Адам эмбриологиясының дамуының периодизациясы. Прогенез. Жыныс жасушаларының морфофункционалдық сипаттамасы
жүктеу/скачать 0,64 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дамудың қатерлі кезеңдері
- Қатерлі кезеңдер туралы түсінік.
- Ауытқулар мен кемтарлықтың себебі – детерминация процестерінің бұзылуы.
| 19. Дамудың қатерлі кезеңдері жайлы ұғым. (П.Г.Светлов). Адам ұрығының негізгі қатерлі кезеңдері. Детерминация процесінің бұзылуы аномалия мен кемтарлықтың себептері ретінде.
Дамудың қатерлі кезеңдері Онтогенездің даму барысында, әсіресе эмбриогенезде дамушы жыныс жасушалары мен ұрықтың жоғарғы сезімтал кезеңдері байқалады. Оған ең алғаш назар аударған австриялық дәрігер Норман Грегг (1944). Орыс эмбриологы П.Г Светлов (1960) дамудың қатерлі кезеңдері теориясын ұсынып, оны эксперименталды түрде тексерген. Ұрықтық дамудың кезеңінде және олардың мүшелерінің қалыптасуында күрделі сапалық қайта құрулар жүреді. Жасушалардың детерминация, пролиферация және дифференцировка процестері кезінде ұрық зиянды әсерлерге өте сезімтал келеді. Ұрықтың дамуына зиянды әсер ететін факторлар тератогендік (лат. teras – ақаулар) факторлар деп аталады. Қатерлі кезеңдер туралы түсінік. Қатерлі кезеңдер деп әр түрлі зақымдағыш факторлардың әсеріне ұрық дамуының ең сезімтал кезеңдерін айтады. Басқаша айтсақ, бұл сыртқы орта факторларының әсеріне ұрық резистенттігінің (төзімділігінің) ең төмен кезеңдері. Қатерлі кезеңдерде зақымдаушы экзогендік факторлар химиялық заттар, дәрі-дәрмектер, рентген сәулелері, гипоксия, наркотиктер, никотин, вирустар және т.б. болуы мүмкін. Бірақ, ұрық кез-келген кезеңдерде барлық зақымдаушы факторларға бірдей сезімтал емес. Бір кезеңде ол температуралық әсерлерге сезімтал болса, басқасында химиялық әсерлерге сезімтал болады. Дамушы мүшелер мен жүйелердің арасында бас миының алатын орны бөлек. Плаценталық барьер арқылы өтетін химиялық заттар мен дәрі - дәрмектер жүктіліктің алғашқы айында ұрық үшін өте қауіпті. Себебі олар метаболизденбейді және тіндер мен мүшелерде жоғары концентрациялы күйде жинақталады. Наркотиктік заттар жүйке жүйесінің дамуын бұзады. Вирустар дамудың ауытқуларын тудырады, тіпті құрсақ ішілік өлімге алып келеді. Ауытқулар мен кемтарлықтың алдын алу үшін бұл заңдылықтар жүкті әйелдер мен дәрігерлердің назарларынан тыс қалмауы тиіс. Ауытқулар мен кемтарлықтың себебі – детерминация процестерінің бұзылуы. Қатерлі кезеңдерде ұрықтардың метаболизмі қатты өзгеріске ұшырайды, тыныс алуы күшейеді, РНҚ мөлшері өседі, бұрын болмаған белоктар синтезделеді. Сонымен бірге, ұрықтың өсуі қарқынды баяулайды, бірақ сапалы қайта құрылу ұлғаяды. Осы мәліметтерді талдап көрсек, қатерлі кезеңдер жеке мүшелердің немесе мүшелер жүйесінің детерминациясы, морфологиялық дифференциялану кезеңдері басталуына сәйкес келеді. жүктеу/скачать 0,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|