2014 Спецвыпуск І международная научная конференция «Современная наука и инновации»

51

“Young Scientist”  .  #1.2 (60.2)  .  January 2014

Education

Литература:

1.  Avery P., Ehrlish S. TESL: Teaching of pronunciation: An introduction for teachers of English as a second language. 

Toronto: Queen’s Printer (1987).

2.  Demirezen M. The foreign accent problem in the pronunciation of non-native foreign language teachers. In 

Conference Proceedings of Çanakkale Onsekiz Mart University-2000

3.  Quirk R., G. Stein. English in use. London: Longman. (1990).

4.  Spolsky, Bernard. Second language learning. In language and ethnic identity (Ed.) by J. A. Fishman. Oxford: Oxford 

University Press. (1999).

5.  Ur, P. A course in language teaching: Practice and theory. Cambridge: Cambridge University Press. (1996).

The bringing up student`s creation is the main demand of our epoch

Есенова Роза Кадырбаевна, магистр педагогических наук, старший преподаватель; 

Куанова Сауле Байтюреевна, кандидат педагогических наук; 

Кожахмет Аида Бекликбаевна, магистр педагогических наук

Университет «Болашак» (г. Кызылорда, Казахстан)

«I

n the program of developing the educative system of the 

Republic of Kazakhstan-2015» reported that taking own 

place of our educative system in the world`s system is con 

ected with the national educational degree and direction of de-

velopment, so this program obliges us to bring up the creative 

person who can use his knowledge in changeable conditions, 

improve himself and be responsible to make own decisions [1].

Nowadays in high institutes the teaching duty of students 

and results expected of them are directed at formation their 

personality and creative development.

The content of education given to the students, bringing 

up and developing the feelings taken into account, to major 

burden is directed to their creative thinking and toiling. So the 

main objects of feeling the creation are «impression», «re-

searching» and»improvising». It is the action of man discov-

ering the social historical meaning news, also it is visible in an 

attempt of man purposing to achieve the aims, in supplying, 

power and searching, in his fantasy, feelings and brains. Really 

the creation is aspiration for self-perception and researching. 

If man wants to find the true way in life he has to think right, 

learn to make consistent, qualitative, argue and main deci-

sions. The development of human creative skills, improving 

and non-terminating them help to enrich internal power, to 

communicate with neutral environment and self-knowing. So, 

in practice, the modernization in society with developing day 

to day international competitions, the increasing of area and 

speed of changes, can become the main factor of educative 

system and country development. Not in vain said the great 

teacher of our nation A. Baitursunov: «Knowledge is a ladder 

of qualification improvement, but qualification is practice to 

realize that knowledge» [2].

Last times hard developing of sphere of pedagogic makes 

educative system so complicated, modernization of the ways 

of teaching, appearances of new scientific methods and cre-

ations, concentration of various specialties, all of these de-

mand students to learn to improve creative activities in the 

degree of scientific methodic.

If future students are responsible to these demands they 

need to research modern methods of teaching, modulate the 

cognitive practice problems of creative fiction activities at the 

universities.

There are much ideas about issues of creativity, that`s why 

the term «creativity» is often used in the spheres of sociology, 

philosophy, literature, psychology and pedagogics. But the 

problem of the content of creative work practice is investi-

gated in psychology of creation, history of scientific creation 

and pedagogics.

Creative work is a difficult systematic process including 

such components as creative distinction, creative expression 

and creative product. These components play a great role in 

being formed of creative work.

Creative work nucleus having creative skills, creative pre-

paring, creative direction of person and diligence play a main 

role in creative work structure.

At any case of work the creation achieves the aim with ex-

pression.

The creative production is the product which is described 

of distinctive, different, standard and stereotypical indexes 

of person forming them himself in creative period. The man 

makes creative progress with these indicators: description, 

drawing such as stereotypical origin, standard difference. 

The individual difference has a great effect on a creative pro-

duction of student and his communication with neutral area.

«The creation is the high branch discovering process 

having irresistible social historical meaning «,- determined 

in Great Encyclopedia Dictionary [3].

L.S. Vygotskyi called «creation» as discovery making ac-

tion [4].

But Y.N. Ponomarev researching creation problems com-

pared it with meaning «developing». Because such news 

52

«Молодой учёный»  .  № 1.2 (60.2)   .  Январь, 2014  г.

Педагогика

particularly in point of intellectual view develops children`s 

good technique skills.

Investigation is the true way to a creation. The duty of 

every teacher is the making effect to developing of student`s 

creative personality, producing of his «Ego», after that trans-

forming this «Ego» to a personal creation of him.

Every educational department of our country must pre-

pare students:

— who can learn themselves every time in this change-

able age, realize their skills in practice using profitable ways, 

finding out their own places in life.

— thinking of the point of criticism, searching of the ways 

of main problems decision using of modern technologies.

— creatively thinking, responsible to offer new ideas

— literally using of IT

— responsible to work in every sphere, every case and re-

searching the ways of the decision of problems.

One of the actions which transfer the students` degrees of 

education to degrees of creation is a creative task. You should 

give these creative tasks looking forward of their own skills in 

favorite subjects. It is useful to give them easy tasks and pe-

riodically change them. You should offer different tasks in one 

lesson and make them responsible to choose. One of the ef-

fective way is systematize the tasks looking forward of their 

knowledge and skills.

Nowadays there are a lot of demands, look at the main of 

these:

 

— to set the aim and try to achieve them;

 

— often make a conclusion;

 

— to find out additional materials, searching;

 

— to analyze and manage to evaluate themselves.

The main purpose of working with gifted and clever stu-

dents is putting into shape realizing their creative working 

skills. But achieving the aims is brought about teaching hard 

the educational programs and developing students` cognitive 

activity

We should do them if we want to develop students` cre-

ative skills:

— to provide for formation and developing of person;

— to supply with modern technologies;

— to form an area with a constant psychological condi-

tions;

— to establish students` own creation;

— to organize the learning and practicing;

— to establish the students` own point of view in analyzing 

and evaluating, to realize particular thinking skills in practice;

— to organize students` actions in improvising them-

selves;

— to organize projecting actions directed to learning edu-

cational programs [4];

— to appoint their own view on actual problems, to make 

them being directed at decision of problems with organizing 

discussions;

— to adopt them to argue their own demands and deci-

sions in point of science.

Nowadays our society ought to bring up literate citizen 

well skilled in direct developed society.

Students in High Educational Departments have to be or-

ganized their own personality, often enriched their internal 

world, increased zeal in learning, intellectual willpowers at 

changes in all spheres of social life, reasonable actions and 

researching, cognitive thinking activities and realizing cre-

ative actions.

Every lesson of teacher ought to be corresponded with 

conditions of modern educational system. Therefore stu-

dents need to be prepared for introduce their spirit organizing 

useful actions of them, don`t confine only of learning new ma-

terials in all spheres of education.

At the time of modern technical progress, in each 

spheres of education, realizing of these duties in the pro-

cess of teaching are possible if students organize profit ways 

of optional learning, the ways of teaching and search the ob-

jects. Because the special organizing of optional works of 

students is the main condition of the perfection of educa-

tion process.

Every teacher in his pedagogical practice is to make stu-

dent, as the subject, interested in teaching process, orga-

nize the condition of improving himself, must improve his 

thinking and understanding. Thus, the improving of creative 

skills of student must be main principal of teacher. The major 

problems are: increasing of students` world outlook and re-

vealing of individual skills, organizing the chance of full im-

provement, practicing of working due to his creative skills, 

showing the true way of researching, giving the possibility to 

enjoy his own done work. Now, one of the major conditions of 

modern society is bringing up the creative person.

Actually, the student is a participant of educational pro-

cess as he works together with the teacher. It is related with 

optional learning of students, with activities at the lesson and 

responsibility to lesson results. Also on of the actual prob-

lems is accommodation of creative skills of students from 

first till last courses to lesson process. Correctly, the main 

factors making a great effect to students` activities are op-

tional learning and researches. That`s why, the organizing the 

structure of creative activities of students, the origin of scien-

tific works, is the actual problem of modern age.

Литература:

1.  The programme of educated development of the republic of Kazakhstan-2015» // Egemen Kazakhstan. 2013. — 9 

January.

2.  Asylbaeva B.S. Shygarmashylyk. — Almaty, 2010.

3.  Kan-Kalyk V.A., Nicandro N.D. Pedagogical creation. — M., Pedagogic, 1990. — 144 p.

4.  http: //rusrand.ru/publik642html

53

“Young Scientist”  .  #1.2 (60.2)  .  January 2014

Education

Қазақстан Республикасы біліктілік арттыру жүйесіне сындарлы оқыту  

теориясы тәсілдерін енгізудегі тренер көзқарасы мен тәжірибесі

Есмаганбетова Улбала Хамитовна

«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» ақционерлік қоғамының филиалы Қызылорда облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің 

 біліктілігін арттыру институты (Қызылорда қаласы, Қазақстан)

С

оңғы онжылдық шамасында еліміздің білім сала-

сында білім беру сапасын арттыруға, мектеп және 

бала-бақшамен қамту, жалпы дайындықтарды жан-

жақты жетілдіру бағытында көптеген бастамалардың 

орын алуы әрбір қазақстандықтар үшін қуанарлық 

жағдай. Біліктілік арттыру жағдайында да соңғы 

жылдары мүмкіндіктер көкжиегі өз аясын шек-

теусіз кеңейтуде, отандық және шетелдік ең озық 

үлгідегі ғылыми-теориялық бағдарламалар бойынша 

курстардың оқу-тақырыптық жоспарлары құрылуда. Пе-

дагогтар тарапынан туындайтын кешенді проблемаларды 

көтеріп, бүкіл қоғамның алдында келелі міндеттер қойып 

отырған «Қазақстан Республикасында білім беруді 

дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған мемлекеттік 

бағдарламасы» аясында жалпы орта білім беретін пе-

дагог қызметкерлердің кәсіби құзырлығы мен зияткерлік 

әлеуетін дамыту мақсатында біліктілік арттырудың жаңа 

мазмұндағы деңгейлік бағдарламасы 2012 жылдан ба-

стап өз жұмысына қызу кірісіп те кетті. Білім саласының 

жанашырлары мен барлық жаңашылдар педагогтар 

бағдарлама мазмұны мен тұжырымдамалық аспектілерін 

өте маңызды құндылық ретінде қабылдауда.

Педагог қызметкерлердің біліктілігін арттырудың 

деңгейлік бағдарламалары ескірген әдістемелік жүйені 

жаңғыртуға, білім беру үдерісінің сапалық және нәтижелік 

басымдылығын арттыруға, бағалау жүйесіне өзгерістер 

енгізуге, ең бастысы оқушылардың оқу мен оқытудағы 

сұраныстары мен қажеттіліктерін қанағаттандыру жол-

дарын жан-жақты ойластыруға жол көрсетуде. Осы 

бағдарламаның негізгі мақсаты мен түйінді идеялары 

дұрыс сақталып орындалған жағдайда ұлттық білім беру 

жүйесінің білім мен ғылымды өркендете отырып, мек-

тептегі орта білімнің мазмұнына ғылыми-практикалық 

прогрестің соңғы жаңалықтарын енгізудің ұтымды құралы 

болатыны анық.

Заманауи сұраныстардың қажеттілігін ескере құрылған 

Бағдарлама талаптарына сай жаңа жүйе маманына өте 

қажет:

•  өзгерістерге ауыртпалықсыз бейімделе алу 

мүмкіндіктерін қалыптастыра алатын білімі мен білік-

дағдылардың болуы;

•  бағдарлама мазмұны мен кәсіби педагогикалық 

қызметті қисынды әрекеттестіру, идеяларды жүзеге асыру 

мүмкіндіктерін кеңейту болжамдарының болуы;

•  ұстаздардың ұйымдастырушылық, ойлау және 

метатанымдық дағдыларын қалыптастыра білуі;

•  7 модуль идеяларына сәйкес өзекті және түйінді 

проблемаларды шешу мақсатында білімі мен дағдыларын 

қолдану тәжірибесін кеңейтудегі бастамашылдығы мен 

көшбасшылығы;

•  әріптестердің әрекеттесуіндегі шынайылылық, 

ынтымақ және сенім. Ізгіліктілік сипаттағы көшбасшылық.

Аталған талаптар қандай қажеттіліктер туғызады? 

Әрине, білім беру жүйесінің түбегейлі өзгерістерге же-

телейтін мазмұндық, әдістемелік, әдіснамалық және 

қарым-қатынас өзгерістері. Осы өзгерістерге қатысты 

Бағдарламаның кейбір тұстарына тоқталар болсақ:

Карл Роджерстің «Мен-тұжырымдама» идеясы — 

сабақтың мақсат-міндеттерін анықтауға өте тиімді, өзгеріс 

пен нәтижеге нақты жетелейді, танымдық, эмоционалдық 

және әлеуметтік кедергілерді анықтау үшін, оқу мен оқыту 

үдерісін гуманистік тәсілде ұйымдастыруда маңызды, со-

нымен қатар мұғалімнің көзқарастарын өзгертуге жете-

лейді, қалай оқу керектігін үйрену жолдарын меңгереді.

Блум таксономиясының аспектілерін көп жағдайда 

мұғалімдер мақсат қоюда пайдалануда, бірақ менің 

пайымдауым бойынша аталмыш таксономияның ас-

пектілері күтілетін нәтижелерді белгілеуде, сабақтың 

қаншалықты табысты өткендігін талдап-жинақтауда, 

оны өлшеу бағытында маңыздылығы басым секілді. Сол 

сияқты оқу мен оқытудағы әрекеттерді талдауға, сыни 

тұрғысынан ойлау дағдыларын дамытуда тиімділігі жоғары.

 

— диалог, сұрақ қою және метатаным — коммуни-

кативтілік дағдылар танымдық қажеттіліктерді өздігінен 

қанағаттандыруға қол жетімділікке жетелейді.

 

— Дональд Шон «Рефлексивті практик» — техникалық 

ұтымдылықтан кәсіпқойлық ұтымдылыққа шығу, іс-

әрекеттегі және іс-әрекеттен кейінгі толғаныстарды 

ұсынады. Мұғалімдер нені оқыту емес (мазмұны), қалай 

оқу мен оқыту қажеттілігін түсінуде, яғни инновациялық 

педагогика мен әдістеме талаптарын меңгеруде маңызды 

рөл атқарады.

 

— мектептегі тәжірибе кезінде орындалатын 8 

тапсырманың барлығы сабақ құрылымынан орын 

алуы тиіс, яғни сабақ құрылымын жаңарту осы үлгіде 

қарастырылғаны өте дұрыс, қайталаудың қажеті жоқ, 

курстан өткен мамандардың барлығы дереккөздермен 

қамтылған.

Оқыту әдістеріне келер болсақ, проблемалық оқыту, 

интерактивті дәрістер, бірлескен топтық оқыту, өзіндік 

жеке оқу, оқитындар мен оқытатындардың өзара 

әрекеттестігінің негізгі тәсілі бойынша, іс-әрекет арқылы, 

құрылымдалған топтық оқыту түрлері қолданылуда.

Курсқа келген мектеп мұғалімдері оқудағы кедергілерді 

білу және оларды жеңу әдістерін жақсы меңгеруі үшін 

нұсқаулық пен қосымшадағы материалдарды зерделеудің 

54

«Молодой учёный»  .  № 1.2 (60.2)   .  Январь, 2014  г.

Педагогика

тиімді әдіс-тәсілдері таңдау арқылы ұсынылады. Осы тұста 

тренердің ұйымдастырушылық қабілеттерін дұрыс пайда-

лануы көрініс таба алады, сабақ барысында мұғалімдерді 

топтастыру жұмыстарына мән беру, қалаулы топтардың 

пайда болуынан, топ ішіндегі ахуалдың бұзылуы мен 

оның кері әсерінен сақтану керек деп ойлаймын. Топтағы 

жағымды психологиялық ахуал бар жерде, әлеуметтік 

серіктестіктер жақсы жұмыс атқарады, бірлескен 

әрекеттер жүргізуді жоспарлай отырып, оның сапасы мен 

деңгейін арттырып отыру тағы бір мәселе бола алады.

Қаншалықты кедергілер кездескенмен оны заңдылық 

ретінде қабылдау қарастырылса, осы кедергілерді 

бірімен-бірін байланыстыра қарастыру, оңтайлы шешу 

жолдарын ойластыру, оған мұғалімдердің өздерін қамту, 

оларды тек тыңдаушы ғана емес, белсенді серіктестерге 

айналдыру, өздігінен реттелу аймағына жетелеу, тыңдау 

машықтарынан бастап, зерделеу, талдау, сұрыптау, ой 

қорытуға дейін өсіру екінші заңдылық деп танимын. Осы-

лайша екі заңдылықты кіріктіру мәселесі тренердің басты 

мәселесі деп білемін.

Мұғалімдерге қиындық әкелетін мәселе, ол 

бағдарламаның ғылыми-теориялық тұжырымдарын 

меңгеру, қосымшалармен жұмыс жасау, ақпараттарды 

сындарлы саралау болып табылады. Ащы болса да 

шындық, мұғалімдердің 50 пайыздан жоғары бөлігі өз 

бетімен оқуды қаламайды, икем-дағдыларын дамыта ал-

майды, бейімделуге көп уақыт кетеді.

Оқығанды талдау, негізгі идеялардың тұжырымдарын 

тану, бірнеше идеялардың ұқсастықтары мен 

айырмашылықтарын, ерекшеліктерін, тобықтай түйінін 

табу секілді логикалық және сыни ойлау жағдаяттарында 

тіпті пайызымыз азайып кетеді. Сыни ойлауды оқушыда да-

мыту үшін, әуелі, мұғалімнің өзінде ол көрініс табуы қажет. 

Деректерді жинақтауда, оның орындаған функциясының 

сипатына қарай айыра білу, талдап-жинақтау, болжамдар 

мен қорытындылар жасау, бақылауларды жүргізу, жа-

уаптарды күрделендіру мен нәтижеге бағыттау үшін 

қайта бағыттау сұрақтарын қою секілді педагогикалық 

қызметтің осындай аспектілерін орындаудағы кәсіби 

жетілу әлі де дамытуды қажет етеді.

Сондықтан да курс барысында аудиториялық жағдайда 

оқыту әркез әртүрлі қаралады, кейде алдын-ала талдау 

тәжірибесімен, кейде топта жеке оқумен, топтық талда-

улармен, тренердің оқуымен де қарастырылып отырды. 

Бәрі дұрыс, бірақ оның тағы бір түсініксіз жағы бар. 

Сол бағытта мектеп жағдайында көптеген өзгерістер 

болуы керек деп ойлаймын. Ол мұғалімдердің кінәсі 

болғанымен, тек жалғыз ғана мұғалімнің кінәсі емес. 

Қалыптасқан жүйенің де пайдасынан гөрі, кері әсері өте 

көп екендігін курстан өткен барша ұстаздар мойындайды 

деп ойлаймын.

Ол қандай жағдай? Ол толған кедергілер, мектеп 

жағдайындағы танымдық, эмоционалдық және әлеуметтік 

кедергілердің орын алуы. Мектеп жағдайында жүргізілетін 

кәсіби өсу шараларының заманауи сұраныстарға сәйкес 

келмеуі, әдістемелік бірлестік, ғылыми бағыттағы 

жұмыстардың шынайылығының жетіспеушілігі, жаттанды 

немесе есеп беру үшін, жалған формада ұйымдастырылуы 

деп ойлаймын. Кей жағдайларда, тіпті курстан өткен 

мұғалімнің де кәсіби әрекеттеріне мектеп басшылары 

тарапынан кедергілер келтірулері, таңдау, әрекет ету 

мүмкіндіктеріне шектеу қою кездеседі. Көпке топырақ 

шашудан аулақпын, өз қызметіне берік, жаңалыққа құмар, 

алысты барлап, жақында жалғап отыратын кәсіпқой 

басшыларымыз да жеткілікті, дегенмен олардың да 

жұмыстарын сараптауда ескі жүйе диагностикасы басып 

кетеді ме деген ойдамын.

Бұрынғы тәжірибемен салыстырғанда мұғалімдердің 

өзін-өзі реттеулеріне мүмкіндіктерді кеңейте бастағаным 

байқалады. Кез-келген пікірді тыңдауда, оны қабылдау мен 

саралауда, өзіндік көзқарастарымды білдіруде бағдарлама 

идеясымен үйлесуіне мән беруге тырысамын. Ойларым 

мен жоспарлаудағы әрекеттерге қажет мазмұнды сын-

дарлы құрылымдауға машықтана бастағандығым қуантады. 

Бұл сындарлы ойлаудың дамуынан болған ілгерілеушілік 

деп танимын. Кәсіби дағдыларды дамыту арқылы оқыту 

мен оқу үдерісін жаңаша ұйымдастыру, модульдердің 

философиялық түйіні мен ескерілетін тұжырымдамалық 

аспектілер теориясын меңгертуге қатысты қайта 

бағыттау сұрақтарын құрастыру, жоспарлау тұрғысынан 

мұғалімдеріміздің кейбір елемеген тұстарына назар ау-

дару, іс-әрекет нәтижелерін талдауға машықтандыру 

тәжірибелері пысықталуда.

Курс аясында мұғалімдер қорытынды, тұжырым 

жасаудың әдістерін меңгеріп, өзінің атқарған жұмыстарына 

есеп беріп отыруды үйренуде. Мұғалімнің білімін көтеру 

ісі ең алдымен оның өзіне қарай бағытталғанда ғана, 

ұстаздардың өз санасын дамытып, атқарып отырған 

қызметінің мәнін терең ұғынуы, соған сәйкес өзін-өзі 

жетілдіруі, шығармашылыққа ұмтылуы қалыптасатын бо-

лады.

Мұғалімдердің курсқа қатысу белсенділіктерінің 

нәтижелерін өзгемен емес, өздерімен салыстыру 

қарастырылған. Курс басында теорияны қабылдауға 

қиналып, топ алдында ой-тұжырымдарын айтуға батыл-

дары жетпей, шешім қабылдаудан қысылатын бірқатар 

әріптестер өз ұстанымдары мен құндылықтарын анықтап, 

көзқарас пен шешімдерден тұратын сатылы білім беру 

сызбаларын жүйеге айналдыруға да ұмтылуда, көп 

өзгерістерге келуде.

Бағдарлама әр адамның қолында әртүрлі 

қолданылатындығы және әр деңгейде табыстылыққа же-

телейтіндігін көріп жатырмыз, дегенмен өзіңнің бар кәсіби 

тұтастығыңда өн бойыңнан өткізбей жеміс беру қиын 

екенін түсінудемін. Тәжірибені өзгертудегі маңызды рөл 

атқаратын технология немесе бағдарлама емес, адамның 

білім, тәжірибесі, көзқарастары мен шешімдері, соған 

орай жасалған әрекеттері екендігіне көз жеткізілуде.

Біліктілік арттыру

жүктеу/скачать 6,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: