Бұлшықеттердің жіктелуі (3.3-сурет).
І. Бұлшықеттер пішініне қарай: - ұзын, қысқа, жалпақ бұлшықеттер;
- бастарының санына қарай екі басты, үш басты, төрт басты бұлшықеттер;
- сіңірлі аралықтар арқылы бірнеше қарыншаларға бөлінетін бұлшықеттер;
- пирамида тәрізді, шаршы, дөңгелек, жұмыр, тісті және дельта тәрізді бұлшықеттер де бар.
ІІ. Талшықтарының бағытына қарай:
көлденең бұлшықеттер;
дөңгелек бұлшықеттер;
қиғаш бұлшықеттер;
бір қауырсынды және екі қауырсынды бұлшықеттер;
жартылай сіңірлі және жартылай жарғақты бұлшықеттер.
Тұлғада орналасатын жалпақ бұлшықеттердің сіңірлері де жалпақ болып, олар апоневроз деп аталады.
Бұлшықеттердің қосалқы аппараттары Бұлшықеттердің қосалқы аппаратына бұлшықеттердің жұмысын жеңілдететін түзілістер: шандырлар, сіңірлер, синовиалды қынаптар жатады.
Шандырлар, fascіa, бұлщықеттердің сыртынан қаптайтын дәнекер тінді қабық. Ол тығыз талшықты дәнекер тінінен тұрады, қалыңдықтары әр түрлі болады. Дененің кейбір аймақтарында шандырлар бірнеше жапырақшалардан тұрады.
Сіңірлердің синовиалды қынабыкәрі жілік білезік, сирақ аяқ басы буындарында кездеседі. Бұл жерлерде шандырлар қалыңдап, сүйекті–фиброзды өзектер түзеді. Бұл өзектерден бұлшықеттердің сіңірлері өтеді. Әр бір қынап ұзына созылған екі жапырақшадан тұрады.
Синовиалды қалталар-ішінде сұйықтық болатын қалташық пішінді, олар буындарға жақын бұлшықеттердің немесе сіңірлердің астында орналасады. Кейбір қалталар буын қуыстарымен байланысады.
Бас және мойын бұлшықеттері
Бас бұлшықеттері, mm. capіtіs, екі топқа бөлінеді: ымдау және шайнау бұлшықеттері. Ымдау бұлшықеттері жиырылғанда бетте әжімдер пайда болады да, шайнау бұлшықеттері жиырылғанда төменгі жақ сүйегін көтеріп-түсіру арқылы шайнау процесі жүзеге асады. Ымдау бұлшықеттері жұқа, нәзік болады. Олардың бір ұшы сүйектен басталып, екінші ұшы теріге немесе бұлшықетке бекиді. Сондықтан да жиырылғанда бетте әжімдер пайда болады және ымдау бұлшықеттерінде шандыр болмайды.