Қалас жамалов әлемдік өркениет іздері: ежелгі шығЫС

230
екіншінің буындық, үшінші баған жазуының идеограммалық 
белгілер екені жайлы құнды пікірлерін айтады. 
Оның Персепольде үш түрлі жазу жүйесімен, үш түрлі тілде 
жазылған жәдігер мәтіні мен мазмұны бірдей екендігі туралы гипоте-
засы дұрыс айтылған пікір болды. Дегенмен, танымал ғалымдардың 
қолынан келмеген «Пер-
сеполь сына жазуының» 
сырын ашатынын ай-
тып, трактирде отырып 
бәстесіп, замандастарының 
күлкісіне ұшыраған грек, 
латын тілдерінің қатардағы 
оқытушысы 
Гротефенд 
қана 
ежелгі 
жазудың 
құпиясын ашу бақытына 
қол жеткізеді. 
Бірінші 
бағандағы 
жазулардың 40-қа жуық 
әріптен тұратынына, үш да-
уысты дыбыстың (соның ішінде – «а» дыбысы) жиі қайталанатынына 
назар аударған Гротефенд жазудың «зенд» тілінде жазылғаны жайлы 
қорытынды жасайды. Жеті сына белгісіне көңіл бөліп, бұл белгілердің 
бұрын болжанғандай «патшалардың патшасы» емес, «патша» ұғымын 
беретінін анықтайды. Демек, «патша» сөзінің алдындағы белгілердің 
билік иесінің атына сәйкес келетінін болжаған ол келесі үлгіні 
құрастырады:
«Ү, ұлы патша, патшалардың патшасы,
Х-а, патша ұлы, Ахеменид».
Әрине, әрбір белгіге өте үлкен ұқыптылықпен талдау жасаған Гро-
тефенд болжамы нәтижелі болып шығады. Тарихи мәліметтерге назар 
аударып, талдау жасап, белгілердің орнына билік иелерінің есімдерін 
қойған ол, жазулардың мынадай түсінігіне қол жеткізеді: «Ксеркс, ұлы 
патша, патшалардың патшасы, Дарий, патша ұлы, Ахеменид». 
Гротефенд ежелгі парсы алфавитінің 8 белгісін қатесіз тапса, 
тек 30 жыл өткен соң француз Эжен Бюрнуф және норвег Кристиан 
Суретте: Үш тілде (ежелгі парсы, элам,
аккад) тілдерінде жазылған Бехистун

жүктеу/скачать 36,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: