Ү. Субханбердина, С. Дәуітов

Шаттықпенен  жаг  балалар
\  
боқша  арқалап
Қыс,  күз  болмас,  оларға
м н іл с із   ш а қ  
Оқу  біліп,  айы рар  қара  мен  ақ, 
Өнерленген  дүниеге  үста і  болған, 
Қолдарынла  олардмн, тәж  бенен  тақ
хх^
Қ арасаң  сонда  қазақ  арасына, 
О йнаған  ж алаңаяқ  баласына.
Кетеді  іш  елжі[»еи,  жанып,  күиіп, 
Көңілдің түз  сепкендей  жарасына.
Ж ас  ғүмыр  надандықта  өткен  босқа, 
Оқымай,  өнер  қумай  жазы,  қыста. 
Білімнен  ат-тонымен  қашқан  қазақ, 
Сайлауға  таласуға қандай  үста.
Баласын  оқытумен  жоқ  жүмыгы,
Ел  бұэу,  малын  икаііу  барлық 
і с і
. 
Ойлаған  бір  күн  бүрын  таудагы  ігі. 
Япырмай  епгісеңдерші  бар  ма  кісі.
Басқа  жүрт  балалары  оқу  оқыған, 
Біліммен  өз  жүртының  бетін  жуған 
Гшш-жеп  боска  жүрсе  хайуаи
Г 
,  /  
малдай,  3
Адамзат  жер  жүзіне  не  үшін  гуған
Қор  болдық,  білім  қумай
қайран  елім,
Күш  кетіп  талай  жаниан
кердік  керім. 
Сүлық  боп  жан  шыкқалм  түр
таяулаа, 
Мандайдан  шып-шып  шығып
өлім  терщ ,
\4а*:сан  Жулабаел

-Ь
Н
Н
Е
» 
ЖН
 
>0
3
*3
* 
«
Т
Ч
о

I  
і
Қадірменді оқушылар!  „Айқап" жур- 
налы  Алла  жеткізіп,  екінші  жасына 
қадам  басты. 
Мүнан  былай  да 
„Айқап" 
қазақ  халқына  керекті 
мәселелерді  жазуға  иждиһат етсе  ке- 
рек,  һәм  оқушылар  көбейіп  жи- 
налған 
ақш а 
жеткендей 
болса, 
айы на  екі  мәртебе  шығуға  тырысса 
керек. 
Енді 
көптеген 
өтінішіміз 
қасқы р  жейтүғын  бір  тоқтының 
пүлын  қызғанбай,  журналға  көбірек 
жазылушы  болулары  һәм  қаламға 
жүйріктер  көбірек  сөз  жазуы  ләзім. 
Біздің мақсат журнал шығарып’, пай- 
да  табу  емес,  бәлки  жұрт  үшін  бір 
қызмет  болсын  деген.
Биылғы  жылы  „Айқап"  журналы- 
н ы ң  
алдымен 
қолға 
алатүғын 
мәселесі 
— 
былтырғыдай 
жер 
мәселесі  болар,  яғни  алты  алаштың 
баласына  егін  ш аруасы на  қолайлы 
жерлерге  қала  салуды  қуатгап,  ха- 
лы ққа  ш амасы  келгенше  түсіндіру. 
Бүл  турада  күншығыс,  күнбатыста 
тарап 
жатқан 
жүйріктеріміздің 
жазған 
сөздеріне 
журналымыз 
қуана-қуана орын берсе керек.  Алты 
алаш ты ң баласы ны ң басын бірж ер- 
ге  қосып,  жер  турасында  сөйлесу 
мүмкін  болмағандықтан  тым  болма- 
са, 
журнал 
арқы лы  
кеңесіп, 
мәслихатты  бір  жерге  қою теріс  бол- 
мас  еді.
Ж ерден  соңғы  журналымыздың көп 
ой жүргізетүғын мәселесі таласу һәм 
партия  болуды  жоғалту  хақында  бо- 
лар.  Елдің  партияға  бөлініп  та- 
ласқандығынан 
халыққа 
қанша
залал келгендігін халыққа шама кел- 
генше  айтып,  түсіндіру  һәм  қалай 
еткенде  партия жоғалуға мүмкін,  сол 
жағын  қарастыру.
Үшінші  мәселеміз,  оқу  һәм  оқыту 
хақында  қалайынш а  тадбирлер  жа- 
сау 
керек, 
соларды 
қарастыру.
Төртінші, 
қатын-қыздарымыздың 
кемшілікте 
түрғандықтарын 
ха- 
лыққа  ескерту.  Бүл  мәселе  біздің 
қазақ  халқында 
қозғалмай 
тың 
жатқан 
мәселенің 
бірі
болғандықтан, бүл турада ащы-түщы 
әртүрлі сөздер  „Айқапта" өткен жыл- 
да  да  біраз  жазылып  өтті,  тағы  да 
жазылмақ.  Иликин  халқымыз  рас 
сөзді ортаға салғанға журналымызға 
ашу  етпес  деп  ойлаймын.  Ақыры 
ойымызды 
салыстырсақ, 
біздерді 
тапқан  аналарымыз,  туысқан  апа
яки қарындастарымыздың арамызда 
мал  сықылды  сауда-саттықта  жүру- 
лері  біздердің өзімізге  мін  емес  пе?! 
Біз алты миллион қазақ болғанда тең 
жартымыз  сол  біздерге  я  ана,  я  апа, 
я  қарындас болған әйелдер емес пе?! 
Аналарымыздың  бастарында  билігі 
жоқ күң болған соң олардан туған біз 
не  оңамыз?!  Осы  мәселелерге терең 
ой 
жіберіп, 
бәріміздің
қарастыратүғын мәселелер емес пе?! 
...  Осы  сияқты  мүң-мүқтаждарымыз
толып  жатыр,  барлығын  бір-бірлеп 
санай  берсек,  қағазға  сияр  емес. 
Әйтеуір 
„Айқап" 
қазаққа... 
қай 
мәселеде  болса  да  шамасы  келген- 
ше...  үндеусіз  босқа  жібермеске  ты-
рысар.

Сөз  ақы ры нда  айтатынымыз,  бағзы 
бір  білімділердің „Айқаптың"  жазуы 
хақында  ескерткен  жерлерін  ортаға 
салу.  Мысалы, Дәулетғали  Ізбасаров 
деген  кісі:  „Ж урн алға  сөз  жазушы- 
ларды ң  қай  жердің  адамы  екендігі 
бейнелеп  жазылса  екен,  ғайбана  та- 
ныс  болар  едік",  —  дейді.  Бағызы 
біреулер: 
„Қ азақты ң 
шежіресі 
хақында  кеңестер  ара-тұра  жазылса 
екен'*  десе,  бағызы  біреулер:  „Пәлен 
ұру,  пәлен  ай м ақ  деген  неге  керек, 
қазақты  бүлдіруден  басқаға  жара- 
майды,  онан  да  Россия  жүртының 
хал-ахуалын көбірек жазып, халыққа 
білдіру  тиіс" 
—  дейді. 
Бағызы 
біреулер:  „Өлең-жыр  жазылса  екен" 
десе,  бағызы  біреулер:  „өлең —  жыр 
неге  керек,  баяғыдан  бермен  қарай 
жырлап  келдік ғой, онан тапқан  пай- 
дамыз  да  белгілі,  онан  да  қазіргі  за- 
манымызға  керекті  сөздерді  жазу 
керек"  —  дейді.  Бүл  сөздердің  көбі 
біріне-бірі  қарсы  сөздер болса да жа- 
зушы  ‘талапкерлердің  сөздері  жур- 
налға  жазылмай  қалмас.  Біріне-бірі 
қарсы   болған  пікірлерді  жазып  са- 
лыстырғанда барып растығы ашыла- 
тыны  әркімге  белгілі  хақиқат. 
О қуш ы лары м ы зды ң 
ақш а
жәрдемін,  білімділеріміздің  қалам 
жәрдемін  күтіп  түрамыз.
м. с.
Қ а за қ   халқы  жайынан
Түркістан  уалаятында  қазақ  ішінде 
орнығып 
жаңадан 
қала 
салып 
отырған  қара  шекпендер  көбейді. 
Ж ақ сы   жерлер  қара  шекпенге  кетті, 
қазаққа шөл,  қыр дала қалды.  Ойлап 
түрсақ,  қазаққа  обал  болды.
Амал  жоқ,  қазақты ң   жеріне тиме де- 
генмен  ж ердің  алы нғаны   алынған. 
Үлықтар  ойлайтын  шығар,  жерсіз 
жүрген  қара  шекпенді  орналастыра- 
лық,  патш алы ққа  пайда  келтірерлік 
һәм  қазақ   халқын  егінші  қыламыз 
деп.
Бүдан  не  шығады,  бүл  кім нің  пайда- 
сы:  кім нің  залалы?  О йлап  түрсам, 
жер  қазаққа  да  һәм  патш алыққа  да 
жақсы  болып  шығатын  көрінбейді. 
Қ азақ   байғүс 
жері 
кеткен 
соң 
қалайш а  күн  көріп,  там ақ  асырауға 
һәм  былайғы  елден  қалыспай  ретке 
кірмекке  керек.  Ж ерім ізге  тиме  де- 
генмен  патш алы қ пайдасына алына- 
ды,  —  деп  тындамады.  Бүл  бір  сөз.
Ж ер.  Ж ер   тарылған  соң,  қазақты ң 
шаруасы  кемиді.  Бүл  екінші  сөз. 
Біреулер  айтады:  „Көшпе!  Қала  сал, 
сен  жақсы  ел  боласың"  —  деп.  Қош! 
Мен  қала  салайын,  ал  енді  қалада 
мен  не  істейін  айтыңызш ы?
Бір  адам  қалада  тамақ  табады,  бір 
жыл табады, екі жыл табады.  Мен бір 
адам  емеспін.  Мен  сансыз  жүрген 
арғы  шеті  Қытай,  бергі  шеті  Еділ- 
Ж айы қ, аяғы Ақпанға  (Ауған)  шейін 
тарап,  тар^у-тарау  болып  жатқан 
қазақпын,  мен  қалаға  сиып  жүре 
алармын  ба?
Мен  базарға  барсам,  ноғай  бір  ал- 
дайды,  сарт екі  алдайды.  Петерборда 
айтысады:  „Қазақ  егін  салды,  енді 
қала  салуға  қалдъГ  —  деп.  Қазақты 
білмей  айтады  Қ азақ  іш іне  қара 
шекпендердің 
жақсысы 
келіп 
жатқан  жоқ,  көбірегі  тыныш сыздар, 
олардан 
қазақ 
не 
үлгі 
алады? 
Ж алғы з-ақ қазақты ң ш аруасы  тары- 
лып,  қала  болуға  үйрене  алмай,  ха- 
лы қ  жарлы  болып  бара  жатыр. 
Өздері  арасы нан  дүрыс  старшина, 
болыс қоя алмаған обалы өздеріне ол 
былай  түрсын,  бүрын  Мәскеуге... 
Қазақтан  тері,  жүн-жабағы  алып 
түратын  еді,  жайылыс  кеміген  соң, 
мал  кеміді,  бүл  керегін  патш алы қ 
қайдан  толтырар  екен?  Ж ай ы л ы с 
болмаған 
соң 
жылқы 
азаяды, 
ғаскерге ат керек,  бүл керекті  қайдан 
алар  екен?
Бүл  сөзім  қазақ  болып  қалаға  жуы- 
ма, дегенім емес,  қазақ жерсіз  қалып 
жатыр.  Қ азақты ң  қамын  ойлаған 
адамдар  не  ой лары ң   бар  дегенім. 
М еніңойы м   бү-дүр,  айтып  қалайын: 
Қазір  қүдай  берген  қазақта  мал  бар, 
малсыз  қазақ  күн  көре  алмайды, 
бірақ  көп  малға  жер  азайды.  Малы 
көп  болғанымен  түқымы  нашар, 
бағасы  арзан,  сол  себепті  жер  та- 
рылғанға  қарай  малдың  да  санын 
кемітіп,  саны  аз  болса  да  жақсы, 
қымбат  түқымнан  өсіріп,  бағасын 
арттыру  қазаққа  жақсы  болар  еді 
деймін. 
* 
г
Ө зге  п атш ал ы қ тар д а  өздері  зор 
п атш ал ы қ  болғанм ен  б а р ш а н ы ң  
мал 
ш а р у а с ы н  
та стан д ы р м ай , 
ілгері 
ж үргізуге, 
м а л д а р ы н ы ң  
түқы м ы н   т а за р т т ы р у ға   х ал ы ққа 
көп  жәрдем  береді.  Сол  м алды ң  
түқы м ы н   тазар тты р у   қ а з а қ қ а   да 
керек  ғой.
Бекимол  (Ж еркент)
94

\   .Әулие-Ата  хабарлары
Ә у л и е\\та 
халықтары 
арасында 
ғылым,'  оқу  деген  аз,  тіпті  жоққа 
есеп.  Троицк,  Қ ы зы лж ар,  Көкшетау 
тараптарына  таралған  муғалімдер 
бұл тарапта  жоқ.
Дүниеде  болып  жатқан,  әркімнің 
қүлағында  болған  ғылым,  оқу  өнер 
деген  сөздер  үйір  болмаған  екен. 
Әулие-Ата  ш әһәрін  сарт  шәһәрі  де- 
сек  те  жарайды.  атырабының  әр 
жағын  қаптаған  надандық  болыпты. 
Ишандар,  бүхаралықтар  нәтижесі. 
Ишандар,  қожалардан  аяқ  алып 
жүргісіз.  Әулие-Ата  шәһәрінде  бір 
ай  түрғанымда  әр  жерлерін,  әсіресе 
мешіттерінде  намазда болып,  аралап 
көрдім.  Мешітгер  бек  көп  болса  да 
мектеп,  медресе  жоқ.  Ешбір  жерде... 
сабақ  оқуцшГбалалар  жоқ. 
Ж алғы з-ақ  ноғай  мешіті  жанында 
мектеп...  бар  екен,  онда  ноғай  бала- 
ларымен  қосылып.  қазақ,  сарттан 
барлығы  қырықтай  бала  бар.  Или- 
кин 
сорымызға 
қарай, 
жақсы 
мүғалім  де  кез  келмеген  секілді
көрінеді.
Ишандардың көптігіне қарай мүрид- 
тер де аз емес, мүрид ағалар әр уақыт 
иш андардың  аузына  қарап,  не  әмір 
етсе  де  әзір  екендігін  көрсетіп  түр. 
Газет-журнал  мүсылмандарды  азды- 
рады,  аулақ  жүріңіз  деуші  де  жоқ 
емес.  Бүл  тарапта  бағызы  бір  аш ық 
пікірлі  саудаменен  яки  бірер  себеп- 
пенен  келіп  жүргендер  болмаса,  ха- 
лықты 
надандықтан 
ашқандай 
зиялы 
мүғалім, 
шәкіртгер
көрінбейді.  Сынауыма  қарағанда, 
жақсы оқыған, мінезі онды  (ақылды) 
шәкірт, 
мүғалім 
болса... 
халқы 
қарсы 
түрмас 
деп 
ойлаймын. 
Өйткені 
бөтен 
жерлерде 
болып 
жатқан  „хадем;  жәдит“  мәселесі  бүл 
жақта  жоқ 
Бірақ  үсүл  Жәдитше 
оқытушы  бар  болса,  тез  хат  та- 
нитүғын  тәртіп  бек  хош  қабыл 
ететүғын  көрінеді.
М ухомедсыім 
Кәийм ов.
Ж аз  жайлау
Ж аз  жайлау,  қысқы  тебін
кетті  күзек, 
Ж азам ы н  халқымызға  сөзді  безеп. 
Азырақ талабы ң  бар,  замандастар,
Қалмаңдар  пайдалы  істен
бойды  тежеп.
Япыр-ау,  ата-баба  қоныс  қайда, 
Бүрынғы  бейғам  жатқан
түрмыс  қайда. 
Ішкен  мас,  жеген тоқ боп жүретүғын, 
Ж айлайтын  уайымсыз
тыныш  қайда?
О йпаң жер  бетегелі  көлдер  қайда? 
Жататын  сулар  ағып  әрбір  сайда? 
Ж ылаған  мүқтаждарды  жүбататын, 
Би,  болыс  жуан  қарын  ерлер  қайда? 
Қампитып қарындарын жүргендерден 
Таппадық  осы  күнде  ешбір  пайда.
Бәрі түр  кемшіліктің  басымызда, 
Ұрғашы,  ереке,  кәрі-қүртаң
жасымызда. 
Надандық түманында  адасқан  бір 
Ж ол  басшы  болмаған  соң
қасымызда.
Ойласақ  қазақ халын  көңіл  зағип, 
Ішінде  басқа  жүрттың  біз  бір  ғарип. 
Надандық түманында
үйықтаймыз  деп
Озғанын  білмей  қалдық
жүрттың нағып?
Оқыған  талабың  ба,  замандасым, 
Халық үшін ағызындар  көздің жасын. 
Сүмірейтіп  босағада  отырғызбай, 
Милләтгің жеткізейік  төрге  басын.
Бүлт түр  үстімізде  күн  ашылмай, 
Қазаққа  ғылым-білім  жөні  ашылмай. 
Бүлтын  надандықтың серпіп  тастап, 
Ғылымға  жүгіре  гөр,  алашым-ай
Рамазан Кәненов.
Қыс
Біздерге  міне  келді  қыстың айы, 
Халықтың  басқаланды  енді  жайы. 
Ж инаған  тырнақтап  жазды  күні,
Басталды  кемшрлердің  қүрт
пен  майы.
Жоғалған  әлдеқашан  уйрек,  қаздар, 
Қатыпты  өзен,  көлге  қалы ң  мүздар, 
Бөкебай  бастарында  киіп  күпі, 
Өгізбен  мүз  тасыды  қатын,  қыздар.
Үстаған  байлар  дағы  қүр  аттарын, 
Шалдар  жүр  баса  киіп  түмақтарын. 
Қисайтып  елтір  бөркін  жел  жағына, 
Қорғайды  жастар  дағы  құлақтарын.
Аппақ қар,  жйлау жердіңтүрі  кеткен, 
Ағаштан  жапырақ  сыны  коткен.

Мақтанып жапырағы мен әрбір ағаш, 
бөлмелі  бір  пәтер  алынып,  парталар 
Ж ы л   болса  ән  салатың  күні  кеткен. 
істелді. 
Қазірде  4 
сыныпта  бір
жүзден  бала  оқымақта.
Қүрт,  қүмырсқа,  маса,  шыбын 
Мектептің  әртүрлі  істерін  қарау
өлген  көптен, 
үшін  бірнеше  кісіден...  мүшелері 
Қ ара мал жеп  бастады үйген шөптен. 
бар.  Бірақ  жылда  бір  пәтерге  көшіп 
Үскірік  шыдамастық  соғып  желдер, 
жүру  түрлі  жәйттен  қиын  екені 
Ж ауады  дамыл, дамыл қар да көктен. 
әркімге 
мағүлым, 
пәтердің  тар-
лығынан  баланы  көп  алу  да  мүмкін 
Болса  да  түні  үзын,  күні  қысқа, 
емес.  Міне,  бүл  қиынш ылықтарды
Ж ы л ы   үйден  ш ы ққы ң   ке\мес, 
есіне 
алып, 
ш аһары м ы зды ң
суық тысқа. 
қымбатп^  адамдары...  Осы  алдыңғы 
Айнала  ж ердің жүзі  бәрі  де  қар, 
жазға  мектеп  салуға  тиісті  орынға
Ж ап ан да  көрінбейді  үш қан  қүс та. 
арыз  беріп,  рүқсат  сүрады.  Бүл  мек-
тепке  Есіркепов,  Андамасовтар  да 
Бай,  ж арлы  сиынуда  қүдайына, 
жәрдем  етпекші  дейді  һәм  сол  мек-
Бір  жылдай  көрінеді  бір  айы  да. 
тептің керек-жарағы үш ін түтынарға
Ол  неге  аш уланған  түсі  суық, 
бір  жүз  сомдық  қүрбан  терісі  жина-
Қ ар аң ы з  сіздер  күннің  ш ы райы на. 
лыпты. О ры нсы з жерге кетіп жүрген
'  қайы р  садақалар,  қүрбан  терілері, 
Әкірам Галымов. 
підия  малдары  осындай  ғылым  жо-
- 
лы на  түтылса,  қанш ама  сауапты,  уа
Қайырлы  ниет,  ж ақсы   ырым 
пайдалы  болар  еді.  Бірақ  қара  басы
Ш
* 
А 
- 
пайдасына 
қарамай, 
халыққа
Өткен  жылы  Асылабөдкеде  түңғыш 
түсіндірілсе,  қабыл  ететші  аш ы қ
мектеп  сентябрьдің  жиырмасында 
көрініп  түр.  Сөз  басында  қайы рлы
аш ы лы п еді.  Әр сы ны пқа озіне баска 
ниет  дегенім  осы  мектеп  еді.  Бір
_  
милләттің  дүниеде 
уа 
ақыретте
бақытгы,  шат  уа  рахатта  тіршілік 
ічгуі  кем,  қор,  жарлы,  жалқау  болып 
жоғалмауына  себеп  нәрсе  бар  болса, 
.>уелде ғылым,  ғылымда тәртіпті  мек- 
гептер 
ашыгі, 
заманға 
ы лайы қ 
әдіспен 
оқытумен 
болады. 
Асы- 
лабөдке  мәденилескен  қазақтарды ң 
ең   жиын  жері  болып, 
бірталай 
жақсы 
байлары  да  бар. 
Ноғай 
ағайындардың  аш ы қ  пікірлі,  халлы 
адамдарда  бу  мектепте...  жәрдемде 
болар,
Дүниеге  нүрын  ш аш қан  үсүл  жәдит 
(жаңаша  оқыту  әдісі)  біздің  қазақ 
арасы на да ақырындап  қіре бастаған 
еді, 
бірақ  ер 
балалар 
орысша, 
мүсылманша оқытылса да  милләттің 
жартысы 
әр 
үйдің, 
тіпті 
бүтін 
милләттің  үлгісі  болатүғын  қы з  ба- 
лалар  оқудан  мақүрым  еді.  Қүрметті 
Ахметжан 
қажы 
Андамасовтың 
жәрдемі  арқасы нда  Асылабөдкеде 
қыздар  мектебі  ашылып,  елуден  ар- 
ты ғы рақ  қыз  балалар  екі  сы ны пқа 
айы ры лы п 
оқып 
жатыр.
Ж оғарыдағы  жақсы  ырым  дегенім 
осы  кісінің  ісі.  Бүдан  жақсы  ырым, 
қайырлы  іс болар  ма?!  ...  хақ мүндай 
адамдарды  көбейтіп,  дүние  және 
ақиретте  бақытты  етсін...  Мүндай 
қалы ң 
қараңғы  
түман 
ішінде 
адасқан  уақьпта  қызмет  еткен  мыр-
96

залары мы зды ң  қадірі  білінбесе  де 
келешекте 
қадір-қызметке 
жо- 
лығады,  тарих  беттерінде  есімдері 
қалады.  Өздері  жоғалған,  біткен 
уақытта  да  аттары  жоғалмас,  бітпес. 
Сахарада  мың-мың  малға  ие  болып, 
қоярға  орын  таппай,  партияға  ша- 
шып-төгіп 
жүрген 
байлар! 
Маңғаздар!  Мырзалар!  Бір  терінің 
он тиын  пайдасына қанағат етіп,  ер- 
теден  кешке  дейін  дамыл  таппай 
жүрген  қаланы ң  шолақ  етек  жа- 
тағынан 
ғибрат 
ал! 
Атаңның 
дәулетін партияға шашып,  „басынды 
хауға,  малынды  жауға"  алдырып 
жүрген  сіздердің  ісіңіз  алла  және 
пенде қасында хабарсыз, дүние және 
ақиретге 
қайғы-қасіретке 
себеп 
болған  сықылды,  мүндай  арыған, 
ш арш аған 
халыққа 
жақсылық 
қылған 
адамдарымыздың 
істері 
қайырлы,  '  дүние 
және 
ақирет 
ж үзінің а қ  болуына себеп болады.  Бү 
күнде  тырысып  оқуда  болған  жатақ 
баласы  өзінің үмытылуы,  атасының 
арқасында келешекте адам қатарына 
қосылғанда  ғылым,  мағыріптен  ха- 
барсыз  өскен  сіздің балаңыз  хайуан 
дәрежесінде  (ретінде)  қалады.  Соңғы 
ж үрағаты ңны ң 
көз 
жасына, 
қарғы сы на  қалмайын  десең,  жиы- 
лып  отыр  бір  жерге!  Сал  мектеп, 
оқыт баланды,  басқалар  істеген егін, 
сауда  кәсібіне  кіріс.  Біраздан  кейін 
өзіңізде  осылардың  бзрін  істерсіз. 
Бірақ  қолдан  жер-суың  кеткен  соң 
аш -жалаңаш  қалғанда қолыңан не іс 
келеді? 
„Күтін, 
күтінбесең, 
аузы ңнан  шығар  түтін"  деген  ата- 
мыздың 
терең 
мағыналы
мақалдарын 
үмытып 
күтінбесең, 
аузымыздан  зәр  шығар.  Өткен  соң 
өкінуде  пайда  болмас.
М . 
Малдыбаее.
Жазгытүры
Ызғарлы  айлар  өтіп,  жетті  Хамал, 
Келген  соң  Хамал  жүртқа  жетгі 
>
■
 
Ж амал.
Қадірі  әркімге де  бар-ақ  шығар, 
Деуші  еді  Хамал  тумай  болмайды 
І 
амал.
Күн үзап бар ғаламға шашты нүрын, 
Күн  болар  сулар  ағар  таппай  орын. 
Пенде де  шаттық әсер  бола  бастар, 
Қабағын  жүретүғын  ашпай  бүрын.
Ж ан  иесі  үясынан  шығар  бәрі, 
Қуанып  бала-шаға,  жасы  кәрі. 
Сағынып  бүл  уақытга түрар  пенде 
Рақымсыз  суық  қыстың
өтсе  қаһары.
Үзамай  Халал  өтіп  келер  сәуір, 
Түзеліп  миуалар  да  болар  тәуір. 
Қайырлы жылы жүзбен келсе бүлай, 
Шаруаға  көру  қайда  енді  жәбір.
Сол  уақыт  қүстар  келер  жайлауына, 
Көлдердің үя  салар  лайлауына. 
Әнменен  неше түрлі  сайрағанда, 
Тамаша  қандай  қызық  аңлауыңа.
Пендесі  тілек  тілеп  егін  салар,
Егінді  көгертуге  жауын  жауар. 
Ықыласымен  жақсы  жерге
еккен  кісі, 
Өзіне  жеткілікті  жемін  алар. 
Көгертіп  жердің  бетін  келсе  егер
май,
Көңілің  сол  уақытта  нақ  болар  жай. 
Төселіп дүние бейне көк шалғынмен, 
Хош  иіске  жанға дауа  молығар  сай.
Сайрайды  ертеңгілік түрлендіріп, 
Көңілді  көтергендей  көкек,  торғай. 
Желкілдеп  ағаш,  тоғай
жапырақ жарса, 
Батасың нағыз  сонда үлкен  нүрға-ай.
Ж амылар  жасыл  киім  орман,  тоғай, 
Ж алаңаш   таба  алмассың
жалғыз  қурай.
Бүл  жердің  миуасынан  пайда  үшін, 
Ел  көшер  малын  айдап  көлге  қарай.
К .  Мухаметжаное.
Шегіртке  мен  құмырсқа
Шегіртке  бүкіл  жаздай  өлең  айтып, 
Болғанын  білмей  қалды
күздің  қайтып.
Күн  суып,  тамақ табу  қиын  болды, 
Күн  көрер бүл шегіртке енді  қайтып.
Аш  болды  шегірткеден  өлең  қалды, 
Кеудесін  шегірткенің уайым  шалды. 
Қүмырсқа  аяқ тамақ  бермес  пе деп, 
Шегіртке  сүйретіліп  оған  барды.
—  Қарағым,  мені  өлтірме,
қүмы р сқажан, * 
Беріп  түр  маған  аздап  тамағыңнан. 
Жылытып  тамақ  берсең,
арқаңменен,
Көнер  ем  жаздың күнін  мен де аман.
і -
 2012
97

Мұны  естіп  айтқан  сөзі
қүмырсқаның;
— Таң қалам айтқаныңа сенің жаным. 
Бүкіл жаз мүны ойламай не қылып ең
—  Болды  ма  мүны  ойлауға
уақыт халым.
Күнде өлең,  күнде күлкі,  күнде ойын, 
Басқаға  біз  қойдық  па  онда  мойын. 
С екірсең  бүкіл  жаздай  өлең айтып, 
М езгілің  енді  келді  билейтүғын.
Айтты  да  шегірткеге  мүны  күліп, 
Қ үм ы рсқа теріс  қарап  кетті  жүріп, 
Әркімге  мүны  оқыған  берген  ақыл, 
Ж үрм еңдер  келер  күнге  мүндай
болып.
Омбылык.
Әулие-Ата  бабамның 
зиратында  шырақшылар
Әулие-Ата 
ш әһәріне 
келген 
күндерім нің 
біреуінде 
нағыз 
ы қы ласы менен  Әулие-Ата  бабам- 
н ы ң   зираты на  бардым.  Біз  дарбаза- 
дан 
(қақпадан) 
кіруімізге  қарай

жүктеу/скачать 28,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: