Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 307
ұсақты мәтіндерді сөйлесім әрекетінің кез келген кезеңінде ойдан құрап, қолдана береді» -деп көрсетеді. [1:28]. Студенттердің болашақ мамандықтарына деген қызығушылығын арттырып, тіл мең- геруде нәтижелілікке жеткізетін мәтіндерге аутентті (грек сөзі – authentikos- алғашқы, т‰пнұсқа дегенді білдіреді) мәтін т‰рлері жа- тады. Мәтін таңдауда мәтіндегі ойдың нақты, дәл берілуі, тілінің т‰сінікті болуы – негізгі шарттардың бірі болып табылады. К‰нделікті баспасөз беттерінен, интернет желісінен алын- ған мәтіндермен, көркем шығарма ‰зінділері- нен алынған мәтіндермен ж‰ргізілетін жұмыс студенттердің анықтамалық әдебиет, сөздік- пен жұмыс істеу, салыстыру, талдау жасау дағдыларын дамытуға м‰мкіндік береді. Ма- мандықтарына қатысты аутентті мәтіндер сту- денттердің білімдерін жан-жақты тереңдетіп, толықтырып, кәсіби сөйлеу тіліне дағдылан- дыруды жетілдіреді. Тілдік дағдыларды же- тілдіру әрі дамыту кезеңдерінде орындалатын тілдік жаттығулар мен тапсырмалар мәтінге негізделеді. Сабақ ‰стінде студенттің ж‰йелі жұмыс істеуіне м‰мкіндік туғызу, сабақтың тақыры- бына сай нақтылы міндет қоя білу – әр оқыту- шының шеберлігіне байланысты. Өйткені сту- денттерді терең әрі жинақты біліммен қару- ландыру, олардың шығармашылық қабілетін, қызығушылық талғамын дамыту, өз бетінше білімін толықтыруға дағдыландыру сияқты к‰рделі жұмыстар сабақ барысында қалып- тасады. Бұл әрбір оқытушыны ойландырып, жаңаша жұмыс істеуге, жаңа ізденістерге жетелейді. Әрбір оқытушының негізгі алға қойған міндеті – студенттердің тілдік дағды- ларын қалыптастырып, тілге деген с‰йіспен- шілігін, қызығушылығын арттыру арқылы кәсіби тілді еркін меңгерген маман даярлау деп жоғарыда айтып кеттік. Олай болса, сту- денттердің кәсіби тілді белсенді меңгеруіне зор әсерін тигізетін нәрсе белгілі бір тақырып бойынша т‰рлі стильдегі мәтіндерді сұрыптап дұрыс ұсына білу. Ұсынылатын мәтіндерді әдеби шығармалардан, ғылыми-көпшілік ақ- параттардан т.б. алуға болады. Мақсат – белгілі бір тақырып бойынша студенттерге т‰рлі оқиғаларды суреттейтін сан алуан мате- риалдарды оқыту арқылы жан-жақты ұғым, кең мағлұмат беру. Іріктеп таңдалған мәтін мазмұнының жеңіл-к‰рделілігіне, яғни қиын- дығына, көлемінің ‰лкен-кішілігіне, баяндау стиліне, құрылысы мен жанрына қарай, қай мерзімде өтуге лайықты болатынын оқытушы алдын ала ойластырады. Қазіргі білім берудің кредиттік оқыту ж‰йесіне негізделген бағдар- ламада бір тақырыпты практикалық сабақ, студенттің оқытушы көмегімен іске асыратын өздік жұмысы, сондай-ақ студенттің өздік жұ- мысы деген сабақ т‰рлері арқылы меңгері- летінін білеміз. Осы бір тақырыптағы ‰ш сабақтағы тапсырма, жаттығу т‰рлерін бір- бірімен тығыз байланыста, ж‰йелі т‰рде қарастырып, сабақты дұрыс ұйымдастыру білу – жұмыстың оң нәтижесін берері сөзсіз. Студенттердің қазақ тілінің алғашқы грамма- тикалық негіздерін меңгерген, бастапқы негіз- гі деңгейдің лексикалық қорын қолданыста пайдалана алатын, ауызекі сөйлеу тілін, әдеби тіл элементтерін, яғни негізгі тілдік білімін жетілдіре отыра кәсіби тілді меңгертудегі әдіс-тәсілдерді ұтымды байланыстыру арқылы жақсы көрсеткіштерге қол жеткізуге болады. «Біз қазақ тілін оқыту барысында ж‰ргізі- летін сабақтарда ең негізгі к‰шті ұзақ уақыт- тық еске т‰сіреміз. Өйткені тіл ‰йренушілер кәсіби қазақ тілін қысқа мерзімге емес, ұзақ мерзімде қолдана алатындай ‰йренуі қажет. Оқытушы психология ғылымының негізгі қа- ғидаларына с‰йене отырып, тіл ‰йренушілерге кәсіби қазақ тілінен ұзаққа сақталатын тұрақ- ты білім беруі қажет. Егер де тіл саясатын ескерер болсақ, маман бастапқы қаланған білі- мінің негізінде әрі қарай өз бетінше мамандық тілін кәсіби деңгейде ‰йренуге, жетілдіруге және байытуға қадам жасайды». [2:35]. «Сөздік қорды байыту мәселесі – тіл да- мытудағы өте маңызды мәселе. Ал өзге ұлт өкілдеріне қазақ тілін оқытуда ол басты ба- ғыттардың бірі болып табылады. Тіл ‰йрену- шілер ‰йренетін тілдің сөз байлығын игермей, сол тілдің қоғамдағы сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас жасауға қажетті дағдыларды меңгере алмайды. Тіл ‰йренушілердің тіл байлығы қандай дәрежеде екендігі олардың өз ойын дұрыс айтуы арқылы, белгілі бір тақы- рып бойынша біреумен еркін әңгіме ж‰ргзіе алуы арқылы байқалады. Ендеше, тіл ‰йрену- шілердің қазақша сөйлеуі – қазақ тілін біле- тіндігінің көрсеткіші. Әдістеме ілімінде «сөздік қорды байыту» мәселесі жаңа тақырып болмаса да, қазақ тілін тіл ‰йренушілердің мамандықтарына сәйкес ‰йретуде ерекше маңызды. Өйткені ол мемле- кеттік тілді терең меңгерген білікті маман- |