Тұрақсыздық жайлаған көршілес мем лекеттердің барлығы да бізге туыстас



Pdf көрінісі
бет6/6
Дата19.01.2017
өлшемі2,85 Mb.
#2198
1   2   3   4   5   6

Мерекенің мән-мағынасын арт-

ты рып, шырайын кіргізетін өзіндік ат-

ри буттары болуы керек дейсіз ғой?

– Әр нәрсенің өз жүйесі болуы керек. 

Мә селен, Ұлыстың ұлы күнінде ішетін біз-

дің мерекелік асымыз – наурыз көжені 

стан дарт деуге болады. Оның ішінде жаңа 

айт қанымдай, үлкен информация бар. Сол 

тә різ ді мерекеде бір-біріне тілек айту, бата 

беру, төс қағыстыру, көрісу, кешірім сұрау-

дың бәрінде бағзыдан жеткен информация 

жатыр. Балалардың асық ойнап, арқан 

тар ту дәстүрі де қазақ үшін үлкен бір сер-

пілу тәсілі. Бірақ біз осы дәстүрді дұрыс 

жүр гізіп отырмыз ба? Заман өзгерді екен 

деп бәрін быж-тыж қылуға болмайды ғой. 

Дұрыс, жаңалық болуы керек делік. Бірақ 

ол тарихи іргетастың үстіне қалануы керек. 

Табиғи өзгерістер туындайтынында дау 

жоқ. Тіліміз бен психикамызда да бұл құ-

бы 

лыс жүріп жатыр. Тіпті, осыдан мың 



жыл бұрынғы уақытпен салыстырғанда 

адам заттың санасы ғана емес, тәнінің құ-

ры 

лысында да өзгерістер туындаған. 



Өзгер 

дік екен деп, өзгеруіміз керек деп 

ескі дәстүріңді түбірімен құртуға бағыт тал-

ған әрекеттер – өзің отырған бұтақты бал-

та 

лағанмен тең. Тарихи құнды 



лық 

тары-


мыз 

ды құртпақ болған ұлыдержавалық 

өктемдікті де, қағынан жеріген нигилизмді 

де көрдік қой. Ондай үстемдік 100 жылға 

жуық Наурызды тойлатпай келді. 

– Қазақтың біртуар ұлы Өзбекәлі 

Жәнібеков бастап қайта тірілткен Нау-

рызды тойлағанда, сіздіңше, қай жер-

ден мүлт кетіп отырмыз?

– Бұрында да көңілге қонбайтын нәрсе-

лер ді көріп жүргенмін. Осы жолғы мей-

рам да да кейбір көріністердің куәсі бол-

дым. Қазақта бесікке салу дейтін тамаша 

дәстүр бар. Оны түсіндіріп жатпай-ақ қоя-

йық. Кейбір шала қазақтарымыз соны ме-

ре ке кезінде көрсетеміз деп, бесікке плас т-

мас 

садан жасалған қуыршақты бөледі. 



Атам қазақ «құр бесікті тербетпе, ырымға 

жа ман» демеуші ме еді. Бірақ олар құр бе-

сікке көзі көкшиген қуыршақты салып, оны 

айдай әлемге жария етіп жатыр. Ал бесіктің 

түбегі неге ұқсайтыны белгісіз, шүмегі де 

пластмассадан жасалған істиген трубка се-

кіл ді бірдеңе. Асық жіліктен ойып тұрып 

қыз балаға бөлек, ұлға бөлек арналып жа-

са латын сүйек шүмек қайда?! Басына ора-

ма лын тарта салған орта жастағы бір әйел-

дер, әжелерінен кезінде көзі шалған 

шы ғар, әйтеуір осындай бірдеңелерін сту-

дент тер мен оқушыларға көрсетіп әлек. Ол 

былай тұрсын, ортасында тесігі болатын 

жөргек пен жаялықтың атауын шатастырып 

жатыр. Тіпті, бесіктің теріс жағынан оты-

рып, бала бөлегенді көріп пе едің? Атқа те-

ріс жағынан ер салып, теріс жағынан мін-

ген секілді. Жалпы, біздің қоғамда атты 

ар ба ның арт жағына жеккен секілді теріс, 

бұр 

маланған әрекеттер жасалып жатыр. 



Бұл не? Білместік пе, әлде әдейі жасалған 

қы састық па? Қазақтың ұлттық дәстүрлерін 

әжуаға айналдыруға болмайды ғой. Оны-

мен қоймай, баланың қырқынан шығу 

сал тын көрсетеміз деп, қуыршақтың ба сы-

на су құйып, әлем-жәлем қылады. 



– Білместіктен болар?..

– Білмесе, бүлдірмесін. Наурыз деген 

кон церт көру емес. Ол – әр адамның жа-

нында, санасында, тәнінде туындаған өз-

ге рісті сезіну, сезіндіру. Әр адам қуанып, әр 

адам шаттану керек. Бес-алты адамға ән 

айт қызып, би билетіп, қалғаны соны көріп 

та машалап отырады. Тіпті, қазіргі сай қы-

ма зақ КВН ойыны секілді қылып, жұмбақ 

жасырып, сұрақ қоюмен өткізген мекемені 

де көрдік. Ол не сонда, интеллектуалдық 

білімін тексеретін тест орталығы ма?! Кей-

бір емхана ұйымдары студенттер мен дәрі-

гер 


лерін, мейірбикелерін жинап алып, 

«Нау рыз деген не?», «Бір жылда қанша күн 

бар?» деген секілді сұрақтар қойып жатты. 

Мына қызықты қараңыз. Бір емхана 

ұжымы «Қыз қуу» ұлттық ойынын көр сет-

пек 


ші болды. Шоғырланған бір қотан 

адам 


ның ортасындағы алақандай жерге 

шы ғып алып біреуі: «Сейчас вам покажем 

«казах 

ский кыз куу», – деді. Сол кезде 



ортаға дом быра ұстап бір жігіт шықты да, 

дом бы расын ат қылып, секіріп мініп кеп 

алғаны. Соны күтіп тұр екен, мына бүйірден 

астына швабра мінген бір қарындас ан да-

ғайлай «шауып шықты». Сосын екеуі ор-

даң-ордаң етіп шапқылап бірін-бірі айда 

кеп қуала сын. Қазақтың «Қыз қууы» қыл-

жақ па, сон да оларға? Қыз қуу кәдімгі да-

лада, шынайы түр де, өзінің ерекшелігімен, 

шы найы әсе рімен көрсетілсе, арқам қозып 

кетер еді, ал мына көріністен жүйкем тозып 

кетті. Көк пар, аударыспақ, теңге ілу – бәрі 

шы найы болуы керек. Қыз қууды көрсету 

үшін қа сиетті ұлттық аспабымыз домбыраға 

мін 

гені несі. Ал швабраны қайдан шы-



ғарды. Қазақ қызы сыпырғышқа мініп ша-

ба тын орыстың Баба Ягасы ма еді? Келесі 

мысалға Беташар дәстүрін алайық. Бәрін 

жақсы ұйымдастырған. Сәукелесін киген 

кермаралдай қызды ортаға шығарды. Бе-

та шар айтатын жігіт те сарнап тұр. Қарап 

тұ рып сенгің келеді. Шын болып жатқан 

се 


кілді. Бірақ бет ашу деген өмірде қыз 

балаға бір-ақ рет бұйыратын бақыт емес 

пе. Ертең тағы бір жерде Наурыз болады 

және бір орында мерекелік шара өткенде 

тағы беті ашылады дейік, сосын ол қыз 

күй еу ге шығып, шынымен беті ашылады. 

Сон да бес-алты рет беті ашылған қыздың 

Беташар дәстүріне деген сезімі бола ма? 

Санасын құрттық қой оның. Бұл не? Он рет 

күйеуге тиюге де болады деу ме! Қазақта 

ғана бар дәстүріміздің қадірін кетіру ғой. 

Адамға екі рет жаназа шығарғанды көріп 

пе едің?! Сол секілді беташарды да, қыз 

баланы да қолжаулық қылу орынсыз нәр-

се. Мектептегі, балабақшадағы бала 

ның 


ба сына сәукеле кигізіп, «үйлену тойы осы-

лай болады» деп көрсетіп жатады. Бұл да 

мас қара  ғой. 

– Наурызға басқа ұлыс өкілдері де 

қызу атсалысқан секілді ғой...

– Наурыз әлемдік тойға айнала бас та-

ған соң, оған барлығының атсалысуын 

заң 


ды жағдай ретінде қарауға болады. 

Мә селен, біз осы мерекеде бір мекемеге 

бар дық. Алдымызға неміс, украин, кәріс 

мә дениет орталықтарының өкілдері ұлттық 

киімдерін киіп шықты. Иә, құптарлық іс. 

Тойласын. Бірақ қазылар алқасының мү-

шелері болып отырған біздің дас тар қа ны-

мызға семіздігі сере шыққан шошқаның 

са лосын әкеліп қойды. Бұнысы не? Менің 

қа зақ екенімді, ал қазақтардың ислам ді-

ніне сенетін ұлт өкілі ретінде доңыздың са-

лосын жемейтінін білмей ме? Ертең менің 

алдыма табақпен торайдың үйіткен басын 

тар тар, бәлкім? Бұл әрекетті мерекені пай-

да 

лана отырып, дәстүрді мазақ ету деп 



түсін беске амал жоқ. Әйтпесе Наурыздың, 

әсіресе, иісі мұсылман елдерінің қастерлі 

ме рекесі екенін түсініп, мәніне үңіліп алу 

ке рек қой. Әркімнің салты солай деп Нау-

рызда кім көрінгеннің ығына жығыла бер-

сек, дәстүрімізде мән қала ма? Ертең «қы-

тай 

дың салты еді» деп алдымызға 



құрт-құмырсқа, тарақан қуырып әкел ме сі-

не кім кепіл. Сондықтан доңыздың майы 

се кілді тағамдарды Наурыздың мерекелік 

асына айналдырып алудан сақтанайық... 

Сөз жоқ, дастарқанда қазақтың ұлттық 

та ғамдары мол көрсетілді. Бірақ оған өзі-

ні кін араластырып, айран-ботқа жасаудың 

қа жеті қанша?! Наурызды атап өткісі келсе, 

ме 

рекенің дәстүрін сақтасын, ұлттық се-



зім ді  сыйласын. 

– Жаңа қазылар алқасының мүшесі 

бол 

дым деп қалдыңыз, сонда сіздер 

ме рекелік шараларға арнаулы тексеру 

то бын құрып, бақылау жасадыңыздар 

ма? 

– Мұның бәрін мен ойдан шығарып 

отыр ған  жоқпын.  Астана қалалық Тілдерді 

дамыту басқармасының бастығы Оразкүл 

Асанғазықызы маған «ұлтымыздың салт-

дәстүрінен хабарың бар ғой» дегендей 

және ұпай қойып, баға беруде менің «са-

раң сарапшы» екенімді ескерді ме, әйтеуір 

жа ныма дәстүрді білетін төрт-бес маман 

қыз-келіншекті қосып қазылар алқасының 

төрағасы етіп тапсырма берді. Сол бойын-

ша, Астанада 17,18,19, 20 наурыз күндері 

бар лық мекемелерді аралап, өткізіп жат-

қан мерекелік шараларын бақылап қайт-

тық. Осы айтып отырғандарымның бәрі – 

сонда көргендерім. Жалпылай айтсақ, 

қа зақ арасында серпіліс бар, ұлттық са на-

ның үстемдігі де байқалып тұр. Бірақ сол 

өзі міздің қала қазақтарымыз кейбір дәс тү-

рімізді долбарлап жасап, салт-сананың 

дәм-тұзын кетіріп алып жатқанын көрдік. 

Жа ңағы шара өткізушілердің бірінде тұсау 

кесер салты көрсетілді. Онда ала жіптің ор-

ны на қыздың бұрымындай қылып өрілген 

түр 

лі-түсті шұбарала жіппен баланы тұ-



сады. Ақ пен қара аралас иірілген ала жіпті 

пайдалану керек емес пе? «Біреудің ала 

жібін аттамасын» деген ырым ғой бұл. 

Тұсау кескен кезде баланың алдыңғы жа-

ғы нан иіліп келіп, тиісті бата-тілектерін ар-

нап, «бісмілләсін» айтып кеспей ме? Өзі 

тәл 

тіректеп тұрған баланы тоңқайтып 



қойып, арт жағынан келіп жіпті кесіп жа-

тыр. Ұят нәрсе ғой. Осыған жаным удай 

ашы 

ды. Тұсау кесетін адамның кітаптан 



оқы са да осы дәстүрдің жол-жоралғысынан 

хабары болса ғой дейсің. Және де мен 

баланың тұсауын қайшымен кесуге қар сы-

мын. Қайшыда қарама-қарсылық, екі жүз-

ділік информация бар. Өткен ғасырдағы 

бір буын ұрпақтың, қазіргі 30-40 жас ша-

ма 

сындағылардың көбінің кіндігі «род-



дом да» қайшымен кесілген. Мен этнограф, 

мә де ниеттанушы 

емеспін, 

дәрігермін. 

Жал 

пы баланың тұсауын да, кіндікті де 



өткір кездікпен кескенді құптаймын. Әң гі-

менің басында әр заттың өз информациясы 

бар деп айттым ғой. Мәселен, әр ұста пы-

шақ соққанда «бісмілләсін» айтып, оның 

неге арналғанын айтып соғады дегенді ес-

ті генім бар. Тіпті, пышақты қайрағанда да 

«құр қайрамаймын, құланға қайраймын, 

жай жанымаймын, жыланға жанимын» 

дей ді екен. Неге қазақ өзінің жүз жасаған 

ата-әжесінің көйлегін немесе тақиясын, 

ора малын, жүзік-білезігін тәбәрік етіп сақ-

тап ұстайды? Себебі онда ата-тектен қалған 

ин 

формация бар. Сол ұрпаққа жұғысты 



бол сын деп ырымдайды. 

– Сіздің сөзіңізге қарағанда Наурыз-

ды өткізуде бұрынғы дәстүрден бізге 

же туге тиіс информацияны дұрыс қа-

был дай алмай отырмыз ғой?

– Наурыз тойын дәстүрді сақтай отырып 

өт кізуде кемшіліктер бары анық. Кеңестік 

дәуірдің кесірінен көнекөз қарттарымыздан 

кезінде үйреніп алуға ден қоймадық. Ал 

енді бүгінгі орыс пен батыстың бағдар ла-

ма 

сымен басын толтырып алған, рухы 



бұр малаған жаңа буын ұрпаққа нені өнеге 

ете алып жатырмыз? Бұрмаланған дүниені 

жеткізудеміз. Орта буын болып саналатын 

біз өзіміз жөн-жосықты, дәстүрді жақсы 

біл мейміз. Мен қаладағы орыс мектебін 

бітірсем де, ауылда туып-өскендіктен, 

әкем 

нің қартайған шағында өмірге кел-



ген 

діктен, жасы үлкен аға-апаларымнан 

естіп-көргенім бойынша айтып отырмын. 

Менің өзім де толық білмеймін ғой. Сонда 

келесі ұрпаққа не жеткізуім керек?!

– Сондықтан да Наурызды тойлауды 

арнаулы жүйеге түсіріп, заңдық тұр-

ғы дан реттелген ортақ бағдарламамен 

тойлауды жүзеге асырған жөн секілді?

– Ол үшін осы саланы жете зерттеп жүр-

ген білгір адамдар анықтамалық, энцик-

лопедиялық кітаптар шығарса дей 

мін. 

Бірақ бұл қалада туып-өсіп, есті ге  нін, одан-



бұдан көшіріп, жинап алғанын ғана жаза 

салатын жас ғалымның дүниесі бол мауы 

керек. Ар наулы зерттеу арқылы жа зыл ған 

анықтама болса игі. Наурызды өткізудің әр 

түрлі нұсқалары дайындалып, солар са ра-

ланып алынғаны жөн. Наурызды мазаққа 

айнал дыр майтындай  орта лық тан ған  тәр ті-

бі бар, жан-жақты сценарий бо луы қажет. 

Және ол нағыз дәстүрге сүйен ген мерекелік 

бағ  дар лама болуы үшін ауыл-ауылды ара-

лап, көзі ашық, көкі регі ояу ата-әже ле рі-

міздің біле тін дерінің бә рін жинақтау керек. 

Әрине, Наурыз тойын өткізу ешкімге есеп 

беру үшін жа  сал мауы тиіс. Ең бастысы, дұ-

рыс той лануы шарт. Осы жолғы мерекеде 

елор да дағы «Хан шатырының» алдындағы 

алаңға тігіл ген киіз үйлердің безендірілуін 

баға ла дық.  Сан дықтарын  сатылап,  қақ 

төр ге жинап қойғандарды да көрдік. Қазақ 

дәс түрінде төрде қонақ отырмай ма? Оқу-

шы бала лар дың жасаған кәкір-шүкір қол-

өнер туын 

дыларын киіз үй ортасындағы 

үс тел үстіне қаз-қатар тізіп қойып, «Наурыз 

тойына әкелгеніміз осы» дегенді де көрдік. 

Бұл не, көрме ме? Ішіне сабан тығып, қаты-

рып қойған түлкі, қасқырдың тұлып мүсін-

дерін төрге тұрғызып қойған киіз үйді де 

көрдік. Бұл не, аңдардың мұражайы ма? 

Киіз үй ішін безендірудегі ғасырлар бойы 

қалып тасқан талғам қайда? Айта берсең, 

дәстүрді дәріптеудегі осындай кемшіліктер 

көп. Тіпті, текеметке салатын қошқар мүйіз 

оюды алабажақ «дежурный» шапаны мыз-

дың жа ға сына жапсырып алып, мәз болып 

жүре беретін болдық. Осындайда, ға сыр-

лар бойы өзбектің өзбек екендігін әлемге 

әйгі леген ала тақиясына бас игім келеді. Ал 

біздің той-томалақта сыйлыққа беруге 

ғана жарайтын шошиған, мыржиған, қы-

зыл ала, көк ала тақияларымызды көз ал-

дыңа елестетші. Өзбекәлі Жәнібеков мар-

құм ті ріліп келсе, «мыналар менің жазған 

ең бек терімді оқымаған екен ғой» деп өк-

пелер ме еді, кім білсін?! Жалпы, ұлт болып 

ұйы 


суға бет алған соң, әлем мойындап 

жат қан, Ұлы күнімізді өз мәнерінде өткізсек 

қой, шіркін!

 Наурыз мейрамын атап өту барлық 

мекемелерде нашар өтті деуден аулақпын. 

Мерекеде салт-дәстүрімізді сақтап, сапалы 

ұйымдастырушылықпен, өте керемет өт-

кізген мекемелер де жеткілікті. Бірақ ұжы-

мында қазақ ұлты аз немесе жоқ кей бір 

мекемелер Наурыз тойын тойлауда тек 

көрермен рөлінде қалғандары да бар. 

Менің сыни пікірді көбірек айтып отыр ға-

ным – дәстүріміздің «бір қарын сары 

майын шірітетін құмалақтан» арылсақ де-

ген ниет. 

Әңгімелескен Мұрат АЛМАСБЕКҰЛЫ, 

Астана

ДАТ!


АЛАШ АЗАМАТЫ

 

Голливудтың жасы 80-ге таяған танымал әртісі Элизабет 



Тейлор тоғызыншы рет күйеуге шықпақшы. Оның ендігі 

өмірлік серігі – 49 жастағы Джейсон Уинтерз.

Ең алғаш Екінші дүниежүзілік со-

ғыс ке  зінде «Ұлттық бархат» фильміне 

түсіп, көпшіліктің көңілінен шыққан 

Элизабет Тейлор Голливуд тари хын-

дағы табысты әртістердің бірі атанды. 

Кинодағы үздік әйел рөлі үшін 

«Оскар» сыйлығы оған екі рет берілді. 

Бүгінде жасанды жамбас сал дырып, 

қоларбаға таңылса да, Тей 

лор Гол-

ливудтың «уа 

қытқа бағынбайтын 

мәң  гі 


жас 

актри сасы» 

саналады. 

Оның ал  ғашқы күйеуі – Ричард Бар-

тон. Ал Джейсон Уин терзге дейін Лар-

ри  Фор тен скимен  не кеде  болған. 

Биыл ақ 

пан 


ның 27-сінде Элизабет 

Тейлор 78 жасқа толды.



Католик шіркеуі әйгілі The Beatles тобын 

жылдар бойы тағылып келген айыптан босатты. 

Ливерпульдік төрттіктің беделін Иса пайғамбардан 

да жоғары қойған марқұм Джон Леннонға кешірім 

жасалды.

Папа Бенедикт XVI арнайы мәлімдеме жасап: «The Beatles 

шы ғармашылығы – әлемдік мәдени құндылық», – деп ба ға-

лады. Бұл Ватикан діндарларының ұзақ жылғы пікірталасының 

түйіні екен. Рим папасы «жастарға кері әсер етуші» ретінде 

айыпталып келген әйгілі ансамбльдің күнәдан біржола ары ла-

тынын жеткізді. Тіпті «біз Иса пайғамбардан да танымал бол-

дық» деген Джон Леннонның сөзіне де индульгенция, яғни діни 

рақымшылық жасалып отыр.

Мұхамбедия АХМЕТ-ТӨРЕ,

дәрігер, Астана медицина университетінің профессоры:

e-mail: info@alashainasy.kz

?

САРАЛЫ СӨЗ

Әр ұлттың дәстүрінде мақтанарлық өз ерекшелігі бар емес пе? Біз Индия 

мен Африканың биін билеп, әлемді таңғалдыра алмаймыз. Біздің брэйк би-

легеніміз батысқа таңсық емес, орысша жетік сөйлеп жазғанымызбен, Лев 

Тол стой бола алмаймыз, ағылшынша сайрағанымызбен Шекспирдің ши ре-

гіне де жетпейміз. Тоғызқұмалақ пен көкпарды қырғыз алып кетсе, қы мыз-

дың патентін неміс иемденсе, қаршыға, ителгі салуды арабтар біздікі деп 

алып қойса, қазақтың «Қаражорға» биі Қытайға кетсе, мақтанатын неміз 

қал   ды? Бір күні киіз үйіміздің шаңырақ, уық, керегесін американдықтар ой-

лап таптық деп иемденіп алса, қол қусырып отыра беретін түріміз бар. Біз 

бар дәстүріміздің өзін қойыртпақ қылдық, эстетикамызды эклектизмге шал-

дық тырдық. Жалпы, «көршінің көңілін қалдырмайық» деген көңілшек пси-

хологиядан арылуымыз керек.

Тейлор тоғызыншы рет

күйеуге шығады

Іскер әйелдер қауымдастығы мен ҚР 

Президентінің Әйелдер істері және отба-

сы 


лық демографиялық саясат жөніндегі 

ұлттық комиссиясының бірлесіп қолға ал-

ған жобасы барысында жұмыссыз әйел-

дер ді қазіргі еңбек нарығында үлкен сұра-

нысқа ие мамандықтар бойынша қайта 

оқыту көзделген. Наубайшы, кондитер, 

даяшы, бала күтуші, тігінші және шаштараз 

ма мандықтары бойынша оқу курсын тә-

мам дағандар алдын ала келісім жасалған 

өнеркәсіп орындарына жұмысқа тұрғы зы-

лады. Қазақстан Іскер әйелдер қауым дас-

тығының президенті Раушан Сәрсем бае-

ваның сөзіне қарағанда, осымен екінші 

рет жүзеге асқалы отырған жоба әйел  дер-

дің қолайлы жұмыс табуына ғана емес, 

со нымен бірге өз күшіне деген сенімдерінің 

ар туына да ықпал етеді. 

Раушан СӘРСЕМБАЕВА, Қазақстан Іскер 

әйелдер қауымдастығының президенті: 

– Өткен жылы ұйымдастырылған 

жо ба аясында еліміздің Астана қаласы 

мен Алматы облысының Іле ауданында 

440 әйел оқытылып, олардың 80 па-

йы 

зы жұмысқа орналастырылса, 10 

па 

й 

ызы жеке бизнестерін ашқан еді. 

Қазір олардың өз кафе, асхана, қол-

өнер орталықтары мен шағын бала-

бақ шалары бар. 2009 жылғы жобаның 

оң нәтижелері көп болған соң, биыл 

қай та жалғастыруды ұйғардық. Қазір 

Ас 

тана қаласында бала тәрбиешісі, 

шаш 

тараз, наубайшы мамандықтары 

бойын ша оқыту курстары басталып та 

кетті.

Жансая ӘБДІБЕКОВА

АЛАШ-АҚПАРАТ



500-ден астам 

жұмыссыз әйел 

еңбекке тартылады

Елімізде жұмыссыз 

әйелдерді еңбек 

нарығында сұранысқа ие 

мамандықтарға оқыту 

және қайта мамандандыру 

жобасы басталды. Жоба 

аясында Астана және 

Алматы қалаларында 500-

ден астам әйелді кәсіппен 

қамту көзделіп отыр. 

«Битлз» күнәдан арылды



Марқұм Өзбекәлі Жәнібеков 

тіріліп келсе, «мыналар менің 

жазғандарымды оқымапты» 

деп ренжір ме еді?

С I З   Е С Т I Д I Ѓ I З   Б Е ?

С I З   Е С Т I Д I Ѓ I З   Б Е ?

 ШАР


А  

275 маскүнем 

жасөспірім 

анықталды

Мемлекеттік органдардың 

алдында шешімін күткен 

ең бір келелі мәселенің бірі 

келешек ұрпақ тәрбиесі мен 

олардың қылмысқа ұрын-

бауы және оның алдын алу 

болып отыр. Осы тұрғыда 

Алматыда жасөспірімдер 

орта сындағы ахуалды сауық-

тыру мақсатында бірқатар 

шара лар қолға алынды. 

Соның ішінде «Отбасы және 

мектеп» шарасы от ба-

сындағы ахуал мен ба ла лар-

дың бей-берекет жүрісін тыю, 

қылмыстық ортаға түспеуі 

жолында атқарылды.

«Онкүндікте әкімшілік жауапкершілікке 

381 жасөспірім тартылса, оның 275-і 

спирт тік ішімдік ішкен. Ал 250-ден астам 

жас 

өспірім арнайы есепке алынды. Мұ-



нымен қатар инспекторлар 147 бала тәр-

бие леніп жатқан 126 азғындық жолдағы 

от басыны анықтады. Әдеттегідей, бұл от-

ба сының балалары қайыр-садақа сұрап, 

мектепке бармай, қаңғыбастыққа салы-

на ды. Өзі-өзінен түсінікті жайт, қараусыз 

қалған бала өз бетімен қатерге беттеп, не 

қыл 


мыс құрбаны, не қылмыскер болып 

шы ға келеді», – дейді Алматы қаласы ІІД 

Қо ғамдық қауіпсіздік басқармасы бас ты-

ғы ның орынбасары, полиция полковнигі 

Айгүл Шөпшекбаева.

Статистикалық мәлімет полковник 

Шөп шекбаеваның дәлелін айғақтай тү се-

ді. Іс-шара кезінде мектептен бас тартқан 

68 бала анықталып, қараусыз қалған 121 

бала, қайыр-садақа сұрап жүрген қаң ғы-

бас 55 бала қолға түсті.

 

 Арман ЖУСАНБАЙ



РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№58 (284) 13.04.2010 жыл, сейсенбі                 



www.alashainasy.kz

7

e-mail: info@alashainasy.kz

СПОРТКАЛЕЙДОСКОП 

ДОДА


Телжан КҮДЕРОВ

Әзиз ЖҰМАДІЛ

ГРЕК-РИМ КҮРЕСІ



?

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Бойжеткендеріміз норвег қыздарынан да ұтылды

Украинада Еуропа чемпионаты өтпей ме?

Словакияның Пьештани қаласында 

шай балы хоккейден 18 жасқа дейінгі қыз-

дар арасындағы әлем чемпионаты аяқ тал-

ды. Бұл – бүкіләлемдік біріншіліктің бірінші 

дивизиондағы додасы болатын. Қазақстан 

бойжеткендері соңғы матчта Норвегия 

қыздарынан 2:9 есебімен ойсырай ұтылып 

қал ды. Екі голды Меруерт Рысбек пен Да-

рия Молдабай соқты.

Естеріңізге сала кетейік, осы жас сана-

тын 


дағы Қазақстан қыздары әлем чем-

пио натына бірінші рет қатысып отыр. Құ-

рамында бірнеше қазақ қызы ойнаған 

жас 


өспірімдер құрамасы нәтижелі ойын 

Шайбалы хоккейден 18 жасқа дейінгі қыздар арасындағы әлем 

чемпионатын Қазақстан құрамасы қалай аяқтады екен? «Соңғы 

ойынды өздерімен деңгейлес Норвегия қыздарымен өткізеді» деп 

жазып едіңіздер.

Мақпал ТҮСІП,

Өскемен қаласы

Айта кетейік, жақында УЕФА пре 

зи-

денті Мишель Платини Украина астанасы 



Киевте ресми сапармен болды. Ол «Еуро 

– 2012» турнирінің финалы өтетін «Олим-

пийский» стадионының қайта құ рылымдау 

жұмыстарымен де танысып шық ты. Ал ар-

ты нан бұқаралық ақпарат көз деріне арнап 

баспасөз мәслихатын өт кізген басшы егер 

Украинаның қай қаласы Еуропа бі 

рін-


шілігіне дейін дайын болмаса, онда ол қа-

ланы турнир тізімінен сызып тас 

тай 

тын-


дығын ашық жариялады. Ал жергілікті 

БАҚ  өкілдері  таратқан  мә лі мет терге  сүй-

ен сек, бүгінде Украи на ның екі қаласының 

Соңғы кездері шетелдік бұқаралық ақпарат құралдарында 

«футболдан 2012 жылғы Еуропа чемпионаты Украина жерінде 

өтпейді. Барлық ойындар Польша қалаларында өтіп, «Еуро – 2012» 

турнирін тек поляктар қабылдайды» деген дақпырт ақпарат көп 

тарап жүр? Оның шындыққа жанасымы бар ма?

Ермек ИМАШЕВ, Алматы қаласы

Алматыда грек-рим 

күресінен Қазақстан 

чемпионаты өтті. Екі күнге 

созылған дүбірлі додада 

еліміздің барлық 

аймағынан келген 160-қа 

жуық балуан қатысып, өз 

салмақтарының үздіктерін 

анықтады.

Кейбір салмақ дәрежелерінде ұлттық 

құ 

ра 


маның үздік балуандары болған. 

Бірақ соған қарамастан, ел біріншілігі жо-

ғары дәрежеде өткен тәрізді. Қай салмақта 

бол масын, белдесулер өте тартысты өтті, 

– деп чемпионат біткеннен кейін Мәскеу 

Олим 


пиадасының жеңімпазы Жақсылық 

Үш кемпіров өз бағасын берді. Жақсылық 

аға мыздың, «кейбір салмақ дәрежесінде 

ұлттық құраманың үздіктері болған жоқ» 

дегені, Марат Гарипов, Нұрбақыт Теңіз-

баев, Дархан Баяхметов, Әсет Мәмбетов 

сынды жігіттер еді. Ұлттық құрамамыздың 

бас бапкері Мұратбек Қасымханов халық-

ара лық ареналарда белдесіп жүрген бұл 

саңлақтарға демалыс бергенді жөн көрсе 

керек, аталмыш балуандар чемпионатты 

тек сырттай тамашалады. Дегенмен олар-

дың орнына боз кілемге шыққан інілері 

аға ларының орнын жоқтатпады. Үшкем-

піров айтқандай, біріншілік жоғары дәре-

же де өтті деуге толық негіз бар. Оның ай-

ғағы – оңтүстік астанамыздың «Достық» 

спорт кешені екі күн бойы көрерменге 

толы болды. Ал белдесулерге келер бол-

сақ, бірінші күні боз кілемге 55, 66, 84 

жә не 120 келі салмақ дәрежелеріндегі ба-

луан 


дар шықты. 55 келінің ақтық 

бел 


 

десуінде ақтөбелік Асхат Құдай 

бер-

генов Оңтүстік Қазақстан облысының тү-



легі Нұрсұлтан Қалмұрзаевтан айласын 

асырса, 66 келіде Астананың атынан сынға 

түскен Елдар Қайратов тартысты өткен фи-

нал дық күресте әккі ағасы Бейбіт Нұғ ма-

новтан басым түсті. Шыны керек, «Достық» 

спорт кешеніне жиналған көрерменнің 

көп шілігі бұл белдесуде Бейбіттің жеңе ті-

ніне бек сенімді болған. Алайда Елдардың 

ба ғы мен бабы қатар шауып, 66 келіде ел 

чем пионы атағына ие болды. Сондай-ақ 

84 келі салмақ дәрежесінде сынға түскен 

ба луандар да біріншіліктің көркін қыз дыр-

ды. Бұл тұрғыда, әсіресе, Солтүстік Қазақ-

стан облысының өкілі Жанарбек Қаб до-

ловты ерекше атап өткен жөн. Ширек 

фи налда халықаралық дәрежедегі спорт 

ше бері, қарағандылық әккі балуан Андрей 

Само хиннен айласын асырған ол маман-

дар дың жоғарғы бағасын алды. Ал Само-

хин 


нің жауырынын жерге тигізгеннен 

кейін жартылай финалда өзінен үлкен 

тағы бір білекті балуанды, яғни шымкенттік 

Бақыт Құсайыновты да жеңіп кетті. Деген-

мен финалда Қабдолов алматылық Ал ха-

зур Оздиевтен ұтылып қалды. Алайда біз-

дің «ұтылып қалды» деуіміз жай ғана 

жұм сартып айтқандық екенін ескерте кет-

кіміз келеді. Себебі Жанарбек Оздиевке 

қарсы еш айла қолдана алмады. Тіпті 

Алхозур еркін жүріп-ақ жеңіске жетті де-

сек, артық айтқандығымыз емес. Жалпы, 

бүгінде грек-рим күресінің 84 келі салмақ 

дәрежесінде Алхозурға шақ келер ешкім 

болмай тұр. Айта кетейік, өткен жылғы ел 

бі 


ріншілігінде де Оздиев ел чемпионы 

атанған еді.

Дегенмен бірінші күні жанкүйерлердің 

күткені Марғұлан Әсембековтің белде су-

лері еді. Салмақ жинап, 96 келіден 120-ға 

ауысқан марқасқа балуанымыз дене бітімі 

тұрғысы бойынша алар болсақ, қар сы лас-

та рының жанында бала көрінді. Әсіресе 

фи нал дық  айқаста  маңғыстаулық Әбді-

мәлік Сартбаевпен боз кілемге шыққанда 

қар 

сыласының алыптығы соншалық, 



Мар 

ғұланды алып ұрардай еді. Алайда 

Әсем беков өзінің тәжірибелігі және еңбек-

қор лығы арқасында ешкімге дес бермей, 

бас жүлдені жеңіп алды. Бірақ өз бірін ші-

лі гімізде жеңімпаз атанған Марғұланнан 

ха 

лықаралық аренада үлкен ерлік күту 



мүм 

кін емес сияқты. Олай дейтініміз, 

Мар ғұланның дене тұрқы әзірше аса ауыр 

Анкарада бокстан ерлер және әйелдер арасында өткен 

«Премьер-министр» деп аталатын бірінші халықаралық турнир 

өз мәресіне жетті. Түрік ас танасында керілген шар шы алаңнан 

қазақ елі нің ұл-қыздарына бұй ыр  ғаны – 2 алтын, 1 күміс, 4 

қола.

БОК


С

Жігіттерге қарағанда, қыздарымыз 

жа рады-ақ. Алтын мен күміс – солардың 

ен 


шілеріндегі жүлделер. Түрік жеріндегі 

бұра тартушылыққа осы сынға келіп қа ты-

сушылардың еті үйреніп алған. Сол се беп-

тен де бұл сынға АІВА-ның (Халықаралық 

әуес қой бокс федерациясының) бірде-бір 

мү шесі келмеді. Алайда бұл турнир АІВА 

жа рыстар өткізу күнтізбесіне «А» са на тын-

дағы дәстүрлі бәсеке ретінде енген.

 Сонымен шаршы алаң қорытындысына 

тоқ тала кетейік. Әйелдер боксында ұлттық 

құ раманың үздігі 48 келі салмақ дәре же-

сінде бақ сынаған Нәзгүл Боранбаева 

ерледі. Ширек финалда болгариялық 

Велина Монованы 9:0 есебімен тас-талқан 

қылды. Жартылай финалда қытайлық Лао 

Жолингпен қолғап түйістіріп, тыпыршып 

бір орнында тұрмайтын қытай қызын мол 

тә 


жірибесінің арқасында жеңді. Есеп – 

4:2. Ал бас жүлдені румыниялық Дута Сте-



Қазақтың екі қызы алтын алды

Жампоздарды жастар жығып кетті

БҰҚАРАЛЫҚ СПОРТ



Алпыс жасында 

алысқа жүгіреді

Талдықорған қаласының орталық ала-

ңы нан  бастау  алған марафон 32 күнде 

Ал маты облысының 14 ауданы мен үш қа-

ла сының аумағынан өтіп, 9 мамыр күні 

сағат 11.00-де Талдықорғандағы Жеңіске 

ар 

налған шеруге жетеді деп жос 



пар-

лануда.


«Зұлмат соғыс 1941-1945 жылдар 

ара лығында барлығы 1418 күнге со зыл-

ған. Жүгіру қашықтығын да осыған бай ла-

нысты белгілеп отырмын», – дейді желаяқ. 

Облыста марафонды ұйымдастыру коми-

теті құрылып, облыстық спорт және туризм 

бас қармасы нақты маршруты мен жүгіру 

кес 


тесін жасаған. Күнделікті жүгіру қа-

шық тығы 25-тен 71 шақырымға дейін деп 

бел гіленіп отыр. Марафон «Спорт – есірт-

кіге қарсы» деп аталады. Биебай Тілемі-

сов тің спортқа келгеніне 45 жыл болса, 

марафон мәресіне жеткен күні белгілі 

спортшы 60 жасқа толмақ. 

Сағыныш НАМАЗШАМОВА, 

Талдықорған қаласы

Қазақстанға еңбек сіңірген 

спорт қайраткері, халықаралық 

дәрежедегі спорт шебері 

Биебай Тілемісов Ұлы Жеңістің 

65 жылдығына орай 1418 

шақырымды жүгіріп өтпек. 

лу 


тамен сарапқа салды. Екеуі бірнеше 

мәр те қолғап түйістірген. Алғаш рет 2005 

жыл ғы әлем чемпионатында Нәзгүл дәл 

осы қыздан жартылай финалда ұтылған 

бо латын. Ал былтыр Стамбулдағы «Ахмет 

Кор мет» турнирінің финалында жеңілген. 

Бұл жолы есе қайтарудың реті келді. Екі 

рет жіберген есесін қаперінде ұстаған Нәз-

гүл алғашқы раундтан шабуылға көшті. 

Әк кі қарсыласы да оңай алдырар емес. 

Әйт 

се де, қапысын тауып ұрып қалды. 



Алғашқы ұпайды еншісіне жазғаннан 

кейін-ақ румын қызы шабуылға көшті. 

Нәзгүлге де керегі осы еді. Енді тек қорғана 

жүріп, ұпай қорын молайтуға кірісті. Бірақ 

шиеленісті өткен жекпе-жекте Боранбае-

ва ның тек үш соққысы ғана қарсыласына 

дөп тиді. Ал Стелута болса жалғыз ұпай 

еншіледі. Қорытынды есеп – 3:1. 



Нәзгүл БОРАНБАЕВА, халықаралық тур-

нирдің жеңімпазы:

– Мен түрік жерінде өтетін бұл сын-

ға осымен бесінші  рет қатысып тұр-

мын. Алтын жүлде еншілеу арма ным 

еді. Бүгін сол арманыма қол жет кізіп 

отыр мын. Оның үстіне байырғы қар-

сы ласыма жіберген еселерімді қай тар-

ғаныма шексіз қуаныштымын.

Бұдан кейін 64 келі салмақтағы Саида 

Хасенова әлем чемпионы, шаршы алаң 

иесі, яғни түрік қызы Гүлсім Татармен ал-

тын жүлде үшін айқасты. Сауатты қор ға-

нып, дәл кезінде соққы жасай білетін түрік 

қызының басымдылығы байқалып тұрды. 

Бірақ Саида да оңай шағылатын қарсылас 

еместігін көрсетті. Кездесу 3:0 есебімен 

түрік қызының жеңісімен аяқталды.

Ал 81 келі салмақтағы Жұлдыз Мамат-

құ лова финалда румыниялық Елена Тур-

чинды жеңіп, ұлттық құрама қоржынына 

екін ші алтын медальді салды. Бұл – Жұл-

дыз дың тырнақалды халықаралық бә се-

кесі. Өте шиеленісті жағдайда өткен ширек 

финалдық жекпе-жекте жалқы ұпаймен 

ғана украиналық Инна Щевченкодан ба-

сым түскен-ді. Жартылай финалда үн діс-

тандық Кавита Девиді ойсырата жеңген 

болатын.

Ал ең жеңіл салмақтағы Назым Қызай-

бай үшінші орын алды.

Енді ерлерге келсек, барған он бокс-

шы мыздың екеуі алғашқы іріктеуден өте 

алмай қалса, қалған бесеуі ширек фи нал-

да қатардан шығып қалды. Жартылай фи-

налға Мардан Серікбаев (48 келі), Рустам 

стадионы әлі мүлдем мүш кіл халде екен. 

Дегенмен  Пла ти ни  дің  айтуынша,  ол  бұл 

жайында Украи 

на президентімен әң 

гі-

мелескен көрінеді. Өз кезегінде Виктор 



Янукович бүкіл спорт тық нысандар Еу ро-

па чемпионатына дейін толық дайын бо-

ла тындығына кепіл бер ген.

– Көпшілігі Украинада стадиондар 

2013 жылы ғана толық дайын бола тын-

ды 


ғы жөнінде байбалам салуда. Бірақ 

бұл «Еуро – 2013» емес, «Еуро – 2012» 

тур нирі. Сондықтан қандай да қиын шы-

лық 


тар болмасын, Еуропа чемпионаты 

Ук раинада 2012 жылы өтеді, – деп кесіп 

айт ты Мишель Платини.

Сыбаев (69 келі) және Иван Дычко (+91 

келі) сынды жас таланттарымыз шыққан-

ды. Мардан мен Рустам ширек финалда 

қар 

сыластарын айқын басымдылықпен 



ұтып, мерейімізді тасытты. Мардан өзбек 

Жасурбек Латиповты жеңсе, Рустам иран-

дық Сааджад Мехрабиді ұтты. Өкінішке 

қарай, екеуіне де жартылай финалда түрік 

боксшылары жолықты. Мардан Берікбев 

Ферхат Пехливаннан ұтылса, Рустам 

Сыбаев Ондер Сипалдан жеңілді. Жеңілген 

жоқ, төрешілер жеңісті тартып әперді. 

Мық ты болса, Сипалың финалда қар сы-

ла сына жалын да сипатпас еді ғой. Бірақ 

венгр боксшысына қарсы не істерін біл-

мей, дал болып, ақыры жеңіліп тынды. 

Бұл турнирде Рустамның шеберлігінің ұш-

тала түскендігі байқалды. Соққылары өте 

қуат ты. Бірақ төрешілер жалғыз ұпай ғана 

беріп, діңкелетті.

+91 келі салмақтағы Иван Дычко ре-

сей 


лік Нияз Файзуллиннен ұтылды. Үш 

жігітімізге де бұйырғаны – қола медаль. 

Міне, түрік жеріндегі сын біздің боксшылар 

үшін осылайша ақталды. Енді ерлер ма-

мыр 

дың басына дейін демалады. Одан 



кейін жаттығу жиынын қайта бастап, қыз-

дар мамыр айының соңында Астанада 

өте тін Азия чемпионатына тас түйін дайын-

дал мақ.


Алматы-Стамбул-Анкара-Алматы

сал мақ дәрежесінде өнер көрсетуге лайық 

емес секілді. Белдесу барысында Әсем бе-

ков ке әлі де біраз ет жинау керек екенін 

бай қадық. Ал 96 келіге қайта өтейін десе, 

он да Бейжің Олимпиадасының қола жүл-

де гері Әсет Мәмбетов бар. Әсет Мар ғұ-

ланға тізгінді оңайшылықпен бере қоймас. 

Кім біледі, бәлкім, 96-да бағы жанбай 

жүр ген Марғұланның жолы аса ауыр сал-

мақ дәрежесінде ашылар.

– Бүгін чемпион болдым. Бірақ халық-

ара лық аренада атой салуым үшін әлі бі-

раз еңбектенуім керек екенін өзім де біле-

мін. Алда келе жатқан Азия ойындарына 

ба 


руым үшін барымды саламын, – деп 

фи налдан кейін Марғұлан ағынан жа рыл-

ды.

Қалған үш салмақ дәрежесіндегі ба-



луан дар өз белдесулерін келесі күні өткізді. 

60 келінің ақтық белдесуіне Ербол Қоңы-

ра 

тов шыққанда «шығысқазақстандық 



ба луан ел чемпионы атанады» деп ойлаған 

болатынбыз. Бірақ Қоңыратов шымкенттік 

Марат Кәрішаловқа қарсы еш тәсіл қол да-

на алмай, дымы құрыды. Белдесу біткесін, 

Қоңыратовтың жеңісіне сенімді болған 

көрермендер, «Ерболдың басынан бағы 

таяйын деген екен», – деп өзара күбірлесіп 

жатты. Сондай-ақ тағы бір күтпеген нәтиже 

74 келіде де тіркелді. Солтүстік Қазақстан 

об лысының түлегі, спорт шеберлігіне үміт-

кер Әсет Әділов жартылай финалда 

халық 


аралық дәрежедегі спорт шебері 

шығысқазақстандық Досжан Қартықовты 

же ңсе, финалда ел мақтаған Мелешинді 

алып ұрып, нағыз сенсацияның авторы 

ПРЕМЬЕР-ЛИГ

А

Жеті жыл 



күткен жеңіс

Ел чемпионы «Ақтөбе» 

өз алаңында жеті жыл бойы 

Қостанайдың «Тобылынан» 

жеңілмей келген екен. Ал осы 

жолы Владимир Мұханов бастаған 

команда өз алаңында Равиль 

Сабитов шәкірттерінің алдында 

тізе бүкті. Ел чемпионатының 

төртінші турында бұдан басқа 

да күтпеген нәтижелер тіркеліп 

жатты.

Соның бірі, өткен жылдың қоры тын-

дысы бойынша екінші орыннан көрінген 

елор далық «Локомотив» Таразда жергілікті 

командаға есе жіберді. Ал Қарағандының 

«Шахтері» Оралдың «Ақжайығын» әзер 

ұтты. Есеп – 3:2. Жалпы, төртінші турдың 

то лық қорытындысы мынадай:



«Ақтөбе» — «Тобыл» (Қостанай) – 1:3

Голдар: Тілешев, 11 – Бакаев, 14. 

Бакаев, 15. Жұмасқалиев, 39.



«Атырау» — «Ордабасы» (Шымкент) 

– 1:0

Гол: Тәтішев, 79.

«Тараз» — «Локомотив» (Астана) – 1:0

Гол: Недашковский, 42.

«Ертіс» (Павлодар) — «Қайрат» 

(Алматы) – 0:0

«Оқжетпес» (Көкшетау) — «Жетісу» 

(Талдықорған) – 0:0

«Шахтер» (Қарағанды) — «Ақжайық» 

(Орал) – 3:2

Голдар: Финонченко, 30. Сучков, 80. 

Вичюс, 90 – Саки, 44. Мальцев, 90+.



Арсен ЖАНАДІЛ

БОКС

«China Open»

халықаралық турнирі

Гуиянг, Қытай



Алтын

Миржан Рақымжанов 

(54 келі)  ШҚО

Манат Өмірзақов  

(69 келі)  ШҚО

Күміс

Ілияс Сүлейменов 

(48 келі) Астана

Хусан Байматов   

(75 келі) 

Жам был  обл.



Қола

Ғани Жайлауов   

(60 келі) 

Жам был  обл.

Батыржан Жүкенбаев 

(64 келі) 

Ал маты

Марат Қиясов 



 

(81 келі) 

Алматы

Жекпе-жектер нәтижесі:

60 келі: Ғани Жайлауов – Леонид Костылев 

(Ресей) – 6:4

69 келі: Манат Өмірзақов – Нордин 

Самоуди (Франция) – 7:3

Ширек финал:

51 келі: Хабибулла Исмаил-Ахунов – 

Сунил Кумар (Үндістан) – 5:8

54 келі: Миржан Рақымжанов – Луо 

Шаофанг (Қытай) – 8:4

60 келі: Ғани Жайлауов – Доменико 

Валентино (Италия)* – 8:1

64 келі: Батыржан Жүкенбаев – Вонг Вай 

Минг (Гонконг) – АБ (1-раунд)

69 келі: Манат Өмірзақов – Джай Сингх 

Патил (Үндістан) – 8:2

75 келі: Хусан Байматов – Дмитрий Бивол 

(Ресей) – 5:2

81 келі: Марат Қиясов – Бех Тиен Сианг 

(Сингапур) – АБ (2-раунд, 8:0) 

+91 келі: Руслан Мырсатаев – Жанг Жилей 

(Қытай) – 6:7

Жартылай финал:

48 келі: Ілияс Сүлейменов – Герсон Ниетес 

(Филиппин) – 6:1

54 келі: Миржан Рақымжанов – Астон 

Франсис Палисте (Филиппин) – 14:2

60 келі: Ғани Жайлауов – Идел Торриенте 

(Куба) – 1:4

64 келі: Батыржан Жүкенбаев – Хуричка 

Билидж (Қытай) – 5:12 

69 келі: Манат Өмірзақов – Ли Куанлонг 

(Қытай) – 5:2

75 келі: Хусан Байматов – Райото Мурато 

(Жапония) – 7:1

81 келі: Марат Қиясов – Ахмад әл-Таймат 

(Иордания) – 5:9

Финал:

48 келі: Ілияс Сүлейменов – Ву Ронггуо 

(Қытай) – 1:8

54 келі: Миржан Рақымжанов – Владимир 

Никитин (Ресей) – 8:1

69 келі: Манат Өмірзақов – Арисноид 

Деспайджн (Куба) – 3:2

75 келі: Хусан Байматов – Жанг Джиантинг 

(Қытай) – 3:8

Ескерту: Доменико Валентино – 2009 жыл-

ғы әлем чемпионы және АІВА шешімі бо-

йыншы өткен жылдың ең үздік бокс шы сы. 

ШАЙБАЛЫ ХОККЕЙ

XVIII Қазақстан чемпионаты

Финал. Қарағанды

«Сарыарқа» (Қарағанды) –

«Бейбарыс» (Атырау) – 5:3

Голдар: Иванцов (Поддякон), 02:11 

(1:0 – артық құрам). Харченко (Дессерт), 

08:05 (1:1). Паньшин (Зубков), 28:31 

(1:2). Смирнов (Кокорев), 31:36 (2:2). 

Еремеев (Иванцов), 35:59 (3:2). Палкин 

(Долгих, Дума), 37:28 (4:2). Бородкин 

(Акользин), 48:56 (4:3). Нажмутдинов 

(Мирошниченко, Сайфуллин), 58:48 

(5:3).

Соққылар: 37 – 25.

Қақпашылар: Иванов – Селиверстов.

«Сарыарқа» (Қарағанды) –

«Бейбарыс» (Атырау) – 1:3

Голдар: Бородкин (Акользин), 12:23 

(0:1). Шиханов (Турковский, Еремеев), 

31:46 (1:1). Акользин (Борисенко, Засып-

кин), 32:39 (1:2). Акользин (Засыпкин), 

39:07 (1:3).

Соққылар: 34 – 13.

Қақпашылар: Иванов – Селиверстов.

Жалпы есеп – 1:1

Үшінші орын үшін. Рудный

«Горняк» (Рудный) –

«Ертіс-Павлодар» – 2:4

Голдар: Губин (Клемешов, Майер), 

41:65 (0:1). Муштаев (Короболин, Фрол-

кин), 43:18 (0:2). Сердюков (Кравец), 

46:09 (1:2). Короболин (Савенков, Фрол-

кин), 47:10 (1:3 – кем құрам). Благой 

(Муштаев), 57:46 (1:4 – қарауылсыз қақ-

па). Киберлейн (Горбовой, Шахов), 59:59 

(2:4 – артық құрам).



Соққылар: 30 – 37.

Қақпашылар: Долгих – Рачко.

Жалпы есеп – 0:1

ШАЙБАЛЫ ХОККЕЙ

Әлем чемпионаты. 18 жасқа дейінгі 

жасөспірімдер 

Бірінші дивизион. Польша, Криница



Бірінші матч

Қазақстан – Польша – 0:2



Соққылар: 27 – 25.

Қақпашылар: Микушин – Мругала.

Нұрғазы САСАЕВ

өр негін көрсете алмаса да, баға жетпес тә-

жірибе жинақтап қайтты.

Бірінші дивизионда топ жарған Швей-

ца рия қыздары келесі жылы жоғары топта 

бақ сынайтын болса, жоғары дивизион 

до 

дасында соңғы орынға табан тіреген 



Ресей құрамасы алдағы маусымда бірінші 

дивизионда ойнайтын болды.

Швейцария   5 

   5 


15

Франция        5 



   4 

12



Словакия       5 

   3 


 9

Австрия          5 



   2 

 6



Норвегия        5     1 

 3



Қазақстан       5     0 

 0



Ел біріншілігінің қорытындысы

Орын

Аты-жөні

Қаласы

55 келі

1

Асхат Құдайбергенов



Ақтөбе

2

Нұрсұлтан Қалмұрзаев



ОҚО

3

Жанкелді Аскенов



Алматы обл

3

Алмат Әуешов



Қарағанды обл

60 келі

1

Марат Кәрішалов



ОҚО

2

Ербол Қоңыратов



ШҚО

3

Бекжан Жарболов



ШҚО

3

Нұрбек Беркінбаев



Қызылорда

66 келі

1

Елдар Қайратов



Астана

2

Бейбіт Нұғманов



Қостанай

3

Нұрдәулет Елмұратов



Ақтөбе

3

Шыңғыс Қайырмағамбетов



Маңғыстау обл

74 келі

1

Әсет Әділов



Ақтөбе

2

Роман Мелешин



СҚО

3

Досжан Қартықов



ШҚО

3

Нұржан Надыров



Жамбыл обл

84 келі

1

Алхазур Оздиев 



Алматы 

2

Жанарбек Қабдолов



СҚО

3

Илья Сумянов



Павлодар

3

Отар Рамишвили



ШҚО

96 келі

1

Жасұлан Садықов



Алматы

2

Ерұлан Ысқақов



Қарағанды

3

Ника Твалабейшвили



Қостанай

3

Серікжан Әлібеков



ШҚО

120 келі

1

Марғұлан Әсембеков



Алматы обл

2

Әбдімәлік Сартбаев



Маңғыстау обл

3

Есенгелді Жалғасбаев



Қызылорда

3

Самалбек Нысанбаев



Қызылорда

атанды. Ал 96 келіде алматылық Жасұлан 

Са 

дықовтың шоқтығы биік болып, ел 



чемпионы атанды.

Мұратбек ҚАСЫМХАНОВ, Грек-рим кү-

ре 

 

сінен ұлттық құрамамыздың бас бап-

кері:

– Күтпеген нәтижелер аз тіркелген 

жоқ. Кейбір балуандар өз мүмкін дік-

терін толық көрсете алмаса, кей бі реу-

лері жақсы жағынан таңғалдырып жат-

ты. Дегенмен әлем чемпионаты және  

Азия ойындарына дейін ірік теу лер әлі 

жалғасады. 

АЛАҢДАҒЫ ҚАЗА

Футболдан Қазақстан чемпио 

на 

ты-


ның төртінші туры қазалы оқиғамен бас-

тал ды. 


Павлодарда жергілікті «Ертіс» пен 

Ал ма тының 

«Қайраты» 

арасындағы 

ойын  ның ал дында алаң иелерінің бра-

зилиялық ле 

гионері Роберт де Жесус 

Даниэл кенет өзін нашар сезінеді. Ко-

ман даластарының  кө ме гімен  алаң  жие-

гіне жеткен Роберт өз-өзіне келе алмай, 

есінен танып құлады. Ал бірінші таймнан 

соң Роберттің бұл фә ни мен қош тас қан-

дығы белгілі болды. Пав ло дарлықтардың 

са 


пында небәрі 33-ақ минут ойнаған 

бра зилиялық  фут бол шы ның  артында 

аяғы ауыр әйелі мен 4 жа сар ұлы қал-

ды.


Нұрғис

а ЕЛЕУБЕК

ОВ (фо

то)


РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№58 (284) 13.04.2010 жыл, сейсенбі                  



www.alashainasy.kz

8

e-mail: info@alashainasy.kz

ДУМАН

№58 (284) 13.04.2010 жыл, сейсенбі                     



www.alashainasy.kz

8

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ



e-mail: info@alashainasy.kz

К

е



зекшi  ред

ак

тор – Ж



арқын ЖҰМАДІЛОВ

Республикалық

қоғамдық-саяси 

ақпараттық газет

Бас редактор  – Серiк ЖАНБОЛАТ 

Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ 

Бас ред


ак

тордың бiрiншi орынб

ас

ары


Мақсат ӘДIЛХАН 

Бас ред


ак

тордың орынб

ас

ары


Айдын ҚАБ

А – ж


а

уапты х


а

тшы


Талға

т КIРШIБ


АЕВ  – 

ж

а



уапты х

а

тшының орынб



ас

ары


Нұрлыб

ай ИТЕКБ


АЕВ  – 

те

х.ред



ак

то

р



Күләш НАҚЫПОВ

А – 


аға к

оррек


тор, т

е

л.: 



388-80-76

Бөлiм редакторлары:

Құб


аш МЕҢДIҒА

ЛИЕВ – с


аяси бюро, т

е

л.: 



388-80-72

Берiк ӘШIМОВ – нарық, т

е

л.: 


388-80-69

Қалд


ар КӨМЕКБ

АЕВ – қоғам, т

е

л.:


 388-80-65

Алма


т ИСӘДIЛ – өрк

ение


т,

 т

е



л.: 

388-80-64

Нұрғазы СА

САЕВ – дод

а (спор


т), т

е

л.: 



388-80-74

Бо

ла



тбек МҰХТ

АРОВ – ж


аңалықт

ар, т


е

л.: 


388-80-68

Қу

анышбек ҚАРИ – меншiк



тi 

тiлшiлер қосыны, т

е

л.: 


388-80-62

Астана филиалы:

Мек


енж

айы: Сейфу

ллин көшесi, 31

Те

л.:



 +7 (7172) , 54-27-31

E-mail: aa_as

tana@mail.ru

Жандос БӘДЕЛҰЛЫ – 

ст



ана филиалының ж

е

текшiсi)



besbogda@mail.ru

besbogda@y

ahoo.c

om

Мұр



а

т А


ЛМА

СБЕКҰЛЫ – тiлшi

Салт

ан СӘКЕН – тiлшi



Бүркiт НҰР

А

СЫЛ – тiлшi



Аймақтағы тiлшiлер:

А

тыр



ау

 – Нарғыз ҒАБДУ

ЛЛИНА, т

ел.: 8702 5876587

Қар

ағанды – Серiк САҒЫНТ



АЙ, т

ел.: 8777 3909779

Қос

танай – Алмагүл СҰЛТ



АНОВ

А, т


ел.: 87774067903

Қызылж


ар – Ерб

ақыт АМАНТ

АЙ, т

ел.: 8 7054418255



Қызылорд

а – Әділж

ан ҮМБЕ

Т,

 т



ел.: 87777054466

Өск


емен – Елмейір А

ХМЕД, т


ел.: 87775797090

Шымк


ент – Шадияр МО

ЛДАБЕК, т

ел.: 8705 9877799

Га

зе



т 2008 жылдың 17 қар

ашасынд


а ҚР Мәдение

т және ақпар

а

т  


минис

трлiгiнде тiрк

е

лiп, бұқар



алық ақпар

а

т құр



алын есепк

е қою 


ту

р

алы №9650-Г  к



уәлiгi берiлг

ен.


Р

е

д



акция авт

орлар мақаласы мен ж

арнама мазмұнына ж

а

уап 



бермейдi.

Авт


орлар қо

лж

азб



асы өңде

лмейдi және к

ерi қайт

арылмайды.

Көлемi екi к

омпью


терлiк бе

тт

ен (14 к



е

гль) ас


а

тын ма


териалд

ар 


қабылд

анб


айды.

«Алаш айнасынд

а» ж

арияланған ма



териалд

ар мен с


уре

тт

ердi 



көшiрiп немесе өңдеп б

а

су



 үшiн ред

акцияның ж

азб

аша рұқс


а

ты 


алынып, г

а

зе



тк

е сiлт


еме ж

а

салуы мiнде



ттi.

Құрылтайшысы және меншiк 

иесi – «ТОЛҒАУ» ЖШС

Директор –  

Александр Филимонович АН

Та

р



а

ту

 қызме



тi 

те

л.: 



8 (727) 388-80-88

Ж

арнама бөлімі



те

л.: 


8 (727) 388-81-00

Алма


ты  қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС 

Қалд


аяқов көшесi, 17-үй. Т

ел.: 


(727) 273-12-04, 273-12-54

Тапсырыс – №922

А

ст

ана  қаласы «



А

ст

ана-По



лигр

афия»,


Бр

усиловский көшесi, 87-үй. Т

ел.: 

(7172) 37-05-59

Тапсырыс – №502

Шымк

ент қаласы «Оңтүс



тiк по

лигр


афия» б

аспалар үйi» ЖШС

Байтұрсынұлы  көшесi, 18-үй. Т

ел.: 


(7252) 30-03-30, 30-03-31

Тапсырыс – №4050

Бағасы  к

е

лiсiмдi



Таралымы – 10 000 дана

Га

зе



т сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады.

«А

ла



ш а

й

на



сы» г

аз

ет



е ж


аз

ы

лу



 и

нд

екс



i: 6

42

59



Ре

да

кц



и

ян

ы



ң ме

ке

нж



ай

ы



А

лм

ат



ы

 қ

ал



ас

ы

,05



0

0

51



, Б

ег

ал



и

н кө


ш

ес

і, 1



4

8 а


Те

ле

ф



он

8(



7

2

7

)3

8

8-8

0

-6

0, ф

акс


8(

7

2

7

)3

8

8-8

0

-6

1

e-

m



ail

inf



o

@

a

lashainas

y.

kz

БҮГІН:

Сәуірдің 13-і

Туған күн иелері

Кенжебай Есенғалиев (1947) – Ш.Уәлиханов атындағы Көк -

шетау мемлекеттік университетінің проректоры; 



Мағзам Қасымов (1947) – Мемлекеттік қызмет агенттігінің ау-

мақтық басқармасының бастығы, Алматы қаласы бойынша Тәр тіптік 

кеңестің төрағасы;

Қуандық Медеуов (1948) – ҰҚК-нің Украинадағы өкілі, ге не-

рал-майор;



Бауыржан Құлжанов (1953) – Кеден органы қызметкерлері 

ар дагерлері кеңесінің Солтүстік Қазақстан облысы филиалының же-

текшісі, полковник;

Әбілда Аймақ (1954) – ақын;

Шағурашид Мамалинов (1958) – Қарағанды облыстық Ауыл 

шаруашылығы басқармасының бастығы;



Бағлан Ыдырысов (1959) – Қазақстан сумо қауым дас ты ғы ның 

президенті, Халықаралық сумо федерациясының вице-президенті, 

Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы; 

Ақылбек Күрішбаев (1961) – Ауыл шаруашылығы министрі, 

ауыл шаруашылығы ғылымының докторы, профессор;



Дәуіт Мағауин (1962) – Қарағанды облыстық Энергетика және 

коммуналдық шаруашылық басқармасының бастығы.



Мерейлеріңіз үстем болып,

мәртебелеріңіз арта берсін! 

«Алаш айнасы»

Шығуы 

 

        Ұзақтығы 

 

          Батуы

 06:14  

 

            13.18 

 

           19:32      

ЖҰЛДЫЗ-ЖОРАМАЛ 

ТОҚТЫ 

Егер бүгін сіз қателік жа-

 сайтын  болсаңыз,  мін дет ті 

түрде мойныңызға алу 

ға 

тура келеді. Олай ет пеген жағ-



дайда, сізге кінәңіз ты  ныш тық 

бермеуі мүмкін. Мақ сат қа жету 

жолында тек қана адал дық пен 

табан ды лық  та нытқан  дұрыс.



ТОРПАҚ

Бүгін сәттілікке сенім 

арт  пағаныңыз  абзал.  Сіз  ге 

жүктелген 

жауап кер шілігі 

мол тапсырманы уа 

қы 

тында 


орын даңыз. 

Та   бы сыңыз 

аз 

бол  са,  жоғары  ақы  лы  жұмыс 



ұсы нылуы  мүм   кін.  Алайда  ақ-

ша үшін сүйікті ісіңізден бас 

тарт паңыз.

ЕГІЗДЕР

Өміріңізді бүгіннен бас-

тап дұрыс жос пар лауға дағ-

ды ла ну ы ңыз  ке рек.  Өйт  кені 

тәртіп бар жерде жұ мыс та алға 

жыл житынын өзі ңіз жақсы б і-

лесіз. Бүгін сізге тап сырылған 

істі жүзеге асыру үшін шығар-

ма шылық қиял қа жет.

ШАЯН

Ерінбей еңбек етсеңіз, 

осы күні қалаған мақ са ты-

ңызға қол жеткізе ала сыз. 

Ең бастысы, өз ақы лы ңыз ға се-

ніңіз,  айна ла ңыз да  болып  жат-

қан  жағ дай ларға  байыппен 

қа рап,  бай сал ды лық  танытқан 

жөн. Бұл сізге абырой әкелері 

анық.


АРЫСТАН

 Бүгін сізге жұмыс орнын 

өзгерту туралы ой келуі 

мүм кін. Алайда асығыс ше-

шім қабылдамаңыз, се 

бе 


бі 

қазіргі жұмысыңыздан артық 

жұ мыс  табуыңыз  екі та лай.  Әл-

де неге  ренжіп,  кө ңі ліңіз  түссе, 

газет-журнал оқы саңыз, ба сы-

лады.


БИКЕШ

Бұл күн өз бетіңізше шы-

 ғармашылық  жұмыс тар  мен 

айналысуға аса қо 

лайлы. 

Асып-тасыған күш-жі 



геріңізге 

өзіңіз ой 

 

лағандай лайықты іс 



та 

бы 


лады. Сіз қазір жеңіске 

жет кі зетін  баспалдақта  тұр сыз, 

жал қау лыққа  жол  бер ме ңіз.

ТАРАЗЫ

Бүгін сіздің көңіл күйі ңіз 

көктемнің ауа ра йындай құ-

был  ма лы  бо ла ды.  Біресе 

жар  қы рап  күн дей  күлімдеп  жүр-

сеңіз, енді бір де қара бұлттай тү-

нере қаласыз. Сондай-ақ жаны-

ңыз   да ғыларға 

үлкен 

та лап 


қоя  сыз,  ал  мүмкіндігін  мүл дем 

ой лан бай сыз.



САРЫШАЯН

Мойныңызға алған іс-

терді орындай білу осы 

күннің негізгі мін дет терінің 

бірі болады. Қыз мет сіз үшін бі-

рін ші  орынға  шы ға ды.  Үй де 

отыр саңыз да, жұ мыс жайын ой-

лап  оты ра сыз.  Шы ғар машылық 

ша  бы тыңыз  ша  рық тайды.

МЕРГЕН

Қызметіңізге  бай ла ныс-

ты қай мәселе болса да, 

кәсіби тұрғыдан қа 

ра 

ған 


жөн. Бүгін көптен бері бітіре 

алмай, басыңызды қа 

ты 

рып 


жүрген істерді жаңа әдіс-тәсіл-

мен шеше аласыз.Еңбектің ар-

қа сында табысқа жетуге мүм кін-

дігіңіз мол.



ТАУЕШКІ

Осы күні жаныңыз үйде 

жатып, тынығуды қа лайды. 

Қызметте дәре 

жеңізге сай 

болу қажет екенін түсініп, өз-

өзіңізге есеп беруді бастайсыз. 

Сізге бүгін қызмет ба 

бындағы 

қиын  шылық тар ды 

біршама 

ұмы  тып, тыныш демалу керек.



СУҚҰЙҒЫШ

Бүгінгі барлық іс-әре-

ке 

тіңіз өзіне тиісті ба 



ға 

сын 


ала 

ды. Егер ерінбей ең 

бек 

етсеңіз, еленесіз, ал де 



малыс 

деп, жұмысқа нем құ райды қа-

ра 

 

саңыз, онда сіз басшылық 



на зарынан ұмыт қаласыз. Жұл-

дыз 


дар жаңа жо 

баңызды қол 

-

дайды.


БАЛЫҚ

Романтикалық 

қа рым -

қа тынастар үшін аса қо лай-

лы күн болмақ. Сіз ді бү  гін 

жағымды  өз ге ріс тер  мен  жақ сы 

жаңалықтар 

кү  теді. 

Күт  пе ген 

кездесу не ме се тосын ма хаббат 

сезімін біл діру болуы мүмкін. Сіз 

дұ рыс  ше шім  қа был дайсыз. 

Ертегі:

Баяғыда бір кемпір мен шал өмір сүріпті. Олардың 



жар дегенде жалғыз сиыры болыпты. Сол сиыр бір 

күні ауырып өліпті. Бұған шал қатты қайғырады. 

Кемпір шалынан: «Сиыр ауырып өлген бе?» — деп 

қайта-қайта сұрай беріпті. Ашуы келген отағасы: 

«Сиыр ауырып өлмей, асылып өлді дейсің бе?» – 

депті...


Әзіл-шыны аралас

Ауа райы

Бс

Жм



Сб

Жк

Дс



Сс

Ср

Бс



Жм

Сб

Жк



Дс

Сс

Ср



Бс

Жм

Сб



Жк

Дс

Сс



Ср

Бс

Жм



Сн

Жк

Дс



Сс

Ср

Бс



Жм

Сәуір

1

2



3

4

5



6

7

8



9

10

11



12

13

14



15

16

17



18

19

20



21

22

23



24

25

26



27

28

29



30

Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙ

СКАНВОРД


 +1+2

о

 

 0-2

о

   

+10+12

о

 

 

+2+4

о

 

+10+12



о

 

  

+3+4



о

 

+5+7



о

 

    -1-2

о

 

+12+14



о

 

 

+5+6



о

 

 +13+15



о

 

 

+8+9



о

 

0+1



о

 

 -2-4

о

 +1+2

о

 

 

-1-2



о

         



+1+3

о

 

 

-1-2



о

 +9+10

о

 

  0+2

о

 

+13+17



о

 

  

+6+8



о

 

+18+20



о

 

 

+8+10



о

   


+2+4

о

 

 -4-5

о

 0+2

о

 

 -2-3

о

 

+1+2

о

 

 -2-3

о

 

+10+14

о

 

 

+4+6



о

+9+10

о

 

 +4+5

о

 0+1

о

 

-2-4

о

Газетіміздің №57 (283) санында жарияланған сканвордтың жауабы 

КӨЛДЕНЕҢІНЕН:

 

Туыс. Р


анг

. Анар. Аладомб

ай. Мор. А

то

лл. Аверс. Ж



анар. Т

от

. Бит



ум. Су

яб. Омаш. Аяр. Ни. А

за

т. Т


есе.

ТІГІНЕН:

 

Бу



ллит

. Ақуыз. Оян. А

сад

ал. А


бб

ат

. Но. Лари. Г



рамм. Т

ор

т. А



рборе

тум. А


р. Р

оманс. Өг

ей. Ос

т. Шие.  



Оазис

Т. Момбеков-

тің күйі

Бақай


Керік 

тұқымдас 

жануар

Кения 


қаласы

Сүре


жер

Болашақ-


тағы 

шығарманың 

жеке бөлігі

Үскірік 


суық

Балық 


ұстайтын 

тоқыма қоршау

Екі электродты 

құрал


Ұшақ 

пионері


Бұрышты 

өлшеу 


бірлігі

Космети-


калық ұнтақ

Шіркеу 


қызметкері

Құрал, 


сайман

19 ғ. сәулет 

стилі

(Еуропа)


Сөздік

Ықыластың 

күйі

Қасиетті


ай

Г. Данелия 

фильмі

Дәме


Екпін

«Алаш айнасы» газетінің ұжымы әнші, актер Байғали Есенәлиевке інісі



ҚАЛИЖАННЫҢ

мезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл 



айтады.

Document Outline

  • 1.pdf
  • 2.pdf
  • 3.pdf
  • 4.pdf
  • 5.pdf
  • 6.pdf
  • 7.pdf
  • 8.pdf


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет