1. Клиникалық фармакология пәні. Міндеті, бөлімдері. Клиникалық фармакокинетика. Балалардағы ерекшелікері
жүктеу/скачать 1,91 Mb.
|
42 сұрақҚақырық түсіретін заттар. Бұл заттардың тобы бронхиальды бездермен өндірілетін шырыштың ( қақырықтың ) бөлінуін жеңілдету үшін белгіленген. Тыныс алу жолдарында шамамен тәулігіне 100мл шырыш бөлінеді, оның көбісі жұтылады. Тыныс алу мүшелерінің аурулары кезінде жасушалардың белсенділігі төмендейді, ал қақырық бөлетін шырыштар керісінше, белсене түседі. Сонымен қатар, қақырықтың қорғаныштық ісеріне өарамастан, оның көп бөлінуінен газ алмасу бұзылыстары пайда болады және ауру тудыратын микроптардың пайда болуына әкеледі. Сондықтан да тыныс жолдарының қабынуы кезінде, қақырық тұсіретін заттарды қабылдау керек. Осы препараттар қақырықтың әрі қарай өтуіне жағдай жасайды. Қақырық түсіретін заттардың екі түрі бар : 1) рефлекторлы әсер ететін , 2) тікелей әсер ететін. Әсер ету механизмі: Рефлекторлы әсер ететін - ипекакуана препараттары және термопсис шөбінің препараттары (сығынды).Олардың құрамындағы алколоидтар ( ал термопсистегі сапониндер де ) ішке енгізгенде асқазан рецепторларының тітіркенуін шақырады. Осы кезде бронхиальды бездердің секрециясы рефлекторлы түрде артады, кірпікшелі эпителийдің белсенділігі жоғарылайды, бронх бұлшық еттерінің жиырылуы күшейеді. Қақырық көбейеді, тұтқырлығы азаяды және оның жөтелмен бөлінуі жеңілдейді. Тікелей әсер ететін препараттар молекуласында протеогликандардың дисульфидті байланыстарын үзіп, қақырықтың деполиризациясын шақыратын және тұтқырлығын төмендететін бос сульфгидрильді топтың болуына байланысты. Қақырықтың сұйылуы және көлемінің көбеюі оның бөлінуін жеңілдетеді. Рефлекторлы әсер ететін препараттар: Рефлекторлы әсер ететін - ипекакуана препараттары және термопсис шөбінің препараттары (сығынды ). Қақырық көбейеді, тұтқырлығы азаяды және оның жөтелмен бөлінуі жеңілдейді Аталған препараттар үлкен мөлшерде рефлекторлы түрде құсу шақырады, бірақ олар бұл мақсатта қолданылмайды. Тікелей әсер ететін препараттар: Тікелей әсер ететін қақырық түсіруші заттарға секретті сұйылтатын ( муколитикалық заттар) жатады. Бұл топқа пртеолитикалық ферменттердің препараттары да кристалдық трипсин, кристалдық химотрипсин, дезоксирибонуклеаза ( ДНҚаза ) жатады. Рикомбинантты α – ДНҚаза препараты пульмозим деген атпен шығарылады. Муколитик ретінде муковисцидозда қолданылады. Ингаляциялық жолмен енгізеді. Бронхтың шырышты қабатының бездеріне тікелей әсер көрсететін және олардың секрециясын күшейтетін препараттар да қолданылады, мысалы калий йодиді. Ацетилцистеин ( бронхолизин, мукосольвин ) белсенді муколитикалық зат. Әсері молекуласында протеогликандардың дисульфидті байланыстарын үзіп, қақырықтың деполиризациясын шақыратын және тұтқырлығын төмендететін бос сульфгидрильді топтың болуына байланысты. Қақырықтың сұйылуы және көлемінің көбеюі оның бөлінуін жеңілдетеді. Ацетилцистеинді ингаляциялық жолмен, кейде парентералды қолданады. Ішке енгізуге арналған әсері ұзартылған препараттар да алынған ( АЦЦ -100, АЦЦ – 200, АЦЦ - лонг). Ацетилцистеин ішектен толық сіңіріледі, бірақ оның биожеткіліктігі төмен ( шамамен 10%), себебі препараттың үлкен бөлігі бауырдан біріншілік өткенде метаболизмге ұшырайды. Құрылысы және әсері бойынша ұқсас препарат карбоцистеин ( бронхокод, мукодин) болып табылады. Қақырық түсіретін заттарға жатады: Амброгексал ,Амбросан (амброксол), Доктор Тайсс ,АЦЦ (ацетилцистеин) ,Бромгексин-Ферейн (бромгексин), Бронкатар (карбоцистеин), Доктор МОМ Лазолван (амброксол), Мукодин (карбоцистеин), Протиазин Экспекторант (гвайфенезин+ипекакуаны экстракт+прометазин), Синупрет ,Терпинкод (кодеин+натрия гидрокарбонат+терпингидрат), Туссамаг (тимьяна экстракт), Туссин (гвайфенезин), Халиксол (амброксол), Эвкабал бальзам С, Эвкабал-сироп от кашля ,Эвкалипт Доктор Тайсс және т. б. жатады. Олар мукалоидтты, қақырық түсіретін, жөтелге қарсы заттар болып табылады. Амброксол және бромгексин: Тиімді муколитикалық және қақырық түсіретін заттарға химиялық құрылыстары ұқсас амброксол ( амбробене ) және бромгексин жатады. Препараттардың муколитикалық әсері қақырықтың сұйылуына әкелетін, оның мукопротеиндері мен мукополисахаридтерінің деполимеризациясына байланысты. Екі препараттың фармакотерапиялық әсері альвеолярлық жасушаларда түзілетін, эндогенді беткейлік белсенді зат ( сурфактанттың ) өндірілуінің ынталануына байланысты деп те есептейді. Бұл кезде бронхиалды бездердің секрециясы қалыпқа келеді, қақырықтың реологиялық қасиеті жақсарады, оның тұтқырлығы азаяды, бронхтардан қақырықтың бөлінуі жеңілдейді. Әсері 30 минуттан кейін басталады және 10 – 12 сағ. сақталады. Препараттарды ішке енгізеді. Жанама әсерлерінен кейде лоқсу, құсу, аллергиялық реакциялар байқалады Натрий гидрокарбонаты да қақырықты сұйылтады, бронхиальды секрецияны біршама жоғарлатуы да мүмкін. Калий йодиді мен натрий гидрокарбонатын ішке және ингаляциялық жолмен ( аэрозоль түрінде ), ал кристалдық трипсин, кристалдық химотрипсин ерітінділерін, ДНҚаза – ны ингаляциялық жолмен ( аэрозоль түрінде ) тағайындайды. Балаларда қолданылу көрсеткіш тері: Тыныс алу жолдарының жоғарғы бөлігінің аурулары; 3 жастан асқан балалардың төменгі тыныс жолдарының инфекциялық, қабынулық аурулары кезінде; Бронхоспазммен бірге жөтел болғанда ( бронхолитиктермен және қабынуға қарсы препараттармен сәйкес). Балаларда қолдануға болмайтын жағдайлар: Продуктивті жөтел; Баланың ерте кезеңінде; Аспирацияның даму қаупі төнгенде; Кез келген этиологиялы бронхорея; Өкпе ісігінде. Балаларда қолданғандағы кері әсерлер: Педиатрияда қақырық түсіретін препараттар белгілі шектеумен қолданылады. Мысалы, ипекуан және термопсис препараттары бронхиалды секреттің көлемінің жоғарлауына алып келеді, ол деген құсуүрдісін күшейтеді. Кішкентай балаларда және ОЖЖ зақымдалған балаларда қақырық түсіретін заттарды қолдануға болмайды, себебі бұл заттар секрет мөлшерін көбейтеді және құсу рефлексін күшейтеді. Балалардағы қант диабеті кезінде қолданылатын препараттар. Инсулиндер, Метформин, дозалау режимі, тиімділігін бағалау, қауіпсіздігін бақылау. Барлық инсулиндер әсер ету уақыты бойынша жіктеледі:Қысқа уақыт әсер ететін ----Инсулин аспарт, инсулин лизпро, ерігіш инсулин (свиной монокомпонентный,человечески генноинженерный, человеческий полусинтетический) Орташа ұзақтықта әсер ететін ---- Инсулин двухфазный (человеческий генноинженерный, человеческий полусинтетический), инсулин лизпро двухфазный, инсулин-аминохинурид свиной монокомпонентный, инсулина-цинк свиного монокомпонентного, комбинированного суспензия Ұзақ уақыт әсер ететін ---- Инсулин гларгин, инсулина-цинк (человеческого генноинженерного) кристаллического суспензия Инсулиннің дозасы және енгізілуі. Міндетті түрде - дозаларды жеке таңдау. Дозаны есептеудің ең қарапайым тәсілдерінің бірі - науқастың зәріндегі бір грамм қант үшін 1 ЕД -бірлік енгізу керек Инсулиннің алғашқы инъекциялары және оңтайлы дозаны аурухана жағдайында таңдау қажет Сонымен қатар, балаға арналған диета алдағы аптаға. толығымен беріледі Қарқынды түрде ең қарапайым, ең қолжетімді және қауіпсіз әдіс инсулин терапиясы - арнайы шприц-қалам құрылғыларын қолдану арқылы инсулинді енгізу Шприц қаламының ішіне инсулині бар баллон енгізіледі, ол картридж немесе қалам толтырғыш деп аталады. Шприцте бірнеше күнге жететіндей инсулин бар. Инсулин картриджінің көлемі 3,0 мл. Картридждердегі 1 мл ерітіндідегі инсулин бірліктерінің саны1 мл-де 100 бірлік (картриджде 300 бірлік инсулин бар). Дозирование и способы введения инсулинов. Обязательно – индивидуальный подбор доз. Один из самых примитивных способов расчета дозы инсулина - на один грамм сахара в моче больного необходимо ввести 1 ЕД инсулина. Первые инъекции инсулина и подбор оптимальной дозы желательно производить в условиях стационара. Кроме того, ребенку расписывают всю диету на неделю вперед. Наиболее простым, доступным и безопасным способом интенсивной инсулинотерапии является введение инсулина п/к с помощью специальных устройств типа «шприц-ручка». В нашей стране дети с сахарным диабетом используют для введения инсулина специальные шприц-ручки – «Новопен» - Чехословакия, «Ново» – Дания и др.). С помощью этих аппаратов можно легко дозировать и проводить практически безболезненные инъекции. Внутрь шприц-ручки вставляется баллончик с инсулином, который называется также картридж, или пенфилл. Ручки, заправленные пенфиллами, выполняют функцию шприца и содержат достаточно инсулина для использования в течение нескольких дней. Количество инсулина, необходимое для каждой инъекции, устанавливается поворотом хвостовой части ручки на необходимое число единиц. Объем картриджа с инсулином составляет 3,0 мл. Количество единиц инсулина в 1 мл раствора в картриджах всегда 100 ЕД в 1 мл (в картридже находится 300 ЕД инсулина). Одноразовые пластиковые шприцы. Предназначены для определенной концентрации инсулина - 100 или 40 ЕД в 1 мл. Используются в основном для введения инсулина из флаконов. Концентрация инсулина во флаконах чаще - 40 ЕД в 1 мл, реже — 100 ЕД в 1 мл. Поэтому нужно обязательно обращать внимание, на какую концентрацию инсулина рассчитан данный шприц (если набирать инсулин из пенфилла с концентрацией инсулина 100 ЕД/мл при помощи 40-единичного шприца, то доза, окажется в 2,5 раза больше, что может привести к гипогликемии). Осложнения инсулинотерапии 1. Развитие гипогликемии. Самое частое, грозное и опасное осложнение. Этому способствуют: передозировка, несоответствие введенной дозы и принятой пищи, большая физическая нагрузка, заболевания печени и почек, алкоголь. Симптомы гипогликемии: • раздражительность, беспокойство, мышечная слабость, депрессия, изменение остроты зрения, тахикардия, потливость, тремор, бледность кожных покровов, «гусиная кожа», чувство страха; • снижение температуры тела при гипогликемической коме имеет диагностическое значение. 2. Аллергические реакции: зуд, гиперемия, болевые ощущений в месте введения; крапивница, лимфоаденопатия. Преимуществами обладает видоспецифический человеческий инсулин, полученный ДНК-рекомбинантным способом (методом генной инженерии). Этот инсулин обладает меньшими антигенными свойствами. Поэтому рекомбинантный монокомпонентный инсулин используется при аллергии на инсулин и резистентности к нему, а также у больных, с впервые выявленным СД, особенно у детей и подростков. 3. Развитие резистентности к инсулину (связывают с выработкой антител к инсулину). В этом случае дозу требуется повысить, а также использовать человеческий или свиной монокомпонентный инсулин. 4. Снижение концентрации калия в крови. 5. Липодистрофия в месте инъекций. В этом случае следует изменить место введения препарата. Наиболее удобны и безопасны для частых инъекций инсулина следующие участки тела: 1) живот (исключая зону пупка и вокруг него) – самое быстрое всасывание инсулина; 2) наружная поверхность плеча – быстрое всасывание инсулина; 3) наружный верхний квадрант ягодицы – медленное всасывание инсулина; 4) передняя поверхность бедра – самое медленное всасывание инсулина. Метформин По 0,5 г 3 раза в сутки или по 1 г 2 раза в сутки после еды. С 4-го по 14-й день по 1 г 3 раза в сутки. После 15-го дня дозу регулируют по содержанию глюкозы в крови и наличии глюкозы в моче. Поддерживающая доза 0,1—0,2 г/сут. При одновременном применении инсулина в дозе менее 40 Е Д /сут метформин назначают в тех же дозах, а при 40 ЕД/сут и более дозу метформина подбирают индивидуально. В основном применяю т при инсулиннезависимом сахарном диабете у больных с ожирением Бигуаниды увеличивают анаэробный гликолит. продукцию лактата и пирувата крови и могут вызвать лактатацидоз. Одновременно с нарушением всасывания глюкозы в тонкой кишке они уменьшают всасывание аминокислот, желчных кислот, воды, витамина В.2. фолие- вой кислоты. Недопустимо применение бигуанидон у больных, употпребляющих в пищевом рационе фруктозу, из-за большой вероятности развития лактатацидоза. Наименьший риск развития лактиацидоза отмечается при применении метформина. При лечения бигуанидами могут появляться фотосенсибилизация. тошнота, металлический вкус во рту, рвота. Кроме того, применение этих ЛС способно вызыть увеличение активности печеночных фер ментов (мелочной фосфатаза) и развитие холестаза. Однако эти каления самостоятельно исчезают в течение 5-6 нед после отмены препаратов К числу НЛР также относятся лейкопения и агранулоцитоз. 44. Балалардағы темір тапшылық анемиясы кезінде қолданылатын препараттар ІІ және ІІІ валентті темір препараттары. Жіктелуі. Дозалау режимі, тиімділігін бағалау, қауіпсіздігін бақылауБірінші буын – поколение: •железа лактат • железа фосфат (ферро – градумет) •ферковен Екінші буын Второе поколение (препараты Fe2+) : сульфат железа: • актиферрин • ферроплекс хлорид железа: • гемофер глюконат железа: • тотема фумарат железа: • ферронат (суспензия) Үшінші буын (негізін гидрооксид Fe3+ құрайды) Гидроксид-полимальтозды комплекс: •Мальтофер (капли, сироп, таб. жевательные 100 мг, инъекции в/м) •Мальтофер фол (табл.,100 мг железа Fe3+ + 0,35 мг ФК) •Феррум лек (р-р для в/м введения) Гидроксид-сахарозды комплекс: • Венофер (р-р для в/в введения) Дозалау режимі: Феррум-Лек for children Sir. 100 мл (50 мг/5 мл) Клиникалық көрінісі бар темір тапшылығы анемиясы Емдеу гемоглобин деңгейі қалыпқа келгенше 3-5 айға жалғасады. Осыдан кейін препарат денедегі темір қорын толтыру үшін тағы бірнеше апта бойы тағайындалады. 1 жасқа дейінгі балалар : бастапқы дозасы 2,5 мл (½ қасық) , дозасы тәулігіне 5 мл (1 қасық) дейін біртіндеп артады. 1 жастан 12 жасқа дейінгі балалар : күніне 5-10 мл (1-2 өлшеуіш қасық) 12 жастан асқан балалар, ересектер, бала емізетін аналар: 10-30 мл (2-6 қасық) • дети до 1 года 1/2 - 1 доз ложке (2,5 - 5 мл); • дети от 1 года до 12 лет: 1 - 2 д.л. (5 - 10 мл); • дети старше 12 лет и кормящие матери по 2 - 6 д.л. (10 - 30 мл) Емдеу тиімділігін бақылау: • тәбеттің жақсаруы, физикалық активтіліктің жақсаруы, өзін-өзі сезінудің жақсаруы. • Тері және көрінетін шырышты қабаттардың түсінің қалыпқа келуі • Гемоглобин деңгейі , ретикулоциттердің деңгейі қалыпқа келуі Емдеу тиімділігін бақылау аурудың белгілерін бағалаудан тұрады (сәтті емделу кезінде симптомдар тез жоғалады, мысалы, В12- тапшылықты анемиямен ауыратын науқастарда емдеудің бірнеше күнінен кейін әл- ауқаты жақсарады), бірақ тиімділіктің негізгі көрсеткіші қандағы гемоглобиннің қалыпты концентрациясын қалпына келтіру болып табылады. Егер гемоглобин концентрациясы тәулігіне 1%- ға (Сади әдісі) және 3 апта ішінде 10%- ға (15 г/ л) жоғарыласа, темір препараттарын қабылдау кезінде емдеуге жауап қанағаттанарлық деп саналады. Темір тапшылығы анемиясын емдеудің тиімділігін қосымша бағалау қандағы темір концентрациясына және қан сарысуының жалпы темірді байланыстыру қабілетінің мәніне негізделген. Ағымдағы емнің қауіпсіздігін бақылау В12 витаминімен және фолий қышқылымен емдеу әдетте қауіпсіздікті бағалауды қажет етпейді. Темір препараттарын қабылдау кезінде осы препараттарды парентеральді енгізу кезінде жиі аллергиялық реакцияларды және олардың артық дозалану қаупін (көбінесе балаларда) есте сақтау керек. Бұл асқынудың алдын алу үшін қан сарысуының жалпы темірді байланыстыру қабілетіне қайталама зерттеулерді қолдануға болады. жүктеу/скачать 1,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|