Алматы №1 (135) 2012



Pdf көрінісі
бет442/446
Дата10.10.2022
өлшемі4,15 Mb.
#42089
1   ...   438   439   440   441   442   443   444   445   446
Жасаған Жаппар тұрып кімді айтармын?! 
[Н.К.Іт]. 
Меккеде мекен-жайы өмір сүрген, 
Елу жыл дүниеде дәурен құрған [Н.К.ІІт]. 
2 Синонимдерді қолдануда Нұртуған мен 
Ерімбет ұстанған және бір тәсіл – олардың
өлеңнің бір жолында қатар келтіріп, градация 
(сөз мағынасын бірте-бірте күшейту немесе 
әлсірету) арқылы оның экспрессиясын арттыру. 
Бұл тәсілді ақындар жүйелі түрде жиі пайда-
ланған. Белгілі бір ұғымды толық қамтып көр-
сету мақсатымен, бірнеше синоним (мағыналас 
(көнерген) аталымдар) қатарма-қатар қолданы-
лады. 
Ұрыншақ, шалпы жанның тілі удай, 
Жүрегің шоқ басқандай дір етеді [Н.К.ІІт]. 
Хұсейін патша болып мініп таққа, 
Теңгерді ғаріп, міскін, кедейлерді [Е.К]
3 Ақындар шығармаларында синонимдерді 
жекелеп те, кезектестіріп те, жұптап та, топтап 
та қолданады. 
Шам шахы тіріліктің тартты азабын, 
Қоймады төрт арыстан күш-мажалын [Е.К]. 
Көр-лаһат көрмегенге суық қандай, 
Таяқ бар сұраушыдан темір ұшты-ай [Е.К]. 


Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 353 
Мең-зең болып манаурап, 
Заң-шарғыдан жаңылып [Н.К.ІІт]. 
 
Cол бір кездер есімде 
Сан мың жарлы-жақыбай, 
Қайыр сұрап жүретін [Н.К.Іт]. 
4 Мағыналас екі немесе үш сөз қатар келіп
алдыңғысы соңғысын анықтап, мағынасын кү-
шейту үшін қолданылады. Мұндай сөз қолда-
нысын плеоназм немесе плеонастикалық сөз 
тіркесі деп атайды. 
Талабымды оңғарса, 
Жаратқан жаппар құдайым [Н.К.ІІт]. 
Жандыны жаратушы жаппар құдай, 
Ойласпас жақсылығын берерінде [Н.К.ІІт]. 
 
Сол уақта Жаппар һақтан хабар келген,
«Халықтың арасында өлтір» деген [Е.К]. 
Мына үрият бостандық,
Туғызды күн мен айыңды... [Н.К.Іт]. 
5 Синонимдер жеке сөз ғана емес, фразалық 
тіркестерде де жиі ұшырасады. Көңілдегі көрікті 
ойды сөзбен кестелеп айтып беруде фразалық 
тіркестер орасан зор қызмет атқарады. 
 
Мұқтар деген біреу бар – 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   438   439   440   441   442   443   444   445   446




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет