Қаралық ғылыми­практикалық конференция I том

 

 

634 

 

12  Mandelblit,  N.  "The  Cognitive  View  of  Metaphor  and  its  Implications  for  Translation 

Theory": in Translation and Meaning» [Text] / N. Mandelblit. — Maastricht: Universitaire Press, 

1995. ­ Part 3. ­ P. 401 

13  Deignan,  A.  Teaching  English  metaphors  using  cross­linguistic  awareness  activities 

[Electronic resource] / A Deignan, D. Gabrys, A. Solska // ELT Journal. ­ 1997. ­ N 51 (4). ­ P. 

352 ­ URL: http://lib.leeds.ac.uk/search~/tELT+Journal/telt+iournal/1,1,2,B/frameset&FF=tel 

14  I.Есенберлин.  «Алмас  Қылыш»  (Көшпендiлер–1)  ,  «I.  Есенберлинатындағы  қор», 

2004.­149б. 

15  I.Esenberlin, the Ilyas Yesenberlin Foundation, 2000 ­ 559p. 

 

 

ӘӨЖ378.016:811.111:004 

 

Куркимбаева А.М. 

 

аға оқытушы, Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері 

Университеті, Алматы, Қазақстан 

e-mail:aizhan—k@mail.ru 

 

АУЫЗША ҚАТЫНАС ЖАСАУ БАРЫСЫНДА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР – 

ӘЛЕУМЕТТІК МӘДЕНИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІКТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ҮЛГІСІ 

 

Abstract: This article deals with the concepts of social competence, language multicultural 

education  and  ways  of  its  formation  in  practical  classes  in  a  foreign  language,  which  will  help 

prepare  students  for  a  full  fulfillment  in  a  multicultural  world,  using  a  foreign  language  as  a 

means. 

 

Keywords: 

 foreign 

languages, 

miscommunication, 

socio­cultural 

competence, communicative function, cultural norms 

 

Ағылшын  тілін  оқытуда  ақпараттық  технологияларды  қолдану  білім  беру 

коммуникациясының  интерактивті  сипатын  арттыра  түседі.  Ғалымдар                              А.А. 

Андреев,  В.И.  Солдаткин,  В.П.  Кашицин  ағылшын  тілін  оқытуда  ақпараттандыру 

үдерісінің  ықпалын  жан­жақты  сипаттай  отырып,  əсіресе,  білім  мен  ұғымды  ұсыну, 

меңгеру  əдістерінің  өзгеретіндігін,  оқытушылар  мен  студенттердің  өзара  əрекетінің 

жолдары  туралы  айтады.  Осы  орайда  оқытудың  тиімділігін  арттыруды  ұсынады. 

Ағылшын  тілін  оқыту  үдерісінде  ақпараттық  технологиялардың,  əсіресе  қарым­қатынас 

ортасын,  жалпы  тақырып  шеңберінде  əріптестердің  интерактивті  өзара  əрекет  ортасын 

құрудағы  маңызы  ерекше.  Ақпараттық  білім  беру  технологиялары  өз  кезегінде  қарым­

қатынас  тəжірибесін  игеруде,  студенттердің  лингвомəдениеттік  құзырлылықтарын 

қамтамасыз  етуде маңызды. Ғалым М.Ушакова ағылшын тілін оқыту  əдістемесін  зерттей 

отырып,  компьютерлік  телекоммуникациялар  ағылшын  тілінде  тірі,  шынайы  қарым­

қатынастарды  ұйымдастыруға  мүмкіндік  беретінін  айтады.  Бұл  телекоммуникацияның 

дидактикалық қасиеті шынайы тілдік орта құру үшін керемет мүмкіндіктер туғызады. 

Ағылшын  тілін  оқытудағы  ақпараттық  бағыт  ақпараттық  тұрғыда  білім  беруді 

мақсат етеді, оның негізгі мақсаттары: лингвистикалық (тілдік жəне сөйлеу), тақырыптық, 

əлеуметтік мəдениет, оқу дағдыларын қалыптастыру. Ағылшын тілін оқытуда ақпараттық 

технологияны қолдану тілді үйренудегі белсенділікті қамтамасыз етеді. 

 

 

635 

 

Осы орайда теориялық талдау мен студенттердің ағылшын тілін меңгеру іс­əрекетін 

ақпараттық  технологиялар  арқылы  қалыптастырудың  педагогикалық  шарттарын  анықтап 

алып,  зерттеу  мəселеміздің  шешу  жолдарын  іздестіру  міндеттерін  қойдық.  Жоғары  оқу 

орындарында 

ағылшын 

тілін 

оқытуда 

ақпараттық 

технологияны 

қолданудың 

педагогикалық шарттарын төмендегідей анықтауға мүмкіндік тудырды:  

Бірінші  шарт  оқу­тəрбие  үдерісінде  қарқынды  оқыту  мақсатында  студенттердің 

танымдық  іс­əрекеттік  қызығушылықтарын  арттыру.  Егер  студенттер  жаңа  ақпараттық 

технологияны  жақсы  игеріп,  ағылшын  тілін  үйренуге  қызығушылықтары  артса,  онда 

ағылшын тілін білу мүмкіндігі де арттады.. 

Екінші  шарт  Жоғары  оқу  орындарында  студенттерді    даярлауда,  оқу  үдерісін 

технологиялық тұрғыда қамтамасыз етіп, студенттердің танымдық қызығушылықтары мен 

қабілеттерін  ескере  отырып,  компьютерлік  технологияны  қолдануды  кезеңдеп  жүзеге 

асыру.  Ағылшын  тілін  оқытуда  студенттердің  білім  деңгейіне  сəйкес  төменгі,  орта, 

жоғары деңгейге бөле оқыту үлкен жетістіктерге жетуге көмектеседі.  

Үшінші  шарт  ақпараттық  технологияларды  қолданудың  жалпы  бағыттары  мен 

ғылыми  əдістемелік  тұғырларын  сəйкестендірудегі  іс­əрекеттерді  шығармашылықпен 

үйлестіру. Үшінші шарт бойынша  ақпараттық технологиялардың түрлері мен бағыттарын 

ғылыми­  əдістемлік  сəйкестендіру  іс­əрекеттерін  шығармашылықпен  үйлестіру  түрлері 

қарастырылды. 

 Жоғарыда 

айтылған 

теориялық 

материалдарды 

негізге 

ұстанып, 

зерттеу 

жұмысымыздың барысында ұсынған педагогикалық шарттардың негізінде біз ақпараттық 

технологияларды 

қолдану 

арқылы 

студенттердің 

тіл 

меңгерудегі 

іс­əрекетін 

қалыптастырудың құрылымдық­мазмұндық моделін жасадық.  

 Біз ұсынып отырған құрылымдық­мазмұндық модель мотивациялық, танымдық, іс­

əрекеттік  компоненттеріне  негізделген.  Осы  анықталған    компоненттер  зерттеу 

жұмысымыздың  барысында  ақпараттық  технологияларды  қолдану  арқылы  студенттердің 

ағылшын  тілін  меңгеру  іс­əрекеттерін  қалыптастырудың  өлшемдері  мен  көрсеткіштерін 

анықтауға мүмкіндік туғызды. 

Мотивациялық  компонент–  студенттердің  ақпараттық  технологиялар  арқылы  тіл 

меңгеру  іс­əрекетке  ұмтылуы,  қажеттігі,  білім  алуда  ақпараттық  технологияларды 

қолдануға танымдық қызығушылығы, ынтасы, өзіндік тапсырмаларды орындауда жаңаша 

оқу жолдарын табуға деген ынтасы, ағылшын тілін меңгеруде мультимедиялық құралдар 

мен  электронды  оқулықтарды  қолдануға  деген  қызығушылығы,  кəсіби  шындалуда 

ақпараттық  технологияның  ролін  түсініп,  ағылшын  тілінде  еркін  сөйлеуге  деген  ынтасы 

мен ұмтылысы. 

Танымдық компонент– танымдық іс­əрекеттің қалыптастыру мүмкіндігі, ақпараттық 

технологияның  маңызы  мен  қажеттілігін  ұғынуы,  ақпараттық  сауаттылығының  болуы, 

қолданатын 

ақпараттық 

технологиялардың 

түрлерімен 

таныс 

болуы 

жəне 

технологиялардың  түрлерімен  жұмыс  істей  білуі,  ағылшын  тілін  меңгеруге  деген 

белсенділігі,  оқу  материалдарын  өз  қажетілігіне  қолдануы,  студенттердің  ақпараттық 

мəдениетін қалыптастыру болып табылады.  

Бұл компонент бойынша ақпараттық технологияны оқу үдерісінде қолдану жолдары 

жүзеге  асырылды.  Мультимедиалық,  электрондық  оқулықтар  студенттердің  ағылшын 

тілін үйрену оқу іс­əрекетінің негізгі көзі болып табылады. 

Егер  ағылшын  тілінен  оқу  материалдары  иллюстрация,  анимациялық,  дыбысы  бар 

объект  түрінде  құрылса,  студенттердің  даму  ерекшеліктеріне  сəйкес  ағылшын  тіліндегі 

материалдардың  мазмұнын  тез  қызыға  қабылдауға,  түсінуге,  білімін  өз  бетімен 

жетілдіруге негізгі түрткі бола алады 

 

 

636 

 

Іс-әрекеттік компонент­ ақпараттық технологияларды қолдану арқылы ақпараттық 

кеңестіктен  білім  алу  белсенділігі,  студенттердің  өз  іс­əрекетінде  түрлі  ақпараттық 

технологияларды  қолдану  белсенділігі  жəне  тіл  меңгеруде  ақпаратты  тандау,  оны  өңдеу, 

қолдану  əрекеттері,  ақпараттық  технологияларды  қолдану  арқылы  оқу  материалдарын 

іріктеп алу біліктілігі мен дағдылары қалыптасады. 

Жоғарыда  ұсынылған  ақпараттық  технологияларды  қолдану  арқылы  студенттердің 

тіл  меңгерудегі  іс­əрекетін  қалыптастырудың  құрылымдық­мазмұндық  моделі  бізге 

студенттерінің  ағылшын  тілін  меңгеру  іс­əрекеттерін  қалыптастырудың    өлшемдері  мен 

көрсеткіштері анықтауға мүмкіндік туғызды. 

Зерттеу  жұмысының  нəтижесінде  ақпараттық  технологияларды  қолдану  арқылы 

студенттердің  тіл  меңгерудегі  іс­əрекетін  қалыптастырудың  құрылымдық­мазмұндық 

моделі  біз  ұсынған  педагогикалық  шарттарға  негізделді.  Төмендегі  кестеде  ақпараттық 

технологияларды  қолдану  арқылы  студенттерінің  ағылшын  тілін  меңгеру  іс­əрекетін 

қалыптастырудың компоненттерінің өлшемдері мен көрсеткіштерін көруге болады. 

1­кесте­  Жоғары  оқу  орындарында  ақпараттық  технологияларды  қолдану  арқылы 

студенттерінің  ағылшын  тілін  меңгеру  іс­əрекетін  қалыптастырудың  компоненттері, 

өлшемдері мен көрсеткіштері 

 

Компоненттері 

Өлшемдері 

Көрсеткіштері 

Мотивациялық 

компонент  

ақпараттық 

технологияларды 

қолдануға қызығушылығы 

мен  қажеттігі 

­ ағылшын тілін үйренуде 

ақпараттық технологияларды 

қолдануға  деген қызығушылығы,  

­ білім кеңестігінде оны 

қолданудың  маңызын түсінуі, 

­  кəсіби шыңдалудағы рөлін 

түсінуі жəне оған ықыласты болуы, 

­  өз ойын ағылшын тілінде 

еркін жеткізе алуға деген ынтасы мен 

ұмтылысы. 

Танымдық 

компонент  

танымдық іс­əрекетін 

ақпараттық технологиялар 

арқылы қалыптастырудағы 

оқу үдерісі  

 

­ ақпараттық технологияларды 

пайдалану мүмкіндіктерін айқындау, 

­ олардың танымдық 

белсенділігін арттыру, 

­ ақпараттық технологиялардың 

түрлерін білім алуда таңдай білуі, 

­ олармен жұмыс істей білуі, 

­ меңгерген ақпараттық білім 

мен біліктіліктерін жаңа білім алуда 

пайдалана білу, 

­ Студенттердің ақпараттық 

мəдениетін қалыптастыру. 

Іс­əрекеттік 

компонент  

Ақпаратты өз іс­

тəжірибесінде 

шығармашылықпен 

пайдалана білу  

дағдыларының 

қалыптасуы 

 

­  ақпараттық  технологияларды 

қолдану  арқылы  ақпарат  кеңістігінен 

білім 

алу 

белсенділігі 

мен 

дағдылары, 

­ алған  білімін   өз  іс­əрекетінде 

теориялық  білімі  мен  біліктілігін 

ұштастыра білу іскерлігі, 

 

 

637 

 

­  алған  білімін    өзінің  іс­

əрекетінде 

 

шығармашылықпен 

орындау əрекеті. 

 

Осы  өлшемдер  мен  көрсеткіштерді  ұстанымға  ала  отырып,  ақпараттық 

технологияны қолдану арқылы ағылшын тілін меңгерудің үш деңгейін белгіледік. 

Жоғары  деңгей.  Студент  жеке  қабілетті  жоғары,  ақпаратты  технологияны  жақсы 

меңгерген,  керек  мағлұматты  тез  тауып,  өндеп,  оны  ағылшын  тілін  үйренуде  бар 

ынтасымен  қолданып,  білім  деңгейін  жоғарылатып  үлкен  табысқа  жету  мүмкіндігіне  ие 

болады.  Ақпараттық  технологияның  көмегімен  білім,  іскерлік  дағдыларын  қалыптасуда 

белсенділік, ақпараттық сауаттылық, тіл меңгеруге деген қызығушылығын көрсете алады. 

Нəтижесінде барлық əрекетке белсенді қатысып, жеке қабілеті мықты, жаңа білім түрлерін 

іздеуге талпынатын тұлға қалыптасады.  

Орта  деңгей.  Студент  ақпараттық  технологияны  белсенді  өз  қажетіне  қолдана 

алады,  ағылшын  тілінде  берілген  тапсырмаларды  қызығушылықпен  орындап,  тіл 

үйренуде  ақпараттық  технологияның  маңызын  түсініп,  өз  біліктігін  жоғарылатып,  керек 

ақпаратты тауып, іздеп, оны оқу үрдісінде қолдана алады. Нəтижесінде алған білімін, тіл 

үйренуге  деген  дағдысын  жаңа  ақпараттық  технология  қолдану  арқылы  өзіндік  жұмыс 

орындауға мүмкіндігі бар студентті айтамыз. 

Төмен  деңгей.  Студенттің  ақпараттық  технологияны  пайдалану  қызығушылығы, 

белсенділігі  төмен,  дайын  ақпаратты  оқу  үдерісінде  жəне  кəсіби  əрекетіне  қолдану 

дағдысы  қалыптаспаған.  Нəтижесінде  студент  өз  білімін  көрсете  алмай,  өз  білім 

біліктіктерін пайдалануға сенімі жоқ, тек оқудың жеңіл түрлеріне жүгінеді. 

Осы  орайда  ағылшын  тілін  жоғары  деңгейде  меңгерген  студент  ақпараттық 

технологияны  пайдалану  барысында  олардың  маңыздығын  түсінетін,  технологияны  жан­

жақты  меңгерген,  біліктілік  қабілетін  ағылшын  тілін  үйренуге  тиімді  пайдалана  алатын, 

жаңа  білім  түрлерін  іздеуге  талпынатын,  интеллектуальды­рухани  жан­жақты  дамыған, 

тіл меңгеру ұстанымы мығым, бəсекеге қабілетті тұлға бола алады деп есептейміз. 

Ағылшын  тілін  оқытуда  ақпараттық  технологияларды  қолдануда  моделдеу  аса 

маңызды.  Моделді  құрастыру–  нақты  бар  жүйені  зерттелетін  нысанға  сəйкес  іске  асыру, 

яғни жинақталған деректер негізінде қонымды жүйе жасау үдерісі. 

Осы  тұста  біз  ақпараттық  технологияларды  ағылшын  тілін  оқыту  үдерісінде 

қолданудың  моделін  ұсынамыз.  Біз  ұсынып  отырған  моделдің  мақсаты  ағылшын  тілін 

оқыту  үдерісінде  жаңа  ақпараттық  технологияларды  қолдану  аясын  кеңіту  жəне 

студенттердің  ақпараттық  технологияны  пайдалану  дағдыларын  дамыта    отырып, 

ағылшын  тілін  меңгеру  деңгейін  көтеру,  осы  себептен  бұл  моделді  құру  қажеттілігі 

айқындала түседі. 

Бұл  моделде  ұсынылған  міндеттер  ретінде:  жоғары  оқу  орындарында  ақпараттық 

технологияны  қолданудың  ғылыми  жəне  теориялық  негіздерін  анықтап,  үйренушінің 

білімді  игерудегі  білімділік,  танымдық  мүмкіндіктеріне  игі  ықпал  етіп,  мақсат­мүддесіне 

сай, қабілеттерін жүзеге асыру, ақпараттық технологияны қолдану арқылы студенттердің 

ағылшын тілін оқытуда шығармашылық іс­əрекетін қалыптастыруын айтуға болады. 

Осы  жоғарыда  алынған  мақсаттар,  педагогикалық  шарттар  жəне  міндеттербізге 

ғылыми-білімдік  ақпараттық  орта  құруға  мүмкіндік  туғызды.  Ғылыми­білімдік 

ақпараттық орта студенттердің білімділіктерін шындауға  жағдай жасады. Ол өз кезегінде 

 

 

638 

 

тілдік  қарым-қатынас  орнатуына  үйретеді.  Тілдік  қарым–қатынас  түрлері  чаттар  жəне 

электронды  почта  арқылы  қатынастар,  қарым­қатынас  іс­əрекетін  үйретудің  əдістемелік 

негізі  дыбыстау,  оқу,  жазу,  аударма,    сабақ  түрлерімен  жұмыс  істеуге  болатындығын 

көрсетті. Тілдік қарым­қатынасқа жаттықтыруда студенттерді орналастырудың да маңызы 

бар,  бұл  əдістемелік  жүйеде  біздер  «таға»  тəрізді  жұптап  оқыту  əдісін  енгіздік, 

нəтижесінде  студенттерді  жұптап,  шағын  топпен  оқыту  үдерісінде  тағалық  əдіс,  əр 

студенттің жеке жұмысын іске қосуға ыңғайлы болатындығын көрсетті. 

Үлгідегі  лингвоелтану  студенттерге  ақпараттық  технологияның  көмегімен  басқа 

елдердің  салт­дəстүр,  мəдениет,  білім  салаларындағы  жаңа  бағыттарды  жəне  басқа 

елдердегі қоғамдағы өзгерістермен танысуға жол ашады. 

Осы  орайда,  білім  беру  жүйесін  ақпараттандыру  өз  кезегінде  білім  берудің  ашық 

жүйесі  деп  есептейміз.  Компьютерлік  ашық  жүйе  компьютерлік  болжам  құруға,  ол 

арқылы  студент  лексикалық  қор  жинауға  жəне  студент  оқытуда  өзін­өзі  алға  дамыта 

жылжыту мүмкіндігіне, тіл қажеттігін түсінуге үйретеді.  

Біз құрастырған моделдегі ойындық және симулятивті-модельдеуші  бағдарламалар 

компьютер  коммуникациядағы  əріптес  функциясын  атқарып,  оны  толықтырушы  жəне 

модельдеуші  мақсатында  құрып,  оқу  міндеттерін  шешуде  студенттердің  өзара  диалогын 

ұйымдастыруға ықпал етті. Студенттердің ішкі жəне сыртқы лексикалық қорлары оларды 

тілдік, сөйлесім, қатысым дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік берді. Студент жинаған 

лексикалық  қорын  ауызекі  сөйлеу  іс­əрекетіне  қолдана  білу  жəне  ойлау  қабілеті 

қалыптасты.  Сонымен  қатар  ол  əрбір  жеке  тұлғаға  өзіндік  оқу  траекториясын  таңдауға 

мүмкіндік  туғызады,    жаңа  білім  игеру  технологиясын  түрлендіруге,  бағдарламалық 

құралдарға  динамикалық  бейімделу  жəне  бағдарлану  есебінен  оқып­үйренуді  жеке  дара 

түрінде  жүзеге  асыруға,  студентке  өзінің  ішкі  қорын  бақылау  арқылы  сөйлесім­қатысым 

əрекетінде  сол  лексиканы  пайдалануға  мүмкіндік  туғызады.  Білім  берудегі  ашық  жүйеде 

аутентті-коммуникативті  бағдарламалар  қолдана  отырып,  студенттердің  лексикалық 

қорын  толықтыруға  жəне  сөйлесім,  қарым­  қатынас  дағдыларын,  коммуникативті 

құзыреттілікті 

қалыптастыруға 

 

жағдай 

туғыздық. 

Ағылшын 

тілін 

аутентті­

коммуникативті 

бағдарлана 

оқыту 

тілдік 

қарым­қатынастар 

негізінде 

қолдану 

мүмкіндіктерін арттырғанын байқадық. 

Сонымен  қатар  біз  ұсынған  үлгі  студентке  қазіргі  заманауи  талаптарына  сай 

жаңалыққа  құштар  тұлға,  жеке  сапаларына  сай  коммуникативті  бағытта  өз  ісін 

ұйымдастыра  алатын,  ағылшын  тілін  үйренуге  шындалып,  лексикалық  қор  жинағы  

кеңіген,  алған  білімдерін  болашақта  өз  қажетіне  қолдана  алатынына  əсер  етеді  деп 

ойлаймыз. Осы моделді қолданудың нəтижесінде өнімді іс­əрекетік дағдысы, құзырлығы, 

іскерлік­əрекет  дағдысы  дамыған,  мүмкіндігі  мол,  лексикалық  қор  жинағы    кеңіген, 

ақпараттық 

технологияның 

тəсілдерін 

қолдана 

білетін 

шығармашылық 

тұлға 

қалыптасады. 

 

Пайдаланған әдебиеттер: 

1  Кұнанбаева  С.С.Қазіргі  шеттілдік  білім  берудің  теориясы  мен  практикасы.Алматы: 

ҚазХҚжӘТУ, 2010.­323 б. 

2  Чехова  С.  Э.  Роль  и  место  социокультурной  компетентности  в  подготовке  студентов 

вуза. Автореф. дис. канд. пед. наук. Н. Новгород, 2003. 

3  Сысоев 

П.В.,Евстигнеев 

М.Н.Методика 

обучения 

иностранному 

языку 

с 

использованием  новых  информационно­коммуникационных  Интернет­технологий.  - 

М.: Глосса­Пресс, Ростов­на­Дону: Феникс, 2010. ­ 19 с. 

 

 

639 

 

4  Пассов  Е.И.  Коммуникативное  иноязычное  образование.  Концепция  развитие 

индивидуальности в диалоге культур.­Липецк, 1999.­550 c. 

 

УДК 81’25 

Лян В. В. 

 

МА., ст.преп., Казахский университет международных отношений и мировых языков имени 

Абылай хана, Алматы, Казахстан. 

e-mail: veronica.lyan@mail.ru 

 

СПЕЦИФИКА ПЕРЕВОДА АТРИБУТИВНЫХ СЛОВОСОЧЕТАНИЙ В 

ИНТЕРНЕТ-СМИ В СФЕРЕ РАЗВЛЕКАТЕЛЬНОГО КОНТЕНТА 

 

Abstract: The article considers the specificity of translating different types of attributive 

clusters  used  in  the  English  online  entertaining  texts.  The  topicality  of  the  research  theme  is 

conditioned  by  the  need  for  the  more  detailed  analysis  of  the  features  of  attributive  clusters 

translation  based  on  the  material  of  the  entertaining  articles.  The  research  shows  that  when 

translating attributive clusters a translator uses the following transformations: omission, addition, 

replacement, transposition, modulation of meaning and descriptive translation.  

 

Keywords:  attributive  clusters;  entertaining  article;  translation  transformations; 

background knowledge; transposition; addition; omission; modulation. 

 

К  вопросу  об  особенностях  перевода  английских  атрибутивных  словосочетаний  в 

текстах  информативного  и  художественного  жанров  обращались  многие  российские  и 

западные исследователи, поскольку, во­первых, атрибутивные конструкции представляют 

собой  один  из  наиболее  распространенных  типов  свободных  словосочетаний  в 

современном  английском  языке,  во­вторых,  именно  они  вызывают  переводческие 

трудности, требующие  как знания структурно­семантических особенностей, так большой 

интеллектуальной  работы,  а  в­третьих,  из­за  их  дифференциальных  признаков  в 

формальной и смысловой нагрузке в английском и русском языках.   

Аспектам  перевода  атрибутивных  словосочетаний  посвящен  ряд  научных  работ 

таких  российских  авторов,  как  В.  Н.  Комиссаров,  В.  Н.  Крупнов,  М.  А.  Апполова,  Л.  М. 

Беляева, Г. В. Терехова, Т. Р. Левицкая, А. М. Фитерман, Н. А. Читалина, Бархударов Л. Я. 

и  др.  Особый  интерес  для  перевода  представляют  препозитивные  и  субстантивные 

атрибутивные  группы  в  научно­технических  (Белоусова  А.Р.,  Большакова  Н.Ф.), 

общественно­политических  текстах  (Крупнов  В.Н.,  Гейко  Н.Р.),  в  текстах  медицинской 

направленности  (Корсун  О.В),  а  также  в  художественных  текстах  англоязычных  текстах 

(Хромых А. А., Жучкова Е. В.).  

В  научных  исследованиях  отечественных  авторов  (Махметова  Д.М.,  Б.  И. 

Тастемирова,  А.A.  Жаутикбаева,  Т.Г.  Сеидова),  перевод  атрибутивных  словосочетаний 

чаще  всего  рассматривается  комплексно,  как  одна  из  лингвистических,  а  в  частности, 

грамматических особенностей перевода текста того или иного жанра, в основном, научно­

технического.  Как  показал  анализ  научных  трудов,  посвященных  способам  и  специфике 

перевода  атрибутивных  словосочетаний,  в  основном,  в  качестве  объектов  исследования, 

авторы 

предпочитали 

тексты 

общественно­политического, 

научно­технического, 

художественного,  экономического  и  медицинского  жанров,  тогда  как  особенностям 

 

 

640 

 

перевода  образований  типа  “stone  wall”  в  текстах  развлекательного  характера  внимания 

практически не уделялось [1, с.115].  

Тексты  развлекательного  жанра  направлены  на  максимально  широкую  и 

разновозрастную  аудиторию,  и,  следовательно,  являются  текстами  массовой  прессы, 

целью 

которых 

является 

соединение 

увеселительного 

(юмористического) 

и 

содержательного 

(информативного), 

приносящими 

эмоциональное, 

духовное 

и 

интеллектуальное удовлетворение.  

В  своем  труде  «Классификация  социокультурных  моделей  журналистики»  Е.  А. 

Корнилов  отмечает,  что  к  развлекательному  контенту  можно  отнести  «весь  калейдоскоп 

массовой культуры: жизнь «звезд», новостные блоки о культуре, искусстве, моде, спорте, 

аномальных  явлениях,  путешествиях,  поп­музыка  и  др.».    За  отсутствием  актуальных 

исследований  особенностей  перевода  атрибутивных  словосочетаний  в  развлекательных 

текстах именно этот аспект их перевода представляется особенно интересным. 

Материалом  данного  исследования  послужили  англоязычные  развлекательные 

статьи 

престижного 

европейского 

новостного 

сайта 

Euronews 

(http://www.euronews.com/lifestyle) и информационного Интернет­ресурса Voice of America 

(http://www.voanews.com/),  в  которых  широко  распространено  употребление  различных 

видов  атрибутивных  словосочетаний,  что  свидетельствует  о  стремительной  тенденции  к 

упрощению сложных грамматических конструкций в современном английском языке.  

Прежде  чем  перейти  к  рассмотрению  типов  атрибутивных  словосочетаний  в 

текстах  на  вышеуказанных  сайтах,  необходимо  остановиться  на  их  трактовке  в  данном 

исследовании, поскольку универсального их толкования не существует.  

Итак,  проблема  трактовки  образований  типа  “stone  wall”  затрагивалась  многими 

учеными, и каждый исследователь понимал их по­своему. Некоторые ученые относят их к 

словосочетаниям  (В.  Д.  Аракин,  А.  Р.  Белоусова,  Н.  Н.  Левинский),  другие  –  к  сложным 

словам  (Е.  В.  Чиркова,  П.  В.  Царев),  третьи  –  объясняют  их  как  самостоятельные 

номинативные единицы (Н. Р. Гейко).  На ряду с этим, первые компоненты атрибутивных 

словосочетаний рассматривались  как прилагательные, образованным путём конверсии от 

основы  существительного  (О.  Есперсен,  А.И.  Смирницкий);  как  существительные, 

выполняющие 

функции 

прилагательного 

(Г. 

Суит); 

как 

существительные 

«приближающиеся  к  прилагательным  в  функциональном  отношении»  (Б.А.  Ильиш);  как 

основа  существительного  (О.Д.  Мешков);  как  особая  полусинтаксическая  категории 

«атрибутивное имя» (Э.П. Шубин); как самостоятельная единица, которую нельзя отнести 

ни  к  словосочетаниям,  ни  к  сложным  словам  –  нормативные  биномы  (О.  Н.  Труевцева). 

Однако в одном взгляды большинства исследователей  все­таки  сходятся ­ именно в этих 

конструкциях  проявляется  свойственная  английскому  языку  лаконичность  и  речевая 

компрессия,  которые  дают  основание  считать  строй  английского  языка  аналитическим.  

Отсюда  и  вытекают  основные  проблемы  и  трудности  перевода  таких  комплексов, 

поскольку  русский  язык  по  своему  строению  является  синтаксическим  и  флективным. 

Бархударов  Л.  С.  описывает  атрибутивную  группу  как  цепочку  определений,  состоящих 

из  нескольких  элементов,  например,  из  существительных  в  общем  падеже  и 

прилагательных,  иногда  из  целого  фразеологического  единства  или  даже  предложения, 

образованных соположением [2.с.25].  

В  зависимости  от  того,  какая  часть  речи  выступает  в  качестве  атрибута,  в 

английском языке известны три типа атрибутивных конструкций:  

1)  атрибутивные  группы  с  субстантивным  атрибутом,  где  роль  атрибута  выполняет  имя 

существительное; данные группы могут иметь следующие подвиды:  

­ имя существительное + имя существительное;  

 

 

641 

 

­ из имени существительного в притяжательном падеже + имя существительное в общем 

падеже; 

2)  атрибутивные  группы  с  адъективным  атрибутом,  где  в  роли  атрибута  чаще  всего 

выступает имя прилагательное, а также слова других частей речи в функции определения;  

3)  атрибутивные  группы  с  внутренней  предикацией,  в  роли  атрибута  выступают  фразы 

или предложения [3, с.76].  

Проиллюстрируем примеры всех трех типов из текстов развлекательного характера 

вместе с переводами. 

1.Первый  тип:Tradepublication   -  отраслевое  издание,  acareerbreak  –  перерыв  в  карьере, 

theBBCwebsite  –  вебсайт  Би-Би-Си,aballetdancer  –  артист  балета,  aguitaraficionado  – 

страстный любитель игры на гитаре, thealbumchart – рейтинг популярных музыкальных 

альбомов, 

ThanksgivingDaydinner 

– 

праздничный 

ужин 

в 

День 

благодарения, 

themusicbusiness  –  музыкальный  бизнес,  SuzanneCollins'  "TheHungerGames"  trilogy  – 

трилогия «Голодные игры» за авторством Сьюзен Коллинз, NewYork'sRadioCityMusicHall 

–  Нью-йоркский  Радио-сити-мьюзик-холл,  theCanadiansinger'ssingles  –  Канадский  хит-

парад, итп. 

2.  Второй  тип  -  Oscar-winningJenniferLawrence  –  оскароносная  Дженнифер  Лоуренс, 

abruisedandbattle-wornKatniss  -  раненая  и  вооруженная  Китнисс,  thedigitalera  -  цифровая 

эпоха,  theone-weekrecord  -  рекорд  в  одну  неделю,  first-weeksales  –  продажи  за  первую 

неделю,  wide-rangingpopularity  –  широкомасштабная  популярность,  sold-out  concert  – 

аншлаговый  концерт,  best-known  opera  singer  –  известный  оперный  певец,   legendary 

Iranian  folk  musician  –  легендарный  иранский  фолк-исполнитель,  creative  process  – 

творческий процесс, well­to­doclients  - состоятельные клиенты, итп.  

3.  Третий  тип:  "ahigh-speed-highway-that-takes-him-to-his-destination-much-faster-than-if-he-

tried-to-find-the-shortest-road-on-his-own"  -  высокоскоростное  шоссе,  которое  пулей 

приведет его к цели, чем, если бы он пытался самостоятельно найти кротчайший путь к 

ее  достижению,  thegroup's-latest-outstanding-UK-No.  1-having-previously-scored-thetop-

place-in-2014-with-"Four”  platinumalbum  -  последний  выдающийся  платиновый  альбом 

группы,  номер один в Великобритании, который еще в 2014 году с песней «Фор» добрался 

до  вершин  хит-парада,  the  popular ‘see-now-buy-now’  retail  concept  –  популярная  принцип 

розничной торговли «пришел, увидел и купил». 

Как  видно  из  примеров,  в  текстах  развлекательной  тематики  атрибутивные 

словосочетания  играют  очень  важную  роль,  так  как  помогают  авторам  сжато  и  емко 

излагать  новостной  материал  и  формировать  у  читателей  нужную  оценку  (позитивную, 

негативную,  нейтральную)  происходящих  событий,  особенно  это  касается  тех 

атрибутивных  словосочетаний,  которые  описывают  качества,  свойства,  признаки, 

присущие тому или иному предмету, идее, человеку. 

В.  Н.  Крупнов  верно  обозначил,  что  для  достижения  полного  и  адекватного 

перевода  атрибутивных  конструкций,  переводчику  необходимо  проанализировать 

смысловые  связи,  знать  структурные  особенности  конструкций.  Переводчик  должен 

обладать  определенным  запасом  фоновых  знаний,  навыками  письменного  перевода, 

структурно­трансформационного  анализа.  Для  правильной  передачи  смысловых  связей, 

переводчик проделывает значительную аналитическую работу.  

Согласно  вышеприведенным  примерам,  необходимо  применение  различных 

переводческих  приемов,  таких  как  добавление  (напр.,  ThanksgivingDaydinner  – 

праздничный 

ужин 

в 

День 

благодарения), 

опущение 

(напр., 

Oscar-

winningJenniferLawrence– оскароносная Дженнифер Лоуренс), замены частей речи (напр. 

жүктеу/скачать 9,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: