1.Қз тарихы кезеңделуі. Қз аумағындағы тас дәуіріне сипаттама
Қыпшақ хандығына сипаттама: этникалық құрамы, аумағы, тарихы
жүктеу/скачать 188,03 Kb.
|
| 9.Қыпшақ хандығына сипаттама: этникалық құрамы, аумағы, тарихы.
11г басы-1219ж. Қыпшақ атауы алғаш 760ж. ежелгі түркілердің руникалық ескерткіштерінде аталады.9-10ғ. қыпшақтар тарихи қимақтармен қосы өрбіді. Қыпшақтар қимақтар құрған конференцияға, кейін қимақ қағандығы құрамына кірді. 11ғ. басында Қимақ қағандығы ыдырағаннан кейін,әскери саяси жетекшілікке ие болған қыпшақтар белсенді қимыл жүргізу барысында өз мемлекетінің шекарасын кеңейтті. Оңтүстік және батыс бағыттағы белсенді іс қимылдың нәтижесінде қыпшақ билеуші әлеуттік шонжарларының ықпалы артып, олар билікті өз қолдарына алды. Олар шығыс Еуропа мемлекетімен де саяси байланыстар орнатқан. Қыпшақтар 11ғ 2ширегінен бастап Арал мен Каспий өңірлерін жайлаған оғыз тайпаларын ығыстырды. "Оғыз даласының" орнына Дешті Қыпшақ атауы орнықты.11-12ғ Алтай мен Ертістен бастап Карпат пен Дунайға дейін созылған даланы мекендеген халықтардың бәрі қыпшақтар деп аталды.12ғ орт. бастап Сырдария бойындағы қалалар үшін Хорезммен соғысты. Қыпшақ ақсүйектерінің бір бөлігі Хорезм шаһына қызмет етті, сондықтан 13ғ басында хорезмдіктер Сыр бойына толық иелік етіп,Торғай,Ырғыз,Есіл,Нұра өзендерін жайлаған қыпшақтарға жорық жасай бастады. Шыңғыс хан шапқыншылығы қарсағында қыпшақтар ыдырау алдында тұрды.ОЛар ежелгі түркі дәстүрі бойынша 2 қанатқа бөлінді.Кейіннен Шыңғыс хан әскерлері ретінде Дешті Қыпшаққа Орталық Азиядан келіп сіңген түркі моңғол тайпалары (керей,меркіт,найман,уақ,жалайыр, қоңырат т.б.) мен Жошы хан ұрпақтары жергілікті қыпшақтармен араласып, біртұтас халыққа айналды. Сондықтан көп ұзамай Алтын Орда халықтары "Қыпшақ ұлысы","Қыпшақ тілдес халықтар" жеген жалпылама атаумен аталып кетті.13ғ аяғында Алтын Орданың құрамындағы қыпшақ тайпаларының этникалық негізінде құрылған автономиялық бірлестік-Ақ ОРда күшейе бастады. 14ғ аяқ кезінен бастап Ақ Орданы мекендеген қыпшақ тайпалары "өзбек" деген жалпылама атаумен аталды. 15ғ орта тұсынан бастап "өзбек" терменин "қазақ" деген атауы ығыстырып шығарды.Қаруды асына алатын бар ер адамдар қыпшақ әскерінде қызмет етуге міндеттеледі. Византия тарихшыларының жазбаларына сәйкес олар қару ретінде садақты, арқаны, найзаны, семсерді қолданған. Уақыт өте келе олардың арасында сауыт,күміс, темір дулығалар пайда болды. Жалпы Қыпшақ билеушілері ірі аймақтағы ықпалдан айырылып қалса да, Хорезмнің дегеніне көнбей, белсенді түрде қарсылықтарын білдіруге тоқтатпады. Қыпшақ мемлекеті күйреді. Дегенмен оның даму үрдісі 13ғ күрделі оқиғалар құлдыратқан жоқ,тек қарқынын бәсендетті. Нәтижесінде 15ғ қазақ халқы мен мемлекеттің қалыптасы кезеңінде қайта байқалды. жүктеу/скачать 188,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|