Адам эмбриологиясының дамуының периодизациясы. Прогенез. Жыныс жасушаларының морфофункционалдық сипаттамасы
Адамның провизорлы мүшелері жайлы ұғым. Хорион, амнион, сары уыз қапшығы, аллантоис. Оның құрылымдары және маңызы
жүктеу/скачать 0,64 Mb.
|
| 17. Адамның провизорлы мүшелері жайлы ұғым. Хорион, амнион, сары уыз қапшығы, аллантоис. Оның құрылымдары және маңызы.
Сары уыз қапшығы Сары уыз қапшығы адам ұрығы дамуының 2-ші аптасында қалыптасады. Ол ұрықтан тыс энтодерма мен ұрықтан тыс мезодермадан түзілген. Адам эмбрионында сары уыз қапшығы қоректік және тыныс алу қызметіне белсенді түрде аз ғана уақыт қатысады. Тұлғалық қатпарлар түзілгеннен кейін ол ішекпен сабақша арқылы байланысады. Сары уыз қапшығының негізгі қызметі- қан түзу. Оның ұрықтан тыс энтодермасы біріншілік жыныстық жасушалар – гоноциттердің даму көзі болып табылады. Қан түзуші мүше ретінде сары уыз қапшығы ұрық дамуының 7-8-ші аптасына дейін қызмет атқарып, 3-ші айдың соңында кері дамиды. Кіндік бауы құрамында сары уыз қапшығы тар түтікше түрінде көрінеді. Амнион. Амнион ұрықтың дамуы үшін қажет сулы ортаны түзетін уақытша мүше. Адам эмбриогенезінде гаструляцияның екінші фазасында ол аса үлкен емес көпіршік ретінде қалыптасады. Көпіршік қабығы ұрықтан тыс мезодермамен қосылатын ұрықтан тыс эктодерманы түзеді және ұрықты жұқа амниондық қабықпен қоршайды. Амниондық көпіршіктің қабырғасы ұрықтан тыс эктодерма жасушаларынан тұрады. Амниондық қабықтың негізгі қызметі – сулы орта өндіру және оны механикалық зақымдалудан қорғау. Амнион эпителиі ұрық маңайындағы суды бөліп қана қоймай, оларды қайта соруға қатысады. Жүктіліктің соңына дейін амниондық сұйықтықта ұрыққа қажетті құрам мен тұз концентрациясы сақталады. Амнион сондай - ақ қорғаныштық қызмет атқарады. Оның эпителиі – полигоналды жасушалардан түзілген бір қабатты жазық эпителий. Эмбриогенездің 3-ші айында жазық эпителий призмалы болып ауысады. Цитоплазмада ылғи липидтердің кішірек тамшылары, гликоген түйіршіктері және гликозаминогликандар болады. Жасушалардың апикальді бөлігінде көлемдері әр түрлі вакуольдер орналасады. Олар ішіндегілерін амнион қуысына бөледі. Амниондық қабықтың дәнекер тінді стромасында (тірек) базалды мембрананы, талшықты дәнекер тіннің қабатын және амнион мен хорионды байланыстырушы болбыр талшықты дәнекер тіннің кеуекті қабатын ажыратады. Тығыз талшықты дәнекер тіннің қабатында базалды мембрананың астында орналасқан жасушасыз бөлім мен жасушалы бөлімді көруге болады. Соңғысы араларында коллогенді және ретикулярлы талшықтары бар фибробластардың бірнеше қабаттарынан тұрады. 45.Анализаторлар туралы ілім аясында/ сенсорлық жүйелер/ сезім мүшелерінің жалпы сипаттамасы.Рецепторлық жасушалар және рецепция механизмі. Сезім мүшелерінің даму көзіне және рецепторлық жасушалардың құрылысына байланысты жіктелуі. Сезу мүшелері туралы ілім анализатор мен рецепторлар туралы түсінікпен тығыз байла- нысты. Анализатор дегеніміз – тітіркен- діргішті қабылдап, нерв процесін өткізуші және организмнің әр түрлі факторларға рефлекторлық әрекетін тудырушы нервтік құрылым. Сезу мүшелері деп анализаторлардың перифериялық бөлімін, рецепторлы аппаратын айтуға болады. Рецептор- лы аппарат өте күрделі және әр типті аппарат. Мысалы, көру, есту және т.б анализаторларда перифериялық бөлім қосымша құрылымдардан: бұлшық еттер, дәнекер тінді элементтер, нервтер және қан тамырларынан тұрады. Сезу мүшелерін үш топқа бөледі: Бірінші топқа - көру және иіс сезу мүшелері жатады. Олар мидан дамиды. Сондықтан рецепторлық жасушалар нағыз нейрондар, бірінші реттік нейросенсорлық жасушалар болып табылады. Екінші топқа - есту, тепе – теңдікті сақтау және дәм сезу мүшелері жатады. Олардың даму көзі эктодерма плокадалары. Үшінші топқа - терінің және басқа мүшелердің күрделі сезу нерв ұштары жатады. жүктеу/скачать 0,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|