Айтыс II том «КҮлтегін»

288
Қазақ өнерінің антологиясы
Майлыбай Бақтыбаймен бөтен емес,
Қарағым, ойға салып, ойлап қара.
Екі елдің жігін ашып, таласпайық,
Ішінде Тама, Табын адаспайық.
Айтыстың алды, арты осы болсын,
Бұл сөзді бөтен жерге таратпайық. 
Жаңа өспірім баласың,
Дауылдап өрттей жанасың.
Балалықтың жөнінен
Қатты кетіп барасың.
Қарт ағаңды сыйламай
Найзадай тілді саласың.
Біздің Арыс, Кетеде 
Байқошқар мен Құттық-ай,
Бәрі тегіс, бәрі бай.
Малы жонға сыймаған.
Есмағамбет, Өмірбай,
Байлықпен озды Көздібай.
Көздібайдың Бітені
Болып өтті қонақжай.
Мал мен бағы сайма-сай,
Байыңды айтшы расындай?
Мақсатқа мақтау сиятын
Байқошқарда Оразбай.
Қайсыбірін айтамын,
Біздің Кете – бәрі бай.
Ағып жатқан аппақ май,
Дәулеті мен бағы тең.
Қайнатулы қызыл шай.
Шалқып жатқан жерім кең.
Теңгерісіп айтыссақ,
Майлыбайдан елің кем.
Өте алмассың, шырағым.
Қиыннан өткел салармын.
Қазулы ор сен болсаң,
Өткел бермес дариядай
Алдыңнан орап ағармын.
Жеңемін десең жырымның
Қиынын келтір желімдеп.

289
Айтыс II том
Айтып өттің бірталай
Шектімде көп ерім деп.
Мен – Майлыбай Ақкете,
Сүйегім қызып, желігіп,
Өзіме-өзім сенемін,
Дуды көрсем, желемін.
Байың менен еріңнің
Қалдырмай айт дерегін.
Жалын атқан жас бала,
Жастығына мас бала,
Кезегіңді ал, беремін.
Нұрпейіс:
Қазақбай, білдім жайыңды,
Болдың ба айтып байыңды?
Мен білмейтін байың жоқ,
Қайыры жоқ малынан,
Зекеті жоқ жанынан,
Байдың несін мақтайсың?
Құдайы қонақ келмеген,
Бір аяқ ас бермеген,
Бөтен түгіл, өздері
Мал рақатын көрмеген.
Табындар отыр арада,
Екеумізді сынаған.
Ұят та болса, айтайын,
Бір сөзің жоқ ұнаған.
Қайыры жоқ байларың
Бір мал өлсе, жылаған.
Шеберлікпен, Қазақбай,
Жоқтан барды құраған.
Жасы жеткен ақсақал,
Алыстан айтып, орадың.
Бейсенғали, Құлназар,
Екеуміз де – қонағың.
Бұл Қазекең мақтайды
Құнсыз болыс – Оразын.
Әдеттенген кісі екен
Айтысқанда әр жерде
Ақынның тауын қайырған.

290
Қазақ өнерінің антологиясы
Құрыш болат – мен – алмас
Тасқа салса, қайтпайтын.
Бәрін айтып нетейін,
Білдіріп қана өтейін.
Егізімнің сыңары
Тілеу-Қабақ, ауылым,
Бірге тума бауырым.
Айтпен, Бұжыр дейді жұрт
Кіші жүздің сауырын...
Күркіреген Көтібар,
Қаймығып жолдан таймаған,
Қалың қолды көргенде,
Жігері тасып, қайнаған.
Халықтың қамын ойлаған,
Жолдастарын қорғаған.
Қарақұлдай ерім бар
Қарағай найза толғаған,
Талай-талай жауларға
Аттанысқан аламан
Ханмен, баймен қас болып
Талайын жұлып, талаған.
Өтірік десең, көзіме айт,
Дәрібай менен Қарақұл
Бар ма еді жауды санаған?
Ерлігіме мақтанам
Дұшпанын қылған қара қан...
Жауға бүлік салған ер,
Беттеген жауын алған ер,
Бұл дүниеде опа жоқ –
Соларды да алды қара жер.
Сен – қараңғы тұмансың,
Мен – жайнаған панармын,
Қиыннан өткел табармын.
Шындықпенен шідерлеп,
Аяғыңнан шалармын.
Жырмен болат суарып,
Алдыңа бөгет салармын.
Өтірікті өнер көрмеңіз,
Негізін іздеп табармын.

291
Айтыс II том
Бала екен деп, басынба!
Жасың үлкен болса да,
Қасқайып, кезек алармын.
Бай, мырзаға жалбақтап
Бағынасың сонша тым,
Ар емес пе өзіңе?!
Айтқаным достық көзіңе
Емес пе, жұртым, мұным шын?!

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: