Айтыс II том «КҮлтегін»
жүктеу/скачать 0,96 Mb. Pdf көрінісі
|
| Айтыс II том
Дәме: Шақырттым есіткен соң хабарыңды, Қылмаймын дедің айып, аға, мұны. Келсе де, көңіліңе, келмесе де, Тағамын бірте-бірте саған мінді. Болмасаң жабы, жарға қарар ма едің? Мініңнің осылайша тағы бірі. Аңдысып жардан ұшқан жапалақтай, Жоғары көтермейсің қабағыңды. Айқайшыл әңгі жігіт көрінесің, Қырындап жақтырмаймын қарауыңды. Қасыма келсең мейлің, келмесең де, Менен сен ала алмайсың қалауыңды. Үш өліп, үш қайтара тірілсең де, Ашумен қусырарсың танауыңды. Еліңнен жалғыз жүріп, шөлге келдің, Байтақта жатқан аңқау елге келдің. Желігіп, көңілің жаман тасқан екен, Алдыңнан табылған соң көрмегенің. Айтыста бетіме жан келмейді деп, Бола ма құр көңілмен өрлегенің? Болмаса болыс пен би аты шыққан, Дедің бе бәрі надан өңгелерің? Алмасаң ат пен түйе менсіндің бе Шаруаның шапан, шекпен, теңгелерін. Сен сияқты талайлар бізге келіп, Аралап алатұғын теңгелерін. Шақырдым айтайын деп осы сөзді, Пәлендей жұмысым жоқ сенде менің. Мансұр: Дәме қыз, бәрекелді білгеніңе, Қайылмын тауып айтқан міндеріңе. Жаныңа жақыныңды жармастырып, Әркімді жүргізіп пе ең ілгеріде? Жапалақ болсам, саған бармас па едім, Бағана көріп үйге кіргеніңде. Қалыпсың сұңқарыңды тани алмай, Жолдас боп жапалақпен түнде бірге. Бар болса, жігіттігім болған шығар, 252 Қазақ өнерінің антологиясы Орын жоқ бұған сенің күлмегіңе. Дейсің бе: жеңе алмайсың, желігесің, Көремін сенген болсаң тілдеріңе. Елімнен жалғыз жүріп, биыл келдім, Болыс пен Жетіруды биыл көрдім. Жеткен соң халық жақсысын қадір тұтып, Жақсыға бұл себептен үйір болдым. Берейін сөздеріңе тегіс жауап, Шешілсін көңілге алған түйіндерің. Сөз парқын адырайып аңламайсың, Білмейсің сыйлағанды, сиыр ма едің? Дәме: Ағатай, тілің артық, шешен екен, Көңілің жүйрік сөзге көсем екен. Сыр берме болмашыға, халайыққа, Деп кетер: ел қыдырған есер екен. Мен сенің білмедім бе міндеріңді, Абайлап, тартып сөйле тілдеріңді. Шығады жалындай боп сыртқа сөзің, Көрсетіп қояйын ба бір көрімді? Өсекке ептейлі екен тіл мен жағың, Қойнымнан ұстап едің түнде кімді? Өзіңе жақсылықты жөн көрмедің, Болмаса өнеріңе сенген бе едің? Басыңды қанша мақтап көтергенмен, Сөзінің бәлесі көп жерден келдің. Арпаны ат жейтұғын тамақ етіп, Сырдағы қырма кедей елден келдің. Тиеді тікенектей тілің ащы, Есіңнен кетпейді екен шеңгелдерің. Елімнің дәулетіне көтеріліп, Байғұс-ау, лайық па желденгенің? Ақылың анық кәміл жігіт болсаң, Адам мен айуанды теңер ме едің? Мансұр: Дәме қыз, жаңа білдің шешенімді, Бойыма таппай, тақтың неше мінді? 253 Айтыс II том Сегіз ай болды шөлге мен келгелі, Жұрт біліп, неге айтпайды есерімді? Сен жетік айтар сөзге ақын-ақсың, Сөзімді жалған деме, нақ расым. Елді елден, жерді жерден кемітесің, Балалық мінезің бар, ақымақсың. Айта бер өз мінімді шамалаймын, Сонда да жауабыңды тамамдаймын. Беремін дұрыс сөзге дұрыс жауап, Айтсаң да бұрыс, тоқтап, қала алмаймын. Түбінде қыз емессің сен білімді. Оманның ұзын аққан дариясы – Жай қылған әулиелер жер бұрынғы. Қарасаң, он саусағың теп-тегіс пе? Қайда жоқ азды-көпті елдің міні? Көтеріп өзіңді-өзің мақтаған соң, Сырыңды ағаң сенің енді білді. Жеріме елімменен тілің тиді, Бұған бер енді менің теңлігімді. Дәме: Ағатай, басыңнан мін таппадым ба, «Менен мін таба алмас», – деп, мақтандың ба? Болдым деп, шөлге келіп: жалғыз қара, Жүр ме едің жан келмес деп қапталыма. Байғұс-ау, елің қожа, төре ме еді, Дегенің: «Тілің тиді» – сасқаның ба? Бар дейді мың бейнетке бір рақат, Жеріңді мақтаймысың жұртқа мына? Сырыңның қараңғы көр кепелері, Жалаңаш жазды күні шекпен киіп, Қураған кедейіңнің шекелері. Жеріңнің беті шимай атыз-арық, Жүрмейсің жолды тауып, төте жерді. Сөзімнің өтірігі болса ішінде Сынаушы, деші, кәне, бекер еді. |