Лимбиялық жүйенің құрылысы және функциясы

Бұл жүйенiн аты латынның limbus - жиек деген сөзінен алын ган. Өйткені бұл жүйеге жаңа мн кыртысының түп жағында мн баганын айнала қоршаған құрылымдар жатады. Олардың көбі ми сыңарларынын iшкi бетiнде сүйелді дененің жан-жағында орналасқан: 

✓ белдеушi катпар (gyruscinguli) 

✓ теңiз жылкысы катпары (gy rus hippocampi), 

✓ миндаль, 

✓ миндаль тәрiздi комплекс, 

✓ кумбез (for nix), 

✓ гиппокамп,

✓ мамиллярлық дене. 

Бұл құрылымдарды 1878 ж. лимбиялык кыртысдеп атаған. Ол кызмет жағынан таламустың алдынгы ядролары мен гипоталамус және ортанғы мидын торлы құрылымымен тығыз байланысты. 

Мысалы:

▪ жүректің согу жнiлiгi мен тыныс жнiлiгi және кан тамырлар тонусы өзгереді. 

▪ Ас қорыту ағзаларының кызметі, ішек кнмылы, сілекей бөлінуі көбейіп, шайнау, жұту кимылдары пайда болады. 

▪ Мұнымен қатар, куык, жатыр жнырылады, пнлоэрекция кушейеді. 

Мұндай өзгерістер лимбнялык жуйенiн баска белiктерiн тітіркендіргенде де пайда болады. 

Лимбиялык кыртыс гипоталамуспен бірге ішкі ортаның мұқтаждығын қамтамасыз ететін іс-әрекеті мен эмоцияның калыптасуына катысады.

Лимбиялык жүйенiн кейбiр жерiн тiтiркендiргенде жануарларда себепсіз ашу, ызалану, бой бермей шабуыл жасау немесе коркыныш сезімдері пайда болады. 

➢ мысалы, бұрын шабуыл жасауға аркашан даяр маймыл жетекшiсi жуас және сенгіш болып қалады. 

➢ Мұнымен бірге оның ас іздеу әре кетi және жыныстык функциясы бұзылады. 

Мұның бәрі лимбиялык жуйе, гипоталамус секiлдi, вегетативтік және сомалык, эндокрин дiк функцияларды үйлестіріп біріктіретінін көрсетеді. 

Қорыта келгенде лимбиялык жүйе ескі кұрылым болганымен жана кыртыспен қызметі тығыз байланысты және онымен косылып организмнiн вегетативтік және сомалык кызметтерін реттеу, үйлестiру жұмыстарына қатысады.