А. Амангелді, С. Симбаева
жүктеу/скачать 53,4 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЖАЙ СЕПТЕЛУ
|
СЕПТІК ЖАЛҒАУ (Падежные окончания) Септік жалғау – сөз бен сөзді байланыстыратын қосымша. Қазақ тілінде 7 септік бар: атау, ілік, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес. Септік жай септелу, тәуелді септелу болып бөлінеді. ЖАЙ СЕПТЕЛУ Жай септелу деп түбір сөздің септік жалғауын бірден түбірге қабылдау арқылы септелуі аталады. Жай септелудің кестесі Септ ік тер Сұрақ- тары Септелу үлгісі Жалғау- лары Білдіретін мағыналары Ат ау Кім? Не? Ата, әже Атауыштық мағынаны береді. Ілік Кімнің? Ненің? Атаның, әженің -ның/-нің, -дың/-дің, -тың/-тің 1. Меншіктілікті білдіреді. Оқушының дәптері. Бары с Кімге? Неге? Атаға, әжеге -ға/-ге, -қа/-ке, -а/-е 1. Бағытты білдіреді. Алматыға барғым келеді. 2. Мақсатты білдіреді. Әлия нанға (нан алуға) кетті. 3. Іс-қимылдың кімге бағытталғанын білдіреді. Оқыту- шы деканға кетті. 4. Рұқсат сұрау. Баруға (айтуға, көруге) бола ма? Таб ы с Кімді? Нені? Атаны, әжені -ны/-ні, -ды/-ді, -ты/-ті, -н Тура объектіні білдіреді. Оқушы тақтаны сүртті. 146 Ж ат ы с Кімде? Неде? Атада, әжеде -да/-де, -та/-те, -нда/-нде 1. Заттың мекенін білдіреді. Кітап үстелде жатыр. 2. Заттың кімде екенін білдіреді. Кітап Ленада. 3. Адамның жасын білдіреді. Менің қызым үш жаста. 4. Есептік сан есімге сағат сөзінің тіркесуімен уақытты білдіреді. Сағат бесте. 5. Ай, жыл, күз, жаз, қыс, көктем сияқты жыл мезгілдеріне қатысты сөздерге жатыс септігінің жалғауы жалғанса да уақытты білдіреді. Көктемде, бір жылда, наурыз айында. Ш ы ғы с Кімнен? Неден? Атадан, әжеден -нан/-нен, -дан/-ден, -тан/-тен 1. қимылдың немесе әрекеттің шығу көзін білдіреді. Ол Астанадан келді. 2. Заттың неден жасалғанын білдіреді. Кірпіштен жасалған үй. 3. Салыстыру. Мен досымнан үлкенмін. 4. Іс-қимылдың басталу уақыты. Ол сағат бестен алтыға дейін үйде болады. Көм ек тес Кіммен? Немен? Атамен, әжемен -мен/-бен/- пен, -менен/- бенен/- пенен 1. Іс-әрекеттің іске асу, жасалу құралын білдіреді. Автобуспен келдім. 2. Қимыл- дың ортақтығын білдіреді. Әжеммен бардым. жүктеу/скачать 53,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|