерінің негізінде
программалаудың негізгі әдістері баяндалған. Теориялық мағлұматтар
тәжірибелік есептермен түсіндіріліп, әр тақырыптан кейін өз бетінше
программа жазуға типті тапсырмалар келтірілген. Бұл оқу құралы
программалауды өз бетінше үйренем деушілер мен орта оқу орындарының
оқушыларының да қажеттілігіне жарайды деген сенімдеміз.
ISBN 978-601-7903-61-09
© Тәттібеков Қ.С., Раимбаева С.Ә., 2019
© ТарМПУ 2019

3 
Мазмұны 
Кіріспе ...................................................................................................................... 5 
1. Программалу тілдеріне қысқаша шолу ............................................................. 6 
2. С/С++ тілінің негізгі конструкциялары .......................................................... 10 
2.1 Си тілінің элементтері ................................................................................. 10 
2.2 Мәліметтер типі ............................................................................................ 12 
2.3 Айнымалылар ............................................................................................... 14 
2.4 Тұрақтылар .................................................................................................... 17 
2.5 Операциялар және өрнектер ........................................................................ 19 
2.5.1 Арифметиклық және логикалық операциялар .................................... 19 
2.5.3 Меншіктеу операциясы .......................................................................... 21 
2.5.4 Си тіліндегі түрлі қызмет операциялары ............................................. 22 
2.6 Си тіліндегі программаның құрылымы. Қарапайым программалар жазу
.............................................................................................................................. 25 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................... 33 
3 Си тілінің басқару операторлары ..................................................................... 36 
3.1 Шартты операторлары ................................................................................. 36 
3.2 Күрделі шарттар ........................................................................................... 39 
3.3 Таңдау операторы ......................................................................................... 41 
3.4 Цикл операторлары ...................................................................................... 42 
3.4.1 Қайталану саны алдын ала белгілі цикл операторы for .................... 42 
3.4.2 while цикл операторы ............................................................................ 45 
3.4.3 do…while цикл операторы .................................................................... 47 
3.4.4 Итерациялық циклдер ............................................................................ 48 
3.4.5 Кірістірілген циклдер ............................................................................. 49 
3.4.6 Циклдан шығу: break continue goto операторлары .............................. 50 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................... 52 
4 Массивтер............................................................................................................ 54 
4.1 Бір өлшемді массивтерді өңдеу .................................................................. 56 
4.2 Екі өлшемді массивтерді өңдеу .................................................................. 59 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................... 62 

4 
5 Функциялар ......................................................................................................... 64 
5.1 Рекурсия ........................................................................................................ 65 
5.1 void типті аргументтер ................................................................................ 67 
5.2 char типті аргументтер ................................................................................ 67 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................... 70 
6 Нұсқаушылар және символдық айнымалыларды өңдеу ............................... 72 
6.1 Динамикалық айнымалылар ........................................................................ 73 
6.2 Нұсқаушыларға операциялар қолдану. ...................................................... 74 
6.3 Нұсқаушылар және массивтер. ................................................................... 76 
6.4 Жолдар ........................................................................................................... 80 
6.4.1 Жолдарды енгізу-шығару .......................................................................... 80 
6.5 Форматталған енгізу-шығару ...................................................................... 82 
6.5.1 Жолдарды форматтау ............................................................................. 84 
6.5.2 Жолдарды өңдеу стандартты функциялары ........................................ 88 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................... 93 
7 С/С++ тілінің графикалық мүмкіндіктері ........................................................ 96 
7.1 Адаптер, адаптер типтері, драйверлер және режимдер түсінігі .............. 96 
7.2 Негізгі фигураларды құру ............................................................................ 98 
7.3 Функцияның графигін салу ....................................................................... 105 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................. 109 
8 Файлдық мәліметтер типтері .......................................................................... 110 
8.1 Файлды енгізу және шығару ..................................................................... 110 
8.2 Лекті ашу және жабу .................................................................................. 111 
8.3 Дискідегі файлдармен жұмыс ................................................................... 113 
Өз бетінше орындауға жаттығулар ................................................................. 115 
Тест тапсырмалары ............................................................................................ 116 
Әдебиеттер ........................................................................................................... 132 

5