Жеке тұлғаның саясатқа қатысуының (қатыспауының) келесі нұсқаларын бөлуге болады: 1. саясат жеке адам үшін кәсіп, кәсіп немесе өмірдің мәні болған кезде белсенді белсенді қатысу;
2. жағдайлық қатысу, жеке тұлғаның саясатқа қатысуы, өзінің жеке немесе топтық мәселелерін шешу немесе азаматтық борышын орындау, мысалы, сайлауға қатысу немесе саяси жиында өзінің әлеуметтік тобының ұстанымын білдіру;
3.қазіргі саясатқа қарсылық ретінде уәжді түрде қатыспау;
4. жеке тұлға белгілі бір қоғамдық-саяси іс-шараларға немесе оқиғаларға қатысуға мәжбүр болған кездегі жұмылдыру қатысуы. Мұндай қатысу биліктің тоталитарлық және авторитарлық режимдеріне ең тән;
5. жеке немқұрайлылық пен пассивтілікке байланысты кез келген саяси оқиғалардан алшақтау, саяси процеске қатысқысы келмеу.
Саясаттағы субъективті және объективті факторлардың арақатынасын талдау кезінде тағы бір жағдайды ескеру қажет — адамдардың мүдделері субъективті де, объективті де. Бұл талап басқаратын адамдарға да, басқаратын адамдарға да қатысты. Олардың екеуіне де мүдделерді түсіну мәселесі жатады. Объективті мүдделер, мысалы, адамды алу-бұл бір нәрсе, ал адам олар туралы ойлайтын және айтатын нәрсе басқаша. Бұл мәселе түсіндіруді қажет етеді. Кәдімгі мағынада жеке тұлғаның мүдделері, әдетте, адамның әртүрлі қажеттіліктерін, оның іс-әрекетін білдірумен байланысты: бір нәрсеге қызығушылық, мысалы, жұмысқа, спортқа, өнерге, сайып келгенде, саясатқа. Бірақ жеке мүдделер адамның әлеуметтік мәнінен туындайтын басқа, жасырын мағынаға ие. Біріншісінен айырмашылығы, олар объективті мазмұнға ие, өйткені адам қоғамда өмір сүреді және қоғамдық мүдделер саласынан, оның ішінде саяси мүдделерден объективті түрде шыға алмайды. "Сіз белсенді саяси қызметпен айналыса алмайсыз, бірақ мемлекеттік институттардың кең таралған әсерінен аулақ бола алмайсыз", — деп жазады О.Шабров, "сіз оларға қандай — да бір қарым-қатынас жасай алмайсыз және бұл қатынасты ешқандай жолмен білдіре алмайсыз".
6. Ежелгі дәуір ілімдеріндегі саясаттанудың элементтері (Конфуций, Платон, Аристотель, Цицерон). Батыс елдерiнiн iшiнде саяси идеялар Ежелгі гректерде қатты дамыды .Онда қоғам Шығыс елдерiмен салыстырганда көп жағдайда карама - карсы өрiстедi.Греция ол кезде саяси бытыранқы күн кешкен ел еді. Саяси ұйым түрiн жеке мемлекет болып саналган калалар ( полистер ) құрды. Патшалык өкiметтiн орнына аристократиялык және құл иеленушiлiк демократия орын алды . Билеу турі сан алуан болатын және жиi ауысып отырды. Саяси өмiр кызу өрбiдi, ол саяси сана теориясының терең дамуына әкелдi. Сондықтан олардын саяси санасы мифтан теорияга тез ауысты.
Көне гректерде саяси ғылымға мол мұра қалдырган ойшыл дар көп. Бiрақ бiз солардың iшiнде ен көрнектi екi өкiлiне - Платон мен Аристотельге тоқталамыз.