Қ ұ р ы л т а й ш ы : Казақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Д.А. РАХЫМҚҰЛОВ
Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының 
аға ғылыми қызметкері, т.ғ.к.
Н. НАЗАРБАЕВ ЖӘНЕ ЖАСТАР САЯСАТЫ: ҒЫЛЫМ ЖОЛЫНДА 
БАҒЫНДЫРАТЫН БЕЛЕСТЕР
 
Қай кезеңде болсын жастар саясаты ең өзекті және күрделі мәселелердің бірі. Өйткені, олар қоғам-
ның көпжақты байланыстары мен қарым-қатынастарына енген тұтас бір бөлігі болып табылады. Сон-
дықтан, барлық уақытта елдің болашағы жастармен байланыстырылып, олардан зор үміт күтіледі. Тәу-
елсіз мемлекет тағдыры мен жастардың тағдыры бір-бірінен ажырағысыз және жастардың бүгіні мен 
болашағы олардың өзіндік ықпалы мен арақатынасына тығыз байланысты. Сондықтан жастарымыз-
дың білімді де білікті болуына барынша мүмкіндіктер  жасап, қолдау көрсету барша зиялы қауымның 
басты міндеті. Себебі болашақта еліміздің егемендігін нығайтып, тәуелсіздігін баянды ету ісі дарынды 
жастардың қажырлы еңбегіне тікелей байланысты. Бүгінгі жастар – елдің ертеңі. Демек, болашағынан 
үміт  күттірер  жастардың  алға  қойған  мақсаттары  мен  игі  талаптары  дәстүрлі  сипат  алып,  еліміздің 
өркендеуіне, зор үлес қосарына үлкен сенім артылады. Сондай-ақ, жастардың сапалы білім, саналы 
тәлім-тәрбие алып, салауатты болып өсуі – мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі. Ұлт көш-
басшысы,  Елбасы  Нұрсұлтан  Әбішұлы  Назарбаев  жастарға  ерекше  сенім  арта  отырып,  үнемі  олар-
дың жағдайын жасауға баса назар аударады. Жыл сайынғы дәстүрлі Жолдауларының басым бағыттары 
жастармен тікелей байланысты болуы, кез келген мемлекеттік маңызы бар стратегиялар мен мақала-
ларында, келелі жиындардағы сөздерінде әркез өскелең ұрпақты тілге тиек етуі – соның айқын дәлелі.
Үстіміздегі жылы Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту-Қазақстан дамуы-
ның басты бағыты» атты тақырыпта өзінің жыл сайынғы халыққа Жолдауын ұсынды. Онда еліміздің 
жастар саясатына қатысты келелі мәселелер көтеріліп Елбасы: «Жұмыс істейтін жастар үшін жұмыстан 
қол үзбей арнаулы білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ету-маңызды мәселе» [1, 6-б.] – деген болатын. 
Елбасының осы Жолдауындағы жастар саясатына қатысты тұжырымдамалық ойлары «Қазақстанның 
әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты бағдарламалық мақа-
ласында да өз жалғасын тапты. Үкіметке, Парламантке, жекелеген министрліктерге жүктелген 20 қа-
дамның 17-ші тапсырмасы жастар саясаты жөніндегі мәселеге арналған еді. Елбасы осы тапсырмасын-
да Үкіметке: ҚР Президенті жанындағы Жастар саясаты жөніндегі кеңеспен бірлесіп «Мемлекеттік 
жастар  саясаты  туралы»  ҚР  заңына  жас  мамандар  мәртебесін  құқықтық  айқындау,  оның  қалыпты 
әлеуметтік жағдайы және басқа да мәселелер бойынша өзгерістер енгізу туралы заңды қарастыруды; 
2012 жылдың соңына дейін жастарды техникалық және кәсіптік білім алуға және индустриаландыру 
бағдарламасына қатысуға ынталандыру мен тартудың нақты шараларын әзірлеуді тапсырған болатын 
[2, 14-б.].
Биылғы жылы Елбасының Назарбаев университетінде оқыған «Қазақстан білім қоғамы жолында» 
атты интерактивті дәрісі жастарды ерекше қуанышқа бөледі. «Терең білім – тәуелсіздігіміздің тірегі, 
ақыл-ой – азаттығымыздың алдаспаны – деген сөзден бастаған Елбасы жастарға «Мен сіздерді бел-
сенді түрде жан-жақты дамуға, спортпен, өнермен айналысуға, шет тілдерін үйренуге, отандық және 
әлемдік әдебиеттің мол мұрасынан сусындауға шақырамын. Мұны интернет ауыстыра алмайды. Сіз-
дердің барлықтарыңыз есте сақтауларыңыз керек: лайықты өмір, әл-ауқат, өмірдің жаңа сапасына қол 
жеткізу тек еңбек арқылы ғана келеді. Сендер Қазақстанның өз ғылымы мен технологиясын, өзіндік 
ұстанымын жасайтын ғылым иесі болуларың керек», - деп атап өтті [3, 3-б.]. Елбасының осы дәрісі 
арқылы  Қазақстанның  түпкір-түпкірінен  жастар  өздерінің  көкейлерінде  жүрген  сауалдарын  қойып, 
оған  жауап  алу  мүмкіндігіне  ие  болды.  Тәлімі  мен  тағылымы  мол  аталмыш  дәріс  барысында  білім 
және ғылым жөнінде көптеген мәселелер айтылды. Әсіресе жас ғалымдардың көкейкесті мәселелеріне 
қатысты оралымды ойлар ортаға салынды. Тағылымды дәріс соңында жастар көп дүниені көкейлеріне 
түйіп, жаңа белестерді бағындыруға ерекше ынта-жігер алды.           
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен республика көлемінде 
«Дипломмен ауылға» бағдарламасы және «Жасыл ел» сынды жастар жобасы жүзеге асырылып жатқа-
ны бәрімізге белгілі. Жыл сайын жоғары және арнаулы оқу орындарын бітірген мыңдаған жас маман 
жалақысы жоғары, сенімді жұмыс орнымен қамтамасыз етіліп отыр. Мұның барлығы Елбасы ұсынған 
бағдарламалар мен жобалардың жоспарлы түрде орындалып жатқанының белгісі. 
16

«Ауыл  жастары»  тәрізді  жалпыұлттық  бағдарламасын  іске  асыру  барысында  дүниеге  келген 
«Дипломмен ауылға» атты жастар жобасының мақсаты – жастарға ауылдағы әлеуметтік сала маман-
дарын мемлекеттік қолдаудың негізгі идеясын жеткізу болса, «Жасыл ел» жалпыұлттық бағдарламасы 
бойынша қоршаған ортаны және табиғат байлықтарын қорғау саласындағы негізгі міндеттердің бірі – 
республиканың экологиялық ахуалын тұрақтандыру және жақсарту болып табылады. 2005 жылдан бері 
«Жасыл ел» бағдарламасы негізінде елімізді көгалдандырудың бастамасы табысты іске асып келеді. 
2010  жылы  26  қаңтарда  Алматы  қаласындағы  Ш.  Уәлиханов  атындағы  Тарих  және  этнология 
институты қабырғасында Жас ғалымдар кеңесі құрылған болатын. Осы кезден бастап Жас ғалымдар 
кеңесі өз ішінде тұрақты түрде жұмыс жүргізіп, институт аясында өтіп тұратын барлық ғылыми-мәдени 
шараларға белсенді түрде араласып отыр. Жуырда институттағы Жас ғалымдар кеңесінің мүшелері Ел-
басының халыққа жолдаған «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы-
на қарай 20 қадам» атты бағдарламалық мақаласы мен Назарбаев университетінде оқыған «Қазақстан 
білім қоғамы жолында» атты интерактивті дәрісін зор ықыласпен қабыл алып, осы орайда институт-
тың  барлық  жас  тарихшы  ғалымдары  бас  қоса  отырып,  Елбасының  Жиырма  қадам  бағдарламалық 
мақаласын дөңгелек үстел аясында талқылап, онда көтерілген түйткілді мәселелерді өздерінің жеке 
ой-пікірлері арқылы ортаға салды. Әсіресе мақаладағы жастар саясатына қатысты мәселеге баса назар 
аударып, соның төнірегінде ұтымды ой қозғалды. Онда Елбасы жас мамандар мәртебесін құқықтық 
жағынан айқындау туралы заң қарастыру қажеттігін алға тартты. Сонымен қатар, жастар саясатындағы 
басты бағыттарды айқындай отырып, жастардың дербес өмірге, білімге деген талпынысын арттыруға 
және оларды бастамашыл еңбекке бейімдеуге назар аударды. Бұл дөнгелек үстелден кейін институт 
жастарының  мерзімді  баспасөз  беттерінде  Елбасының  жиырма  қадам  бағдарламалық  мақаласы  мен 
интерактивтік дәрісіне қатысты өздерінің бірқатар мақалаларын жариялады.
Қазіргі  таңда  институт  жанындағы  Жас  ғалымдар  кеңесі  құрамында  22-35  жас  аралығындағы 
жастар саны 15 адамды құрап отыр. Оның үшеуі ғылым кандидаты, алтауы магистр, ал қалған алтауы 
ғылыми қызметкер дәрежесінде институттың «Ежелгі және орта ғасырлардағы Қазақстан мен іргелес 
елдер тарихы», «Жаңа дәуірдегі Қазақстан тарихы», «Кеңес дәуіріндегі Қазақстан тарихы», «Сыртқы 
байланыс, ақпарат және ғылыми кластер», «Халықтану және тарихи тұлғатану мәселелері», «Этно-
логия  және  антропология»  және  «Тарихнама,  деректану  және  заманауи  методология»  деп  аталатын 
бөлімдер құрамында жұмыс істейді. Кеңес құрамындағы үш жас ғалым ағылшын тілінде еркін сөйлей-
ді. Институтта жас ғалымдар шетелден келген көрнекті ғалымдар жүргізген әдістемелік семинарларға 
және түрлі деңгейде әр жерде өткізіліп тұратын курстарға қатысып отырады. Көпшілігінің біліктілік 
жетілдіру курстарынан алған арнайы сертификаттары да бар. Сондай-ақ, Жас ғалымдар кеңесі өзге де 
ғылыми-зерттеу институттары және жоғары оқу орындарының да жас ғалымдарымен тығыз байланыс 
жүргізіп отыр. Атап айтсақ, Р.Б. Сүлейменов атындағы Шығыстану институты, Ә.Х. Марғұлан атын-
дағы Археология институты, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Әл-Фараби 
атындағы  Қазақ  ұлттық  университеті,  Қазақ  Мемлекеттік  қыздар  педагогикалық  университеті  және 
Астана қаласындағы Мемлекет тарихы институтының жас тарихшы ғалымдарымен тығыз қарым-қа-
тынаста. Былтыр институттың ғылым кандидаты дәрежесіндегі жас ғалымдары ғылыми-зерттеу орта-
лықтарында ғылыми қызмет атқару конкурсына қатыса алатын арнайы куәлік алып, институт ішінде-
гі гранттық және мақсаттық негіздегі ғылыми-зерттеу жобаларына қатысып жүр. Үстіміздегі жылдан 
бастап институтта «Ғылыми қазына» жалпыұлттық жобасы бойынша көптомдық Қазақстан тарихын 
жазу қолға алынып, осы аса ауқымды ғылыми жобаға институттың аға буын өкілдерімен қатар жас 
ғалымдар да тартылды.
Ағымдағы жылдың 15 мамырында Жас ғалымдар кеңесінің ұйымдастыруымен «Ғылыми қазына» 
жобасына орай «Ғылыми қазына» және Отан тарихы: жас ғалымдар міндеті» атты III Халықаралық 
ғылыми-тәжірибелік конференция өткізіліп, онда Қазақстан тарихын жазуда кейбір мәселелерді қайта 
қарастыру қажеттігі жөнінде пікірлер айтылды. Жыл сайын институт қабырғасында жас тарихшы ға-
лымдардың ұйымдастыруымен өткізіліп тұратын жас ғалымдардың ғылыми конференциясы биылғы 
жылға дейін Республикалық дәрежеде өтіп келген болса, ал үстіміздегі жылдан бастап ол Халықара-
лық мәртебеге ие болды. Яғни бұл институт жастарының жылдан-жылға өздерінің ғылыми деңгейлері 
өскендігінің бір айғағы десем қате айтпаған болар едім. ІІІ Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конфе-
ренцияға еліміздің ғылыми-зерттеу институттары мен жоғары оқу орындарының жас ғалымдарымен 
қатар  Америка  Құрама  Штатының  Висконсин  тарихы  университеті  мен  Мичиган  университетінен, 
Оңтүстік Кореяның Донгук университетінен және Францияның Әлеуметтік ғылымдардың жоғарғы 
17

мектебінен келген шетелдік жас ғалымдар қатысты. Жалпы конференцияға 70-ке жуық жас ғалым қа-
тысып, онда 21-ден аса баяндама оқылды. Конференция: Отан тарихы, әлем тарихы, тарихнама, дерек-
тану және тарихты зерттеу әдістері, археология және этнология бағытында жұмыс істеп, қазақ, орыс 
және ағылшын тілдерінде өтті.
Бүгінде елімізде жастардың заманға лайық деңгейде білім алуы үшін барлық жағдай жасалынып 
жатыр.  Соңғы  жылдары  жоғары  білім  беру  саласы  үш  сатылы  білім  беру  жүйесіне  (бакалавр-ма-
гистр-РhD  доктор)  көшті.  Елбасы  өзінің  «Болашақтың  іргесін  бірге  қалаймыз»  атты  жолдауында: 
«200 ғылыми кеңестер кандидаттар мен докторларды қалыптан құйғандай етіп жасап шығарып жатыр. 
60 кандидаттың 1-еуі және 37 доктордың 1-еуі ғана ғылымға барады. Осы жылдан бастап ол кеңестердің 
жұмыстары тоқтатылады. Бұдан былай магистрлар мен РhD докторлар дайындалатын болады» [4, 15-б.] 
деп айтып өткен болатын. Өткен жылдан бастап бұл жаңа жүйе толыққанды қолданысқа енгізілді. Қазіргі 
таңда институттағы жастар осы үш сатылы білім жүйесі арқылы ғылым белестерін бағындыру жолын-
да көп еңбек етуде.  Жуырда ғана институт ішіндегі жас ғалымдардың бірі тарих мамандығы бойынша 
Қазақ Ұлттық университетінің PhD докторантурасына оқуға түсті.
Қазіргі таңда үш тілде еркін сөйлейтін жастардан болашақта зор үміт күтуге болады. Білімді, алғыр 
жас ұрпақ үшін алынбайтын асу жоқ. Жаhандану кезеңінде жас ғалымдардың бірнеше тілді еркін 
меңгеруі бүгінгі заман талабы болып отырғаны анық. Мысалы жас ғалымдар Халықаралық деңгейде 
өткізілетін ғылыми-тәжірибелік конференцияларда немесе өздерінің жеке ғылыми-зерттеу жұмыстарын 
жазу барысында тіл мәселесіне байланысты біршама қиындықтарға кезігетіні рас. Институт жастары 
ағылшын тілінің қазіргі кезде үлкен сұранысқа ие екендігін сезініп тілді үйренуге құлшыныс танытуда. 
Осыған орай, бұл мәселенің алдын алу үшін институт жастары бүгіннен бастап ағылшын тілін мең-
геруді күн тәртібіне қойып отыр. Елбасы өзінің «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Жолдауында: 
«Қазақстан бүкіл әлемде халқы үш тілді пайдаланатын мәдениетті ел ретінде танылуға тиіс. Бұлар: 
қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі – жаhандық эконо-
микаға ойдағыдай кірігу тілі», [5, 66-б.] - деп атап айтты.  Осыған орай биылғы жылдан бастап инсти-
тут жастары Елбасының 2007 жылғы Жолдауындағы «Тілдердің үштұғырлығы» атты мәдени жобасын 
кезең-кезеңмен іске асыру туралы идеясын басшылыққа ала отырып, институт қабырғасында ағылшын 
тілі курсын ашу туралы бастама көтерді. Бастама Институт әкімшілігі тарапынан қолдау көріп,  қазіргі 
уақытта сол үш тұғырлы оқыту жобасы қолданысқа енгізілген болатын. Ол үшін институт жанындағы 
Жас  ғалымдар  кеңесінің  мүшелерінен  арнайы  бірнеше  топ  жасақталып,  ол  топтарда  ағылшын  тілі 
тереңдете оқытылуда.  
1993  жылы  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.  Назарбаев  «Болашақ»  халықара-
лық стипендиясы деп аталатын мемлекеттік бағдарламаны қолданысқа енгізгеннен бастап еліміздің 
«Болашақ» стипендия иегерлеріне әлемнің жетекші жоғары оқу орындарынан бакалавриат, магистра-
тура және PhD докторантура бағдарламасы бойынша халықаралық дәрежедегі диплом алуларына зор 
мүмкіндіктер ашылды. Қазіргі таңда «Болашақ» бағдарламасы бойынша оқу бітіріп келген түлектер 
еліміздің түрлі салаларында қызмет етуде. Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтын-
да қызмет ететін үш жас ғалым осы бағдарлама негізінде шетелдерде білім алып келді. Олардың бірі 
2007-2010 жылдар аралығында Чехия астанасы Прага қаласындағы Карл университетінде «Тарихи де-
мография» мамандығы бойынша магистратурада оқып келсе, ал екі жас ғалым 2010 жылдың 15 қыркүй-
егінен бастап – 2011 жылдың 29 мамыр аралығында Польшаның Познань қаласындағы Адам Мицке-
вич атындағы университеттің түркология кафедрасы базасындағы филология ғылымдары-шығыстану 
мамандығы бойынша және Centrum badan metropolitalnych ғылыми-зерттеу институты және Тарихна-
ма, деректану және тарихи зерттеулер әдістері мамандығы бойынша ғылыми тәжірибеден өтті.
Институт жастары ТМД елдерінің жас тарихшы ғалымдарымен тығыз байланыста. ТМД елдерінің 
әрбір қаласында жыл сайын өтетін «Жазғы мектеп» алдымен Ресей астанасы Мәскеу қаласынан бастау 
алып, содан бастап бұл іс-шара дәстүрге айнала бастады. Одан кейінгі «Жазғы мектеп» 2008 жылы 
Молдова астанасы Кишиневта, 2009 жылы Армения астанасы Ереванда, 2010 жылы Белоруссия аста-
насы Минск қаласында өткен болатын. Осы аталған қалаларда өткен «Жазғы мектептердің» барлығына 
дерлік  институт  жастары  үзбей  қатысып  отырды.  Жазғы  мектеп  аясында  ТМД  елдерінен  жиналған 
жас тарихшы ғалымдарға ғылым доктарлары дәріс оқиды. Сонымен қатар онда тарихқа қатысты тақы-
рыптарда дөңгелек үстелдер өткізіледі. Мәдени бағдарлама бойынша жазғы мектеп өтіп жатқан қала-
ның мәдени-тарихи ескерткіштері мен мұражай орындарын аралатады. Мұндай бас қосуларда ТМД 
елдерінің жас ғалымдары өзара пікір алысып, тәжірибе алмасу және өз елдеріндегі тарих мәселесіне 
18

қатысты тың жаңалықтарды бөлісу мүмкіндігіне ие болады. 2011 жылдың 12-19 маусымында инсти-
туттың төрт жас ғалымы Қырғызстанның астанасы Бішкек қаласында өткен ТМД елдерінен жиналған 
жас тарихшы ғалымдардың дәстүрлі VІІ-ші Жазғы мектебіне қатысты. 
Қорытындылай келе, Елбасының кемел саясатының арқасында елімізде жастар саясатына қатысты 
көптеген жұмыстар атқарылып жатыр. Әсіресе жастардың әлеуметтік, саяси еркіндігі мен құқықтары, 
оларды жақсы білім алуына, жұмыспен қамту, тұрғын үй мәселелерін шешуге ықпал ету анықталып, 
талантты  жастарды,  жас  отбасыларын  және  жастар  атқаратын  жеке  кәсіпкерлік  қызметімен  шұғыл-
дануға  мемлекет  тарапынан  қолдау  көрсетіліп  жатыр.  Еліміздің  жастары  еліне  қажет  екенін  үнемі 
сезініп, өзінің батыл ойы мен армандарын белсенді түрде жүзеге асыруда. Біздер еліміздің жас буын 
өкілдері ретінде Елбасының өскелең идеяларын толық қолдаймыз. Олай болса, біз жастар Елбасының 
мығым әрі мықты, сындарлы да салиқалы саясатын қолдай отыра, ел игілігі үшін бар күш-жігерімізбен 
білімімізді сала бермекпіз.
Әдебиеттер
_________________________________
1 Назарбаев Н.Ә. «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты». 
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы // Ақиқат. 
– 2012. – №3. – 4-11 б.
2 Назарбаев Н.Ә. «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 
20 қадам» // Айқын. – 2012. – 10 шілде. – 4-19 б.
3 Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан білім қоғамы жолында» Қазақстан Республикасының Президенті 
Н.Ә. Назарбаевтың Назарбаев университетінде оқыған интерактивті дәрісі // Айқын. – 2012. 
– 6 қыркүйек. – 1-4 бб.
4 Назарбаев Н.Ә. «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» Қазақстан Республикасының Президенті 
Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2011. – 60 б.
5 Назарбаев Н.Ә. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Қазақстан Республикасының Президенті 
Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. – Астана, 2007. – 69 б.     
19

R.D. KUBEYEV
Institute of History and Ethnology named after Ch.CH. Valikhanov
Research fellow 
THE PRESIDENT N.A. NAZARBAYEV’S INITIATIVES IN THE 
FRAMEWORK OF PARTNERSHIP BETWEEN THE UNITED NATIONS 
ORGANIZATION AND THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN
As  it  is  known,  during  his  activity  as  a  leader  of  the  state,  the  President  N.A.  Nazarbayev  is  paying 
the  paramount  importance  to  the  foreign  policy  and  initiatives  in  the  framework  of  various  international 
organizations. It can be easily seen even if we look at the chronology of his political activity as the President. 
In fact, Kazakhstan is a participant of all the authoritative international organizations.  
On the 1-st of December, 1991 in the result of the 1-st national elections, N.A. Nazarbayev was elected 
President of the Republic of Kazakhstan. And already on the 2-nd of December, speaking about the Republic’s 
role in international relations, the head of our state mentioned that due to its geographical location, our country 
should become a bridge between Europe and Asia. On the 9-th  of December, attending the press-conference 
for Soviet and foreign journalists in Moscow, he emphasized the necessity to follow the civilized forms of 
Soviet Union’s transformation, and also recognize the independence of all the former Union’s republics which 
declared their sovereignty, and assist their entering into United Nations Organizations [1].
On the 2-nd of March, 1992, on the 46-th Session of UN General Assembly, the Republic of Kazakhstan 
was recognized a full member of the United Nations Organizations (resolution 46/224). 
Altogether, during its membership in the UNO the Republic of Kazakhstan did not just integrate to the 
world community, but also put forward the series of initiatives. The main of them are the following: 
• Forming a fund for the UN peace-maker activities by the formula “1+1”; 
• Convocation of the Conference on Interaction and Confidence Building Measures in Asia;
• Rehabilitation of eco-catastrophe zones of Aral and Semipalatinsk;
• Formation of Central Asian Peacekeeping Battalion (Centrazbat);
• Formation of regional center on preventive diplomacy in Central Asia;
• Formation of economic commission for Central Asian region which served as a basis for The United 
Nations Special Program for the Economies of Central Asia (SPECA);
• Holding the UN’s International Ministerial Conference of Landlocked and Transit Developing Countries 
and Donor Countries and International Financial and Development Institutions on Transit Transport Cooperation 
in Almaty, 2003 [2]. 
The 1-st session attended by the Republic of Kazakhstan as a full member was the 47-th Session of UN 
General Assembly. On the 5-th of October, 1992 the President Nazarbayev delivered a speech in the UNO 
for the first time. In his speech the head of our state paid a special attention to the necessity of detection and 
elimination of basic sources of the emerging and developing conflicts.   In particular, he mentioned such a basic 
reason as a great income difference of the world population (the incomes of 20 percents of rich population of 
the North and the West relate to 20 percents of the poorest stratums of population of the South and the East as 
60:1, calling it the “formula of the world inequality”), mentioning that it is impossible to talk about and basis 
for conflicts’ prevention, until this difference is decreased. It is necessary to note that the President’s initiative 
presumes the reduction of difference not at the expense of decreasing the incomes in developed countries, but 
at the expense of increase of incomes in poor countries, by means of scientifically organized aid. And there was 
proposed a real way for this “reform”, which is without  any exaggeration could make fundamental changes in 
the global system, the so called “1+1” initiative.  
As it is known, one of the main obstacles for UN peacemaking actions is a lack of assets. Annually up to 
1992 the UN was spending for peace keeping about 8,2 billion US Dollars, and it was necessary to increase 
this sum each year. Meanwhile, this sum is not even equal to 1 percent of the total annual defense expenses in 
all the countries. By the end of 80-s this sum was approximately equal to 1 trillion of US Dollars.   
The essence of the President N.A. Nazarbayev’s “1+1” initiative is: each UN member state, decreasing its 
military expenditure, will give 1 percent of defense budget to UN Organization, increasing their assignments 
by 1 percent each year. Thus, in 10 years this sum will be increased 10 times. 
20

At  the  general  debates  of  the  62-th  session  of  the  UN  General Assembly  in  2007  this  initiative  was 
repeatedly proposed by the head of the state. 
Also the great attention is paid by the President N.A. Nazarbayev to the peace and security in Asia, or 
even more – in Eurasia. As far back as in his 1-st speech  at the 47-th Session of the UN General Assembly, the 
Kazakhstan leader put forward the initiative to hold the Conference on Interaction and Confidence Building 
Measures in Asia (CICA),  proposing to form the structure for security and cooperation in Asia (OSCA), 
according to the European OSCE type. It is necessary to note that this proposal was not just an idea; it was 
a specific, concrete project with already developed main stages. In this project there the whole geographical, 
economical, political, social and cultural diversity of the continent’s countries was taken into consideration. 
As the first stage they were planning the preparatory work on organization and holding the Conference on 
Interaction and Confidence Building Measures in Asia (CICA). 
At the second stage it was planned to intensify the CICA work, increase its members, transform it to framework 
and pattern of the Organization for Security and Cooperation in Asia  (OSCA), and to form the all-Asian 
structures of CSCE type. 
The  third  stage  was  planned  to  define,  develop  and  consolidate  the  permanent  interaction  structures 
between CSCE and CSCA, form trans-continental bodies on certain cooperation aspects.  
At the fourth stage it was supposed to form the united trans-continental Conference on Security and Cooperation 
in  Eurasia,  establishment  of  the  mechanism  for  continuous  interaction  between  the  continental  collective 
security systems of Asia, Europe, Africa and America, with the perspective to form the united global system 
on collective security and cooperation under the auspices of the UN [3]. 
Thus, the process of “Conference on Interaction and Confidence Building Measures in Asia (CICA) began. 
By the assertion of Kazakhstan diplomats, few people believed in the success of this foreign policy project.  But 
this forum was not just realized as a project but also was recognized as a regional security structure involving 
many states. The Conference includes 24 countries; eight countries and several organizations (including the 
UN Organization) are observers [4]. 
At the first summit of CICA in Almaty, on the 4 of June, 2002, the President N.A. Nazarbayev noted with 
satisfaction that summit conference was supported by the states occupying 90 percents of Asian territory. Their 
population at that moment was approximately 3 billion, i.e. half of the world population. The Gross Domestic 
Product of all the Asian countries at that period was approximately 13 trillion Dollars. CICA member states are 
the owners of approximately 40 percents of petroleum reserves in the Earth [5].
The basic CICA documents are the Declaration on the Principles Guiding Relations between the CICA 
Member States (1999), the Almaty Act (2002) and the CICA Catalogue of Confidence Building Measures 
(2004). These documents became the most important for the following evolution of CICA.  
In 2006 they established the executive board - CICA secretariat, which is the proof of the member states’ 
confidence in the forum’s future, and that they consider it to be a reliable instrument for realization of common 
tasks in the field of security. 
The  main  goal  of  CICA  is  to  create  atmosphere  of  confidence  between  the  member  states.  In  CICA 
Catalogue  of  Confidence  Building  Measures  they  proposed  various  measures.  In  the  framework  of  this 
Catalogue the confidence measures are divided into five main sectors:  
• Human Dimension 
• Economic Dimension
• Ecological Dimension 
• New Challenges and Threats (terrorism, money-laundering, drug smuggling, human traffic 
• Military-Political Dimension 
On the whole it may be stated that CICA became one of the international organizations solving problems 
at the sub-regional, regional and global levels. 
Also it is worth to pay the attention to the activity of Kazakhstan in the framework of partnership with the UN 
in the field of disarmament and international security. 
On the 29-th of August, 1991 the President Nazarbayev signed the historic Decree on shutting the Semipalatinsk 
nuclear testing area, and this decision was absolutely matching the expectations of Kazakhstan’s people. 
On the 23-d of May, 1992 in Lisbon the Republic of Kazakhstan voluntarily undertook the obligations 
to accede to the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons developed by the UN Disarmament 
Committee. Besides, it is necessary to note that Kazakhstan was the owner of the fourth biggest nuclear-missile 
arsenals, trained personnel and all the facilities for the delivery of nuclear charges.  
21

Besides, there are very important initiatives of the President on the rehabilitation of eco-catastrophe zones 
of Aral and Semipalatinsk. These eco-catastrophes are related not only to Kazakhstan and neighboring states, 
the effect of these ecological disasters is felt by many countries of the world.  In his speech at the 62-nd Session 
of the UN General Assembly, the President N.A. Nazarbayev proposed to form a List of Global Ecological 
Problems, the document which could help in development of mechanisms for struggling eco-catastrophes, and 
to make the Fund of Aral Rescue one of the   UN Institutions [5, p. 44]. 
The  realization  of  the  above-mentioned  initiatives  would  have  favorable  results  for  the  whole  world 
community. Thus, it may be said that during the years of his leadership, the President N.A. Nazarbayev was 
recognized as a political leader  thinking and taking care of not only the fate of our country and neighboring 
states, but of the whole world, its security, stability and prosperity. 

жүктеу/скачать 2,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: