А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ
Картаева Ш.Е. Қазак халкының әскери өнері жэне жауынгерлік дәстүрі (XV-XVI ғғ.). - 90 б
жүктеу/скачать 7,97 Mb. Pdf көрінісі
|
| 274 Картаева Ш.Е. Қазак халкының әскери өнері жэне жауынгерлік дәстүрі (XV-XVI ғғ.). - 90 б.
275 Ахметжанов К.С. Жараған темір кигендер: Батырлардың қару-жарағы, әскери өнері, салт-дэстүрлері. - 1 9 6. 276 Батырлар жыры. Қырымның қырық батыры. (Мұрын жырауцан жазылған мұралар). - 258 б. 94 2-ТАРАУ. XVIII - XIX ғасырдың алғашкы жартысындагы казак қогамында ... да мекен ету аймағы көрсетілген277 Бұл құжаттардан жоғарыда аталған батырлардың бірқатар рулар мен тайпаларға биліктерін жүргізіп, басқару құрылымындағы дәрежесін көрсетсе керек. Сонымен өзіміз жоғарыда тоқталып өткен үш ұғымға қатысты қорытынды шығару арқылы байқайтынымыз, біріншіден, атал- ған ұғымдардың мазмұнына сэйкес орындалатын іс-әрекеттердің барлығы зерттеу тақырыбымыздың негізі болып отырған батыр- лар институтының қатысуынсыз өтпеген. Екіншіден, осы ұғым- дар арқылы қазақ қоғамындағы батырлардың әлеуметтік-эконо- микалық қызметі толық көрінеді. Бір сөзбен айтқанда батырдың қоғамдық мәртебесі аталған ұғымдармен байланысты іс- әрекет- терге тартылу мөлшеріне қарай анықталған. Енді дэстүрлі қазақ қоғамында эр түрлі сипаты мен қызметі жағынан әлеуметтік топ ретінде жетілген батырлар институты- ның ішкі саяси қызметіне тоқталсақ. Зерттеу тақырыбымыздың уақыт шеңбері қазақ тарихында- ғы түрлі өзгерістер экелген бетбұрысты кезеңге сәйкес келеді. Оның басты себебі географиялық, шаруашылық-экономикалық жэне саяси-элеуметтік жағынан үш субэтностық аймаққа бөлін- ген қазақ хандығының ішкі байланыстарының элсіздігін, ру-тай- палар арасындағы қарым-қатынастардың тұрақсыздығынан жэне билеуші топтардың саяси бақталастығынан туындады. «Ортақ өгізден, оңаша бұзауды» артық көрген билеушілер арасындағы алауыздық қазақ халқының болашағын тығырыққа тіреді. Жоң- ғар шапқыншылығына дер кезінде тойтарыс берілмеуінен «Ақта- бан шұбырынды», «Алқакөл сұлама», «Сауран айналған» тәрізді зұлматтар орын алды. Мұның барлығы хандық институтты дағ- дарысқа экеліп, есесіне ру-тайпа игі-жақсыларын, яғни батырлар мен билердің үстем түсуіне жағдай жасады. Басқаша айтқанда: «XVIII ғасырдың бірінші жартысында батырлардың беделі мен әлеуметтік маңызы мейлінше күшті өсті, мүның өзі сыртқы қа- уіпке жэне қазақтардың элеуметтік үйымдасуында эскери құры- лымдар рөлінің арта түсуіне байланысты болатын. Жоңғарлар жүктеу/скачать 7,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|