4.1. Батырдың әлеуметтік-рухани болмысы мен беделі
171
Қағып-соғып құлатпа.
Қартты көрсең қайрылып
Барың болса беріп кет.
Үй-үйден қайыр сұратпа.
Жауыңды жеңіп ел алсаң,
Ел сенгенше өзіңе
Сол жерде жылдап тұрақта 453.
Осы жыр жолдарында батырдың әлеуметтік қызметтерімен ка
тар ерекше мэн беретін екі міндетіне - тарихи ескерткіштерді қи-
ратпау жэне басып алынған жерді басқару -
бұл батырлар институ-
тының саяси қызметі деп есептеуге болады. Тарихи ескерткіштерді
қиратпау бұл басып алған елдің дәстүрін, тарихын, наным-сенімін
сыйлау деген сөз. Ал енді басып алған елде тұрақтаудың басты мақ-
саты - болашақта дүтипан жинамау, мемлекеттіліктің негізін қалау.
Қазақ батырларының бір ерекшелігі - олардың жыраулық
дэстүрді жалғастырушылр ретінде көрініс беруінде.
Жалпы жы-
раулық дәстүрдің өзі батырлар идеологиясымен тығыз байланыс-
ты. Қазақ эдебиетінің тарихында белгілі жыраулардың басым бө-
лігі батырлар әулетінен шыққан немесе өзі атақты батыр ретінде
белгілі болған тұлғалар. Батыр-жыраулар
- батырлық идеоло-
гияны, батырлық рухты дәріптеушілер 454.
Дәстүрлі қазақ қоғамындағы батырлардың беделінің артуына,
олардың намыс отын жани түсіп, біріккен ортақ күшке топта-
суына, ұрыстан кейінгі олардың ерлігін
қырық рулы елге тарату
жолында жыраулардың еңбегі елеулі болды. Кіші жүзден шыққан
Жиембет жырау туыңдыларының мазмұнында көрсетілгендей,
қажет болған кезде ол Есім
ханмен терезесі тең сөйлесіп, өз пі-
кірін
ашық айта алатын, оның өркөкірек өзімшілдігін, іс-әреке-
тіндегі қателіктерін көрсете алатын өте ықпалды адам болған.
Ол 1620 жылғы ойраттармен болған ірі соғыста Кіші жүз
қолын
басқарып, қазақтардың жеңіске жетуіне мұрындық болған455
Достарыңызбен бөлісу: 
