№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
28 
The  analysis  of  Table  13  shows  that  the  majority  of  teachers  (38%  without 
significant gender differences) think that only the most violent programs should be banned. 
24% of the teachers (twice more women than men) oppose any violence on the screen. The 
same  number  of  people  does  not  oppose  violence  on  the  screen  but  on  condition  that 
children could not see it. 10% (men under 50 mostly) suggest that violent movies/programs 
should appear after midnight only and for adults only. Just 2% of the teachers (men from 
31 to 40) say that things should not be changed. And nobody agreed to the argument that it 
would not harm if the amount of violence on the screen increased. 
As  for  the  students,  majority  of  them  also  thought  that  only  the  most  violent 
programs,  films,  computer  games  should  be  prohibited/  censored.  Their  opinion  almost 
coincides  with  the  teachers’  in  percentage  (32%  of  pupils  and  38%  of  teachers).  The 
number of the advocates of the total prohibition of screen violence (24%), and those who 
think  it  may  be  shown  late  at  night  only,  is  also  about  the  same  as  within  the  teachers’ 
group. However there is 8% less of students who think it would be better to isolate children 
from the screen violence. But the greatest difference is that there are 5 times more students 
who believe  things  can remain as  they are, and  what  is  even more striking-  almost  every 
tenth pupil thinks that it will not hurt to have more violence on the Russian screen. 
 
Table 14. Age that teachers find it acceptable for their children/ grandchildren to watch 
programs with violent content 
 
Teachers’ 
age/gender 
 
Any age 
From the 
age of 10 
From the 
age of 15 
From the 
age of 18 
It is 
inappropriate  to 
watch violent 
programs/films 
no matter how 
old he/she is 
21-30 /total 
0,00 
30,00 
10,00 
20,00 
40,00 
21-30/male 
0,00 
0,00 
0,00 
33,33 
66,67 
21-
30/female 
0,00 
42,86 
14,28 
14,28 
28,57 
31-40/total 
0,00 
25,00 
41,67 
25,00 
8,33 
21-30/male 
0,00 
25,00 
25,00 
50,00 
0,00 
21-
30/female 
0,00 
25,00 
50,00 
12,50 
12,50 
41-50/total 
0,00 
27,27 
45,45 
27,27 
0,00 
41-50/male 
0,00 
50,00 
25,00 
25,00 
0,00 
41-
50/female 
0,00 
14,28 
57,14 
28,57 
0,00 
51-60/total 
0,00 
0,00 
25,00 
41,67 
33,33 
51-60/male 
0,00 
0,00 
20,00 
40,00 
40,00 
51-
60/female 
0,00 
0,00 
28,57 
42,86 
28,57 
61-70/total 
0,00 
0,00 
0,00 
50,00 
50,00 
61-70/male 
0,00 
0,00 
0,00 
50,00 
50,00 
61-
70/female 
0,00 
0,00 
0,00 
50,00 
50,00 
All age 
0,00 
15,79 
24,56 
33,33 
29,82 

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
29 
groups 
/Total  
All age 
groups/male 
0,00 
16,67 
16,67 
38,89 
27,78 
All age 
groups/fema
le 
0,00 
15,38 
28,20 
30,77 
30,77 
 
It  is  obvious  that  no  parent  wishes  his  or  her  children/grandchildren  to  watch 
violence  from  an  early  age.  Moreover,  30%  would  like  to  forbid  their  children  to  watch 
this  kind  of  production  at  all.  At  the  same  time  many  teachers  agree  to  let  their  children 
watch  violent  scenes  from  the  age  of  18  (33%),  15  (24%),  and  10  (16%).  The  older  the 
teachers are, the firmer they become about age restrictions. Students were more liberal in 
this question (concerning their future children). Thus, there were 12% of those who would 
prohibit  for  their  future  children  to  see  violence,  and  10%  of  those  who  would  let  them 
watch any programs from an early age. 
Hence, in conclusion, let’s summarize the findings: 
- on the whole students  are more tolerant than the teachers to screen violence (men 
outnumber women); 
-  entertainment  is  the  leading  factor  attracting  audiences  to  violent  scenes  in  both 
groups; 
- watching violent programs in high spirits is for students three times oftener than for 
teachers; 
-  both  students  and  teachers  are  most  likely  to  watch  and  discuss  violent  scenes 
together with friends; 
- students do not like watching violent programs alone; 
- 1 out of 5 teachers is eager to watch violent content media with their students, 1 out 
of 3 teachers is ready to discuss it with the students; 
- on the average, 1 in 10 students would like to share this activity with the teacher; 
- students talk about violence on the screen twice as much as teachers; 
-  3  times  more  students  than  teachers  reported  that  their  aggressiveness  increases 
after the violence seen on the screen; 
-  images  of  the  screen  violence  linger  in  girls’/women’  mind  longer  than  in  boys’/ 
men’; 
- about half of the respondents reported that they remember scenes of violence for a 
long time; 
-  both  the  majority  of  students  and  teachers  tend  to  believe  that  screen  violence 
affects the increase of crime in society; 
-  one  third  of  teachers  and  students  agree  that  most  violent  media  texts  should  be 
banned; 
- quarter of teachers and students think it is necessary to prohibit all violence on the 
screen; 
- 5 times more students (vs. teachers) think things should remain like they are now, 
and 1 in 10 pupils consider that even more violence can be shown. 
 
Literature 
Silverblatt,  A.  (2001).  Media  Literacy.  Westport,  Connecticut  –  London:  Praeger, 
449 p. 
 
 

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
30 
Түйін 
 
ФЕДОРОВ Александр Викторович, 
педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Таганрог, Ресей Федерациясы 
 
Мақалада  Ресей  мұғалімдерінің  экранда  зорлық-зомбылық  көріністерінің 
көрсетілуіне,  медиадағы  зорлық-зомбылықтың  кәмелетке  толмаған  аудуторияға 
қалай  ықпал  ететініне  деген  қарым-қатынасының  әртүрлі  сипатта  болуына  талдау 
жасалған. Бұл орайда, медиадағы зорлық-зомбылықтың аудиторияны тартуы немесе 
кері тебуінің әртүрлі себептері анықталған. 
Кілт  сөздер:  экрандағы  зорлық-зомбылық,  медиалық  зорлық-зомбылық, 
мұғалімдер, білім алушылар, оқушылар. 
 
Резюме 
 
ФЕДОРОВ Александр Викторович, 
доктор педагогических наук, профессор, Таганрог, Российская Федерация 
 
В  статье  анализируется  различные  типы  отношения  российских  учителей  к 
изображению  насилия  на  экране  и  тем,  как   медийное  насилие  влияет  на 
несовершеннолетнюю  аудиторию.  При  этом  выявляются  различные  причины,  по 
которым  медийное  насилие  может  быть  причиной  притяжения  или  отрицания 
аудиторией. 
Ключевые  слова:  насилие  на  экране,  медийное  насилие,  учителя,  учащиеся, 
школьники. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
31 
ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАР – СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ 
 
ӘБДРАСУЛ Ақбөпе Әбдрасулқызы, 
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті 
Журналистика және саясаттану факультеті Телерадио және қоғаммен 
байланыс кафедрасы «5В051400 – Қоғамдық байланыс» мамандығының 
студенті, Астана қаласы, Қазақстан Республикасы 
 
Ғылыми жетекшісі: 
ЖАҚЫП Мырзантай Қожабайұлы, 
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті 
Телерадиожурналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының доценті, 
PhD докторы, филология ғылымдарының кандидаты, of Associate Professor, 
Астана қаласы, Қазақстан Республикасы 
 
ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ҚОҒАМДЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ЛОББИЗМ 
ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ 
КЕҢІСТІККЕ ЫҚПАЛЫ 
 
Кіріспе.  Мәселенің  мәні  және  өзектілігі.  Қазақстандағы  «Паблик  рилейшнз» 
(PR), «Government relations» (GR) қызметтерін оңтайландырудың қажеттілігі сайлау 
науқандары қарсаңында ерекше көзге түседі. Осыған орай, елімізде PR, GR, лоббист 
мамандарына деген сұраныстың қажеттілігі туындайды. «Паблик рилейшнз» қызметі 
билік пен қоғамды жақындастыруда, яғни өзара түсіністік таныту арқылы еліміздегі 
саяси тұрақтылықты қамтамасыз ететін негізгі сенім құралы болып табылады. 
Біздің елімізде лобистік агенттіктердің қызметі әлі айтарлықтай дамыды деуге 
келмейді  және  оның  нормативтік-заңдылық  базасы  да  жеткілікті  қалыптаспаған. 
Лоббистік  агенттіктердің  қызметі  мемлекетіміздің  саяси  тұрғыдан  тұрақты 
дамуындағы  биліктің  азаматтық  қоғам  ұйымдарымен  ұдайы  қарым-қатынас 
орнатудың тиімді мүмкіндіктерін ұсынады. 
Еліміздегі лоббистердің атқаратын қызметі тікелей саяси жаңғыртудың жемісі 
болып табылады. Лоббизм негізінен экономикалық мақсаттарды көздейді. Дегенмен 
соңғы жылдары жаһандану заманының ықпалымен саяси лоббизмнің де белсенділігі 
артып келеді. 
Бірақ оның да түп негізі экономикалық жағдайларға байланысты болып отыр. 
Мысалы,  белгілі  бір  секторлардағы  жағдайларды  өзгерту  үшін  кейде  мемлекеттік 
құрылымдардағы  кедергілерді  жоюға  тура  келеді.  Ал  ол  алдымен  сол  мемлекеттің 
ішкі  немесе  сыртқы  саясатына  тікелей  байланысты  болып  шығатын  тұстары  да  аз 
емес. 
Лоббизм  тек  қана  заң  шығаруға  қатысты  емес,  ол  әлеуметтік  немесе  саяси 
жағдайдың  кейбір  мәселелері  туралы  биліктің  арнайы  құжаттар  қабылдауына  да 
ықпал ете алады. 
Алға  қойылған  мақсаттар  мен  міндеттер.  Жұмысты  жазудағы  біздің 
мақсатымыз  бен  міндеттеріміз  –  еліміздегі  және  әлемдегі  қоғамдық  қатынас 
мәселелерінің  әлемдік  ақпараттық  саясаттағы  лоббизм  көріністеріне  сараптама 
жүргізу. 
Зерттеу  пәні  мен  зерттеу  нысаны  –  Қазақстандағы  қоғамдық  қатынас  және 
әлемдік ақпараттық саясат: салыстырмалы талдау (лоббизм мысалында). 
Зерттеу  жұмысын  жүргізудің  әдістемелік  негізі  мен  тәжірибелік  мәні. 
Жұмыста  деректер  мен  мәліметтерді  жинақтау,  оларды  бір-бірімен  салыстыру, 

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
32 
теориялық  тұжырымдар  жасау,  қорытындылау  және  басқа  да  зерттеу  әдістері 
қолданылды. 
Жұмыстың ғылыми жаңалықтары. Жұмысымызда: 
-  «Қазақстандағы  қоғамдық  қатынас  және  әлемдік  ақпараттық  саясат: 
салыстырмалы  талдау  (лоббизм  мысалында)»  атты  тақырып  тұңғыш  рет  зерттеліп, 
мынадай ғылыми тұжырымдар жасалып отыр; 
- «Қоғамдық қатынас» ұғымының мәні мен маңызына анықтама берілген; 
- Қазақстанның қоғамдық қатынастарындағы лоббизмге талдау жасалған; 
-  Қазақстанның  мемлекеттік  басқару  және  бизнес  салаларындағы  лоббизмге 
баға берілген; 
-  Қоғамдық  қозғалыстар,  үкіметтік  емес  ұйымдар  мен  бірлестіктер 
қызметтеріндегі лоббизм айқындалған. 
Ұсынылып отырған тұжырымдамалар мен ұсыныстар: 
- Қазіргі заманғы қоғамдық қатынастардағы лоббизм жаһандану жағдайындағы 
ақпараттық кеңістікке ерекше ықпал жасап отыр; 
-  Жаһандық  ақпараттық  кеңістік  және  ғаламдық  ақпараттық  қоғамның 
қалыптасуында лоббизм мәселесінің де ықпалы бар; 
-  «Лоббизм»  ұғымының  ерекшеліктері  және  оның  ақпараттық  саясаттағы 
көрінісі одан әрі зерттеле түсуі қажет; 
-  Лоббизмнің  ақпараттық  саясатқа  және  қоғамдық  қатынастарға  ықпалы 
ерекше. 
«Қоғамдық қатынас» ұғымының мәні мен маңызы. Қоғамдық қатынастар – 
белгілі  қоғам  немесе  қоғам  қалыптасу  қатынастарының  барлық  түрлерінің 
жиынтығы.  Қоғамдық  қатынастар  саяси,  экономикалық  қатынастармен  бір  реттік 
болмай,  олармен  тек  пен  түр  ретінде  қатынасады.  Осындай  қатынастардың  жалпы 
жүйесінде  өзіне  белгіленген  рөлін  ойнайды.  Қатынастар  жүйесінде  қоғамдық 
экономикалық  қатынастар,  басқа  қоғамдық  қатынастардың  сипаты  мен  мазмұнына 
қарай  басым  рөл  атқарады.  Экономикалық  қатынастармен  қатар  әлеуметтік, 
идеологиялық, саяси қатынастар да бар [1]. 
Қоғам  –  жалпы  мағынасында,  мәдениеті  ортақ,  белгілі  бір  аумақта  тұратын 
және өздерін біртұтас, өзгеше бірлестік деп білетін адамдар тобы; тар мағынасында 
бұрыннан  немесе  жақсы  танымал  ұлттық  бірлестік.  Бұл  ұғым  әлеуметтанудағы  ең 
маңызды  ұғымдардын  бірі  болып  табылатынына  қарамастан,  оны  қолдану  әсіресе 
оның  екінші  өзіндік  отбасылық,  экономикалық  және  саяси  институттары  мен  анық 
шеқаралары  бар  әйгілі  ұлттық  мемлекеттерге  қолданыла  алатын  мағынасында 
пайдалану бірқатар қиындықтар мен кикілжіңдер туғызып отыр. 
Қоғам дегеніміз не? Бұл сұраққа жай ғана жауап беру қиын. Қоғам – өте нәзік 
әрі  күрделі  материя.  Оны  қолмен  ұстауға  немесе  микроскоппен  қарап  көруге 
болмайды. Олай болса, қоғамды анықтайтын өлшемді табу қажет. 
«Қоғам»  деген  сөздің  мағынасы  кең:  алғашқы  қауымдық  қоғам,  феодалдық 
қоғам,  капиталистік  қоғам,  француз  қоғамы,  демократиялық  қоғам  т.б.  Бұл  арада 
алдымен  белгілі  бір  қауымның  немесе  жеке  бір  елдің  тарихи  даму  кезеңдері  еске 
түседі. Ал осы сөзді  жалпы мағынада алсақ, онда бүкіл адамзат  тарихы және оның 
болашағы  туралы  ойлаймыз.  Бұл  –  әлемнің  барлық  халықтарының  жиынтығы 
жөніндегі  ұғым.  Басқа  сөзбен  айтсақ,  адамдардың  өзара  қатынас  тәсілі  және  бірігу 
формаларынан тұратын, табиғаттан ерекшеленген дүниенің бір бөлігі. 
Қоғам  туралы  түсінікті  нақтылай  түссек,  қоғам  деп  бірігіп  еңбек  ететін  жеке 
адамдардың  жиынтығын  және  олардың  арасындағы  екі  жақты  қатынасты  айтамыз. 
Біріншісі, қоғам – адамның өмір сүру тәсілі. Қоғамсыз адам жоқ, адамсыз қоғам жоқ. 
Екіншіден,  қоғам  жеке  адамдардан  ғана  тұрмайды,  ол  сол  жеке  адамдардың  өзара 

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
33 
қатынасын  көрсетеді.  Жеке  адам  қоғамға  ұжым  арқылы  енеді.  Ол  сонымен  қатар 
бірнеше ұжымдардың мүшесі болады (еңбек, партия, кәсіподақ, т.б.). Демек, қоғам – 
ұжымдардың ұжымы, бірлігі болып көрінеді. 
Адамдар қоғамда белгілі бір әлеуметтік топқа, тапқа, ұлтқа жатады. Әлеуметтік 
топтардың, таптардың, ұлттардың экономикалық, әлеуметтік, саяси, мәдени өмірдегі 
көп салалы байланыстары мен іс-әрекеті қоғамдық қатынас деп аталады. 
Сонымен, қоғамды адамдардың өмір сүру тәсілі деп түсіну үшін, олардың өмір 
сүруін  қамтамасыз  ететін  қоғамдық  қатынастарды  білу  қажет.  Қоғамдық  қатынас 
мынадай ерекшеліктерімен сипатталады: 
1) қоғамға қажетті қатынас түрлері болады; 
2) субьект (жеке адам, адамдар) топтық сипатта болады; 
3)  қоғамның  объективтік  сипаты  болады,  яғни  қоғам  адамдар  сол  қатынасқа 
енгісі келе ме, жоқ па, оған қарамастан өмір сүреді. 
Қоғамның  материалдық  өндіріс  саласындағы  қатынасы  мен  рухани 
саласындағы  қатынасын  ажырата  білу  керек.  Біріншісі  –  қоғамның  өмір  сүруі  мен 
дамуына материалдық жағдай жасайды, ал екіншісі (идеологиялық, саяси, құқықтық, 
имандылық  т.б.)  –  адамдардың  рухани-мәдени  құндылықты  жасаудағы  өзара 
байланыстарының нәтижесі. Сонымен қатар материалдық және рухани қатынастар. 
Қоғамдық  қатынастар  –  белгілі  бір  өндіріс  тәсілі  негізінде  өндірісте  және 
өмірде адамдар арасында қалыптасатын күрделі де сан қилы қатынастар. Философия 
тарихты  материалистік  тұрғыдан  қоғамдық  қатынастарды  материалдық  және 
идеологиялық  деп  екіге  жіктеді.  Материалдық  қоғамдық  қатынас  объективтік, 
адамдардың  санасы  мен  еркін  байланысты  емес.  Материалдық  қоғамдық  қатынас 
ішіндегі  ең  бастысы  әрі  айқындаушысы  адамдардың  өндірістік қатынастары  болып 
табылады.  Өндірістік  қатынастар  қоғамдық  өндіріс  процесіндегі  адамдар 
арасындағы  материалдық  экономикалық  қатынастардың  жиынтығы.  Өндірістік 
қатынас  қоғамдық  өндірістін  қажетті  жағы.  Жеке  адам  материалдық  игіліктерді 
өндіре алмайды. Өндіру үшін адамдар белгілі байланыстар мен қатынастар жасайды, 
сөйтіп  осы қоғамдық  байланыстар  мен  қатынастар  арқылы  ғана  олардың  табиғатқа 
қатынасы болады, өндірісі орын алады. 
Идеологиялық  қатынастар    адамның  санасына  байланысты  болады.  Оның  ең 
маңыздылары  саяси,  құқықтық,  моральдік,  ұлттық,  діни  т.б.  қатынастар.  Қоғамдық 
қатынастардың  барлық жиынтығы  – өзара заңды байланысқан реттелген бұлжымас 
бір  ізді  жүйе.  Қоғамдық  қатынастардың  жиынтығынан  белгілі  бір  ізділікті  табу, 
оның  ең  бастысын,  негізін  анықтау.  Қоғамдық  қатынастардың  өзара  байланысын 
сипаттайтын заңдылықтарды ашу – ғылымның зор еңбегі. Қоғамдық өмірде қарым-
қатынастар  әртүрлі  әлеуметтік  топтар  арасындағы  қатынастар  ретінде  және  сол 
ұжым ішіндегі қатынастар ретінде өмір сүреді. Қоғамдық қатынастардың жиынтығы 
адамдар ұжымдары үшін олардың өмір сүретін белгілі бір әлеуметтік ортасы болып 
табылады. 
Қоғамдық қатынас антогонистік және антогонистік емес болып екіге бөлінеді. 
Антогонистік қоғамдық қатынастар жеке меншікке және адамды қанауға негізделген 
қоғамдық-экономикалық  формацияда  болады.  Антогонистік  емес  қоғамдық 
қатынастар  қанаушылық  жоқ  қоғамда  болады.  Мәселен,  алғашқы  қауымдық  қоғам 
Марксизм  болашақ  комунизм  қоғамында  да  болуға  тиіс  деп  түсіндіреді.  Қоғамдық 
қатынастардағы  кез  келген  түбірлі  өзгеріс  тек  өндірістік  қатынастардың  өзгеруіне 
байланысты. 
Қоғамдық  қатынастардың  басым  көпшілігі  әлеуметтік  нормалар  арқылы 
реттеліп,  басқарылып  жатады.  Қоғамның  мүдде-мақсаттары,  саясат,  мемлекеттік 
билік  т.б.  күрделі  мәселелер  құықтық  нормалар  арқылы    реттеліп,  басқарылады. 

№№1-4(69-72), қаңтар-сәуір, январь-апрель, January-April, 2015         ISSN 2307-0188 
Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century 
___________________________________________________________________ 
 
 
34 
Өйткені  бұл  бағытта  қоғамдық  қатынастардың  ең  маңыздысы,  ең  күрделі  түрлері 
топтасып, мемлекет пен құқықтың ең жауапты қызметіне айналады. 
Құқықтық  қатынастар  –  адамдардың  өзара  әлеуметтік  байланысы,  қарым-
қатынасы.  Адамдар  өмір  сүру  үшін,  ұрпақты  жалғастыру  үшін  т.б.  басқа 
себептермен бір-бірімен қарым-қатынаста болады. Бұл объективті үдеріс, қоғамның 
диалектикалық  даму  процесіне  сәйкес  қарым-қатынастар  да  ескіріп,  жаңарып 
жатады.  Бұл  процес  әр  түрлі  жолмен  дамиды,  адамдардың  бостандығының,  іс-
әрекеттің  шеңбері  кеңейеді.  Ғылым  мен  техниканың  дамуы  қоғамдағы  қарым-
қатынастардың  түрін  шексіз  көбейтіп,  қарқынды  деңгейде  дамытты.  Бірақ  бұл 
қарқынды даму процесі адамды қоршаған ортаның экологиясын нашарлатты, табиғи 
ресурстарды, байлықтарды азайтты. Сондықтан адамдардың және қоғамның мүдде-
мақсаттары  тұрғысынан  бостандықты  дамыта  отырып,  кейбір  қарым-қатынастарға 
шектеу қойылды. 
Қоғамдық  қатынастар  әртүрлі  болады:  саяси,  моральдік,  экономикалық, 
әлеуметтік,  ұлттық,  діни  т.б.  байланыстар.  Бұл  байланыстар  –  қатынастар 
моральдық,  әдет-ғұрып,  діни,  құқықтық  нормалармен  реттеледі.  Мысалы,  отбасы 
қатынастардың көпшілігі дәстүр, діни нормалармен реттеліп жатады. 
Қоғамдағы  барлық  қатынастар  құқықтық  нормалармен  реттелмейді,  тек 
әлеуметтік, қоғамдық мүдде мақсаттарды қамтитын қатынастарды реттеп, басқарып 
отырады. 

жүктеу/скачать 6,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: