№1 ДӘрiс тақырып: Қазiргi халықаралық қҧқық қҧқықтың ерекше жҥйесi ретiнде және оның мазмҧны. Халықаралық
жүктеу/скачать 61,23 Mb. Pdf көрінісі
|
1. Халықаралық қҧқықтың азаматтық мәселелерi бойынша негiзгi ережелерi. Адам қҧқықтары - халықаралық қҧқықтың саласы, негiзгi азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтiк және мәдени қҧқықтар мен адам бостандығын қалыптастыратын нормалардың жиынтығын және жеке қҧқықтар мен бостандықтардың дҧрыс орындалуын кӛздейтiн қҧқықытық ҧйымдастыру тетiктерiн айтады. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҦҚЫҚТЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ: Дҥнежҥзілік маңызы болады Адам қҧқығы мен бостндығы бҧзылған кезде мемлекеттің ішкі Ісіне араласады Барлық мҥше - мемлекетер орындауға міндетті ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҦҚЫҚТЫҢ ҚАЙНАР КӚЗДЕРІ: Әмбебап сипаттағы кӛпжақты келісімдер Аймақтық келісімдер Екі немесе кӛпжақты Келісімдер (халықаралық әдет - ғҧрыптар) Адам қҧқықтары мен бостандығын қамыту мәселесі бойынша тікелей немесе жанма халықаралық Ҧйымдардың шешімдері ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША РЕСМИ ҚҦЖАТТАР: 1948 ж. 10.12. Жалпыға міндетті адам ққығының декларациясы БҦҦ Бас Ассамблеясы бекіткен Резолюция Халықаралық маңызы бар конвенциялар Халықаралық Әскери трибуналдың шешімдері . Халықаралық қҧқықтағы тарихи жол салушы нормалар: Б.э.д. У - УІ ғ. Ежелгі Грекия, Рим адам қҧқығының тҧжырымы. 1215 ж. Англиядағы Ҧлы хартияның бостандығы 1679 ж. Англияда ―Адам азамат - тығын (бодан - дығын) теңіз сыртында қорғау‖ актісі. 1689жылы шыққан ―Қҧқық туралы Билль‖. 1701 жылғы Корона билігіне шек қою, азаматтардың және бостан - дыққа жіберіл - ген адамның қҧқығын жақсарту 1787 жылы шыққан алғашқы АҚШ Конституциясы 1789 ж. Франция революциясының қҧжаты: ―Адам және азаматтың декларациясы‖ 1948 ж.10.12. Жалпыға міндетті адам қҧқығының декларациясы 2. Қазақстан республикасындағы шетелдiктердiң қҧқықтық жағдайы. Азаматтығы жоқ тҧлғалар. Адам қҧқытарын қамтамасыз ету және қорғауды заңды жариялау - азаматтық қоғамға жол салған қоғамның және мемлекеттiң маңызды мәселелерiнiң бiрi болып табылады. Бҧл мәселе әр ҧғымда шешiледi. ҚР адам мен азаматтың кәдiмгi қҧқықтары мен конституциялық қҧқықтарын белгiлеу жӛнінде алға басуда. 1995 ж. 19.06. ―Шетел азаматтарының қҧқықтық жағдайлары туралы‖ ҚР Президентінің Жарлығы ҚР Заңдары шетел және азаматтығы жоқ адамдарға тең қолданылады Шетел азаматтары заң апдында әлеуметтік, мҥліктік жағынан тең қҧқықта Шетел азаматы қҧқықты бҧзған жағдайда жалпы талап бойынша Сайлауға жене сайлану қҧқығына шек қойылады Мемлекеттік қызметке кіруге шек қойылады Мемлекеттік және қызметтік қҧпияға шек қойылады ҚР мемлекеттік нышандарын қҧрметтеу Саяси жҧмыстарға шек қойылады ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҦҚЫҚТЫҚ ТӘЖІРИБЕДЕГІ ШЕТЕЛ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ҚҦҚЫТЫҚ РЕЖИМІ: Шетел азаматтарын ӛзінің азаматтық Ӛзінің азаматтық Қҧқықтық мәртебесіне Теңестіру - ол, ҧлттық режим Ҧлттық режимнің қҧқықтық реттеудің жеке саласында кездеседі Арнайы реғжим шетел азаматтары ҥшін қандайда бір салада ерекше қҧқықтар, міндеттер, жеңілдіктер немесе шектеулер қойылады Мысалы еңбек заңында ҚР азаматтығы қажет болатын болса она шетел азаматы бҧл қызметке тағайындалмайды.Мысалы: темiржолда жҧмыс iстеуге. Қазақстанда адам қҧқығы мен бостандығын қорғайтын органдар ол, барлық мемлекеттiк органдарына жҥктелген ҚР Президентінің Тҧсындағы адам қҧқығын қорғау комиссиясы ҚР Парламенті және платаларының тҧсындағы комиссия ҚР Ҥкіметі ҚР Жоғарғы сот органдары ҚР Қҧқыққорғау оргагндары Жергілікті атқау және ӛкілетті органдары 3. Халықаралық экономикалық қатынастарды қҧқықтық реттеу. Экономикалық тҧрақтылықты қамтамасыз ету мемлекеттiң экономикалық саясаты мен ҧйымдық - қҧқықтық шаралар жҥйесiне байланысты болады. Экономиалық даму ҥшiн қҧқық арқылы экономикаға ықпал ету, экономикалық проблемаларды басқара бiлудiң ықтимал мәселесiнiнiң тәжiрибелiк маңызы зор болады.қазiрiг нарықтық экономика тек ҧлттық заңмен ғана емесе халықаралық қҧқық заңдармен реттелетiн болады. Мысалы, нарықтық экономиканы мемлекет толық билiк жҥргiзе алмайды ӛйткенi ол халықаралық рынокқа байланысты болады. ҚР бойынша нарықтық экономиканың мәртебесі және ерекшелігі Нарықтық экономиканың дамуына мемлекет жағдай жасайды Нарықтық экономика дҥнежҥзілік экономикамен байланысты Монополиялық жҥйе болмайды тек шынайы бәсекелестік Ӛндірілген бҧйымдардың спасының жоғары болуын талап етеді Жасалған бҧйымдарды сыртқа шығару жолдарын қарастыру және анықту Халықаралық экономикалық қҧқытың қайнар кӛздерiне жататындар: БҦҦ Резолюциясы 39/210 18.12.1984 ж ―Халықаралық экономикалық қатынастағы сенім артуды нығайтудың тәсілдері туралы‖ БҦҦ Резолюциясы 1985ж 17.12. № 40/173 ―Халықаралық экономикалық қаупсіздік‖ 1987ж. ХХХХI –шi БҦҦ Бас Ассамблея сессиясында ―Халықаралық қҧқықты дамыту туралы‖ меморандум 4. БҦҦ Органдары (Бас Ассамблея, ЭКОСОС, ЮНКТАД, ЮНИДО,ЮНИДРУА, аумақтық комиссия) мемлекеттiң қызметi және халықаралық ҧйымдардың әлемдiк экономикалық мәселелерiн шешуде ҥйлестiрушi орталық ретiнде. БҦҦ - бҥкіләлемдік халықаралық әмбебап орган болғандықтан оның ішкі қҧрлымы да арнайы амандандырылған органдардан тҧрады. БҦҦ - ның Жарғысының 7 - ші бабында кӛрсетлгендей : БҦҦ - ның ең басты органы - ол, Бас Ассамблея , Қаупсіздік Кеңес , Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес (ЭКОСОС ), Қорғаушылық бойынша Кеңесі , Халықаралық Сот және Хатшылығы болып табылады. 1964 жылы БҦҦ Женева конференциясында сауда және ққатынасты дамыту туралы. Бҧл халықаралық форум алғағы уақыттағы экономикалық қатынасты реттеудегi дау - жанжалды шешудiң негiзiн қойды. Осынынң нәтижесiнде халықаралық қатынгас екi тҥрге бӛлiндi: 1.халықаралық қҧқытық; 2.шаруашылық - қҧқытық. Бiрiншi тҥрде барлық халықаралық қатынас және экономикалық қатынас тек бiр бӛлiгi ретiнде; Екiншiде: тек экономикалық, шаруашылық қатынастарын қарайтын болды. БҦҦ БАС АССАМБЛЕЯСЫ ЖӘНЕ АРНАЙЫ ОРГАНДАРЫ Қаупсіздік Кеңес ЭКОСОС МАГАТЕ ОПЕК ИКАО МОТ МВФ ВОЗ БҦҦ - ның Жарғысының 7 - ші бабында кӛрсетлген: БҦҦ Бас Ассамсблея ең жоғарғы органы Қаупсіздік Кеңес - ол, ең маңызды мәселені қарайтын орган Экономикалық және әлеуметтік мәселені шешетін орган Қорғаушылық бойынша Кеңес Қаупсіздік Кеңес тҧрақты бес мҥше - мемлекеттен тҧрады АҚШ, Ҧлыбритания. Қытай. Франция. Ресей. Уақытша мҥше мемлекет - ол, он мемлекеттен тҧрады Еуропалық одақ БҦҦ Қҧрамындағы халықаралық сот (Гаагадағы халықаралық әскери трибунал) Халықараплық Сот қҧрамы он бес мҥше - мемоекеттен тҧрады Сот мҥшелері тоғыз жылға сайланады Соттың тӛрағасын, вице - тӛрағасын сот ҥш жылға сайлайды Сот хатшысы жеті жылға сайланады СУДЬЯЛАР - БҦҦ Бас Ассамблеяның және Қаупсіздік Кеңестің жиналысы - нда дауыс беру арқылы сайланады Сот органына Бас Ассамблея және Қаупсіздік Кеңес еш әсер етпейді Судяларды дауыс беру арқылысайлау нәтижесіне вето жҥриейді Сот органы ешқандай органға тәуелді емесі Хатшылығы - ол, БҦҦ ең басшы әкімшілік - техникалық органы болып табылады. Бҧл орган Бас хатшыдан және техникалық қызметшілерден тҧрады. Бас Хатшы - ол, Қаупсіздік Кеңестің ҧсынысымен Бас Ассамблея жиналысында тағайындалады . БІРІККЕН ҦЛТТАР ҦЙЫМЫНЫҢ ХАТШЫЛЫҒЫ БҦҦ ҚОСЫМША ОРГАНДАРЫ ЮНКТАД – 1964ж. 30.12. Халықаралық сауда мәселесін дамыту ЮНИДО - 1967ж. Әлемдегі ӛнркәсіп саласын дамыту ЮНИДРУА - Кеден тарифтарын Жариялайтын халықаралық бюросы №8 ДӘРIС Тақырып: Дипломатиялық қҧқық. Консулдық қҧқық. Сабақтың мақсаты: Дипломатия - лық қҧқық. Консулдық қҧқық туралы оқып танысу. Жоспар: 1.Дипломатия ҧғымы, кәзiргi кезеңдегi оның қолданылу аясының кеңеюi. 2.Қазақстан және 1961 жылғы Дипоматиялық қатынастар туралы Вена Конвенциясы. 3.Консулдық ӛкiлдiктер және оның атқаратын қызметтерi (функциялары). 4.Қазақстандағы консулдық қызметтiң қағидалары, мақсаттары. 5.Штаттық емес консул институты. 1.Дипломатия ҧғымы, кәзiргi кезеңдегi оның қолданылу аясының кеңеюi. ―Дипломатия‖ ҧғымы грек сӛзі dірlоmа - екі бҥктелген бет, қҧжат деген мағынадан шыққан. Бҧл жерде "дипломды ҧстаушы" деген сӛз алғашқы мағынасында қолданылып отыр, яғни провинцияларға немесе мемлекеттен тыс шетелге кетіп бара жатқан ресми тҧлғаларға берілетін ҧсыныс немесе сенім грамоталары. Дипломды иеленген тҧлға ерекше ӛкілетті тҧлға болып табылады. ДИПЛОМАТИЯНЫҢ НЫСАНЫ Кең мағынадағы дипломатия ҧғымы – ол , халықаралық қҧқық субъектілерінің ӛкілдіктері жӛніндегі бейбітшілік пен бейбіт ӛмір сҥру жӛніндегі халықаралық қатынастарға қатысушылардың қҧқығы мен мҥдделерін бейбіт жолмен қорғаудағы жӛніндегі ресим қызмет. Тар мағынадағы дипломатия ҥғымы - ол, келіссӛздер жҥргізу мен шарттар келісімдер жасау шеберлігі,жҥргізілетін іс - шараларды айтады. БҦҦ Бас Ассамблеясы Жҧмысы кезінде кейбір елге санкция жасалған болса онда тек осы Бас Ассамблеяға қатысуға рҧқсат беріледі . ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ЖӘНЕ КОНСУЛДЫҚ ОРГАНДАРДЫ БАСҚҦАРУШЫ ЖӘНЕ ҦЙЫМДАСТЫРУШЫ ОРГАНДАР ҚР ПРЕЗИДЕНТІ ҚР ПАРЛАМЕНТІ ҚР ҤКІМЕТІ ҚР СЫРТҚЫ ІСТЕР МИНИСТРЛІГІ ҚР ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ОРГАНДАРЫ МЕН ӚКІЛДІКТЕРІ Дипломатия - бҧл мемлекеттің сыртқы саясатының, халықаралық қызметінің қҥрамдас бір әне сол арқылы іс жҥзіндегі шаралар жиынтығын, сондай - ақ сыртқы саясатта қолданылатын нысандарды, қҥралдар мен әдістерді айқындайды. ҚР СЫРТҚЫ ІСТЕР МИНИСТРЛІГІ ЕЛШІЛІК және КОНСУЛДЫҚ БАСҚАРМА ШЕТЕЕЛДЕГІ ЕЛШІЛІК ӚКІЛДІГІ ШЕТЕЛДЕГІ КОНСУЛДЫҚ ӚКІЛДІГІ Ӛркениетті әлемдегі дипломбӛлігі . Сыртқы саясат дипломатияның мақсаттары мен міндеттерін айқындайды жатиялық қҧқытық және қызметтiк қатынастардағы тәжірибе тәуелсіз мемлекеттердің сыртқы саясаттағы мҥдделерінде дипломатиялық кызметтің дәстҥрлі әдiстерiнiң бiрi болып табылады. ЕЖЕЛГІ ГРЕЦИЯДАҒЫ ДИПЛОМАТИЯНЫҢ ШЫҒУ КӚЗІ ПРОКСИНИЯ - ОЛ, СОЛ КЕЗДЕГІ КОНСУЛДЫҚ МАҒЫНАНЫ БІЛДІРГЕН Сыртқы саясат дипломатияның мақсаттары мен міндеттерін айқындайды жатиялық қҧқытық және 2. Қазақстан және 1961 жылғы Дипоматиялық қатынастар туралы Вена Конвенциясы. Қазақстан Республикасындағы сыртқы қатынастың ішкі мемлекеттік органдарына мыналар жатады: Қазақстан Республикасының Президенті; Қазақстан Республикасының Парламенті; Ҥкімет басшысы және Ҥкімет; Сыртқы істер министрлігі; Мемлекеттің сыртқы қатынасын тікелей жедел басқаратын органы. СЫРТҚЫ ҚАТЫНАСТАРДЫ ЖАЛПЫ ҚҦЗЫРЛЫ БАСҚАРУШЫ ОРГАНДАРЫНА ЖАТАТЫНДАР ҚР ПРЕЗИДЕНТІ ҚР ПАРЛАМЕНТІ ҚР ҤКІМЕТІ ҚР СЫРТҚЫ ІСТЕР МИНИСТРЛІГІ - ОЛ;АРНАЙЫ ҚҦЗЫРЛЫ ОРГАН; ЯҒНИ ЕЛШІЛІКТЕР МЕН КОНСУЛДЫҚ ӚКІЛДІКТЕР ТІКЕЛЕЙ ОСЫ АТАЛҒАН ОРГАНҒА БАҒЫНАДЫ Сыртқы қатынастарда мемлекет ӛзінің тәуелсіздігі арқылы халықаралық қҧқықтық субъектілікке ие болатын біртҧтас қҧрылым ретінде кӛрінеді. МЕМЛЕКЕТ ӚЗ САЯСАТЫН ӚЗ ЕРКІМЕН ЖҤРГІЗЕДІ МЕМЛЕКЕТ СЫРТҚЫ САУДА ЖӘНЕ ЭКОНОМИКА ҚАТЫНАСТАРЫН ЖҤРГІЗЕДІ МЕМЛЕКЕТ ІШКІ ІСТЕРІН ЗАҢНАМАҒА СӘЙКЕС ӚЗ БИЛІГІН ЖҤРГІЗЕДІ СЫРТҚЫ ІСТЕРДІ БЕРІК ЖҤРГІЗУ ҤШІН АРНАЙЫ АППАРАТТАР ЖҦМЫС ІСТЕЙДІ (ІІМ, ҦҚК, СОТ, ПРОКУРАТУРА, ҚМ) Сыртқы қатынастарда мемлекет ӛзінің тәуелсіздігі арқылы халықаралық қҧқық субъектілікке ие болатын біртҧтас қҧрылым ретінде кӛрінеді. Сыртқы қатынас органдары мемлекеттің шетелдегі ӛкілдігi ретінде болады және олардың қҧзыреттері шегінде іске асырылатын барлық әрекеттері мемлекеттің шетелдегі ӛкілінің әрекеті ретінде қарастырылады және оған халықаралық қҧқық нормаларына орай жауапкершілік жҥктейді. Кез келген мемлекеттің сыртқы қатынас органдары ішкі мемлекеттік (немесе орталық) және шетелдік болып екіге бӛлінеді. Ӛркениетті әлемдегі дипломбӛлігі. Сыртқы саясат дипломатияның мақсаттары мен міндеттерін айқындайды жатиялық қҧқытық және қызметтiк қатынастардағы тәжірибе тәуелсіз мемлекеттердің сыртқы саясаттағы мҥдделерінде дипломатиялық кызметтің дәстҥрлі әдiстерiнiң бiрi болып табылады. Сыртқы қатынастарда мемлекет ӛзінің тәуелсіздігі арқылы халықаралық қҧқық субъектілікке ие болатын біртҧтас қҧрылым ретінде кӛрінеді. Сыртқы қатынас органдары мемлекеттің шетелдегі ӛкілдігi ретінде болады және олардың қҧзыреттері шегінде іске асырылатын барлық әрекеттері мемлекеттің шетелдегі ӛкілінің әрекеті ретінде қарастырылады және оған халықаралық қҧқық нормаларына орай жауапкершілік жҥктейді. Кез келген мемлекеттің сыртқы қатынас органдары ішкі мемлекеттік (немесе орталық) және шетелдік болып екіге бӛлінеді. 3.Консулдық ӛкiлдiктер және оның атқаратын қызметтерi (функциялары). Консулдық қҧқық ол ежелгi қҧлиеленушiлiк дәуiрден бастап пайда болды. Оның шығу отаны Грекия мен Рим болды. Консулдың пайда болу себебi сол кездегi сауда - саттықтың және теңiз, су қатынакстарынынң дамуы нәтижесiнде пайда болды. Яғни сол кезеңде диломатиялық қатынастың болмауынан консулдық қатынас пайда болды. Ежелгi Грекияның тiлi бойынша консул - ол, ―Проксения‖ яғни ―Қонақжайлы‖ деген мағынаы бiлдiрген. ЕЖЕЛГІ ГРЕЦИЯДАН БАСТАП КӘЗІРГІ КЕЗЕҢГЕ ДЕЙІН КОНСУЛДЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ ТУЫНДАҒАНЫ КӚРСЕТІЛДІ: Ежелгi Грекияның тiлi бойынша консул - ол, ―Проксения‖ яғни ―Қонақжайлы‖ деген мағынаы бiлдiрген. ―Проксения‖ лауазымыфна ие болу ҥшiн әрбiр Полистiң халық жиналысының шешiмi бойынша сайлантын болды.Сол дәуiрде Греция аумағында 78 полисте ―Проксения‖ болды. Ежелгi Римде және Грекияда консулдық мiндеттерiн жергiлiктi Проксения мен Преторлар атқарды. Консулдық қҧқытың шығу кӛздерiне: халықаралық келiсiм - шарт болып табылады. Оның себебi әрбiр мемлекет аралық келiсiм шарттар ратификациядан ӛткен жағдайда заң кҥшiне енедi. Ол орындалуға мiндеттi.Сонымен қатар халықаралық деңгедегi қабылдаған конвенциялар, атап айтқанда:1911 ж. ―Консулдық қызмет туралы‖ Каракас конвенциясы. 1928 ж ―Консулдық шенеуниктер туралы‖ Гавана конвенциясы. 1963 ж. ―Консулдық қатынас туралы‖ Вена Конвенциясы. Халықаралық қҧқытық дәстҥр дегенiмiз - ол, бҧрыннан сақталап келе жатқан жалпы қабылданған салт - дәстҥр мен әдет – ғҧрыптарды айтады. Халықаралық деңгейде шетелдiк қонақты қарсы алу ҥшiн тиiстi рәсiмдердi ӛткiзу және жалпы танылған ереже бойынша рәсiмделетiн болады. Осы аталған салт - дәстҥр мен қҧқытық дәстҥрдiң нәтижесiнде халықаралық қҧқық пен қҧқытық қатынастар пайда болды. Осының нәтижесiнде қатынастар кҥннен –кҥнге нығайуда. Сыртқы істер мемлекеттің сыртқы кӛзі және қолы болып табылады. Тек сыртқы қатынас бойынша мемлекет ӛзінің қажеттілігін таныта біледі. Консулдық қызмет жӛнiндегi ҚР заңнамалары: 1―ҚР Дипломатиялық қызмет туралы‖ ҚР заңы., .№ 299 - II,07.03.2002 ж. қабылдаған; 2.Осы заңның 1 - баптың 2 - шi тармағында ҚР Консулдық қызмет туралы айтылған. 3. ―ҚР Дипломатиялық және оған теңестiрiлген ӛкiлдiктер туралы‖ ҚР Президентiнiң Жарлығы, 04.02.2004 ж.,№ 1287. 4.―ҚР Консулдық жарғыны бекiту туралы‖ ҚР Президентiнiң Жарлығы.,27.12.1999.,№217. 4.Қазақстандағы консулдық қызметтiң қағидалары, мақсаттары. ҚР Консулдық қатынас туралы 1963 ж.Вена Конвенциясына 1994 жылдлан бастап кiрлi. ҚР консулдық iс - тәжiрибе екi жақты консулдық шарттар жасау жолмен келдi.Мысалы ҚР мен Ҥндiстан; ҚР мен Қытай; ҚР мен Венгрия; ҚР мен Пәкiстан мемлекетiмен орнатылды.ҚР Консулдық мақсатына мыналар жатады: 1.ҚР Халықаралық аренада кӛрсету; 2.ҚР басқа елдермен ынтымақтастықты нығайту; 3.ҚР шетелдегi азаматтарынынң қҧқығын, бостандығын қорғау. 1.ҚР Сыртқы саясатының тҥбегейлi мақсатын талқылап ҚР Президентiне ҧсыныспен табыс ету; 2.ҚР сыртқы экономикалық стратегиялық бағыттарын анықтама беру; 3.Дипломатиялық жолдар арқылы ҚР қаупсiздiгiне қамыту жолына жағдай жасау. КОНСУЛДЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ МІНДЕТТЕРІ: Консулдьқ ӛкілдіктердің консулдьқ орналасқан мемлекеттегі қызметтеріне байланысты пайдаланатын барлық жеңілдіктері мен артықшыльщтарының жиынтыгын консулдьщ артъшыльқтар мен иммунитеттер деп айтады. Консулдық қҥқықта берілетін жеңілдіктер ӛкілдіктің ӛз отандастарын қорғаған кезде жергілікті билік тарапынан қысым кӛрсетпеуі ҥшін қызметтерін жеңілдетеді. КОНСУЛДЫҚ ӚКІЛДІКТІҢ МӘРТЕБЕСІ: |