«Қаржылық есептілік аудиті» рәсімдік стандарты 1- бөлім. Жалпы ережелер
- тарау. Өзге де активтер мен міндеттемелер аудиті
жүктеу/скачать 0,51 Mb.
|
| 8- тарау. Өзге де активтер мен міндеттемелер аудиті
242. Өзге де активтер мен міндеттемелер аудитінің мақсаты бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік бойынша нормативтік құқықтық актілерге сәйкес қаржылық есептіліктегі өзге де активтер мен міндеттемелер туралы ақпараттың дұрыстығы мен толықтығы туралы аудиторлық пікір қалыптастыру болып табылады. 243. Өзге де активтер мен міндеттемелер аудитінің міндеті: өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу бойынша операциялардың бухгалтерлік есеп шоттарында дұрыс есепке алынуын және көрсетілуін тексеру; өзге де активтер мен міндеттемелер бойынша операциялардың дұрыс ресімделуін және есепте дұрыс көрсетілуін тексеру; ішкі бақылау және бухгалтерлік есеп қаражатын бағалауды растау болып табылады. 244. Ақпарат көздері болып: Бюджеттік есептілікті жасау мен ұсынудың ережесін, сонымен қатар Бюджет атқарылуының қағидасын қоспағанда осы Стандарттың 76-тармағындағы Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрықтары; өзге де ақпарат көздері болып табылады. Аудиторлық дәлелдемелер көздері: мемлекеттік мекеменің міндеттемелер бойынша және төлемдер бойынша қаржыландырудың жеке жоспары; автокөлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру шарттары, сақтандыру полистері, мерзімді баспаға жылдық жазылымды төлеу туралы түбіртек, аванстық кітапшалар (почта жөнелтілімдерін төлеуге), төлем тапсырмалары, төлеуге берілетін шоттар, салыстырып тексеру актілері, концессия шарттары (құқық беру модельдері бойынша); карточка Нысандар альбомындағы 292-а нысаны; 7 «Аванстық төлемдер тәртібіндегі есеп айырысу бойынша жинақтау ведомосі» мемориалды ордері Нысандар альбомындағы 408 нысаны; 17 «Активтерді басқарудан түсетін кірістерді есептеудің жинақтау ведомосі» мемориалды ордері Нысандар альбомындағы 409-б нысаны; 19 «Операциялық шығыстарды есептеудің жинақтау ведомосі» мемориалды ордері Нысандар альбомындағы 458 нысаны; «Басты-журнал» кітабы Нысандар альбомындағы 308 нысаны; алдағы кезең кірістерін есепке алу ведомосі Нысандар альбомындағы 460 нысаны; алдағы кезең шығыстарын есепке алу ведомосі Нысандар альбомындағы 461 нысаны; аудиторлық дәлелдемелердің басқа көздері. 245. Өзге де активтер мен міндеттемелер аудиті бухгалтерлік есеп тіркелімдері негізінде жүргізіледі. Қажет болған кезде сыртқы көздерге сұрау салу жүргізіледі. Бухгалтерлік есеп тіркелімдері негізінде мемлекеттік аудиторға міндетті тексеруге жататын өзге де активтермен және міндеттемелермен операциялар түрін айқындау қажет. Өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу кезіндегі ықтимал тәуекелдер кірістер мен шығыстарды туындаған есепті кезеңінде тану болып табылады. 246. Аудиторлық дәлелдемелерді жинау осы Стандартқа 47-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «ЖҚ – Өзге де активтер мен міндеттемелердің аудиторлық рәсімдерін жүргізу бағдарламасына (ЖҚ-АМР)» сәйкес аудиторлық рәсімдер жүргізу жолымен жүргізіледі. Аудиторлық дәлелдемелер жинау дүргізу өлшемшарттары: туындау – бухгалтерлік есепте көрсетілген өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу бойынша операциялар шынымен осы аудит объектісіне жатады; толық – өзге де активтер мен міндеттемелер бухгалтерлік есепте ескерілген және қаржылық есептілікте көрсетілген және ол туралы ақпарат ашық; дәлдік пен бөліп тастау - өзге де активтер мен міндеттемелер тиісті сомада көрсетілген және ағымдағы кезеңде бөлінген (бөліп тастау); жіктеу - өзге де активтер мен міндеттемелерге жіктеу жүргізілді, олар бойынша операциялар тиісті шоттар бойынша таратылды; бар болуы – қаржылық есептілікте көрсетілген өзге де активтер мен міндеттемелер шынымен есепті күндегі жағдай бойынша бар; құқықтар мен міндеттемелер – аудит объектісінің өзге активтерге құқықтары құжатпен расталған; бағалау және бөлу - өзге де активтер мен міндеттемелер бухгалтерлік есепте және қаржылық (бюджеттік) есептілікте дұрыс бағада көрсетілген, аудит объектісінің есептік саясатының талаптарына сәйкес кезеңдер бойынша жүйелі бөлінген; түсініктілік – қаржылық ақпарат сенімді түрде ұсынылған және ашу нақты көрсетілген; сәйкестік - өзге де активтер мен міндеттемелермен операциялар Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібін реттейтін нормативтік актілерге сәйкес бухгалтерлік есепте көрсетілген. 247. Егер қаржылық есептілік аудиті аудит объектісінде алғаш рет өткізілген жағдайда, аудитті жүзеге асырып отырған мемлекеттік аудиторға өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу шоттары бойынша қалдықтардың тексерілетін кезең басына тексерілетін кезеңнің қаржылық есептілігіне елеулі ықпал етуі мүмкін бұрмалауларының жоқ екеніне дәлелдеме алу қажет. Кейінгі аудитте өзге де активтер мен міндеттемелер шоттары бойынша қалдықтардың алдыңғы есепті кезеңнің соңына қаржылық есептілікте расталған қалдықтарға сәйкес келетініне көз жеткізу қажет. Өзге де активтер мен міндеттемелер бойынша кіріс сальдосының дұрыстығы аудиторлық рәсімдермен тексеріледі. Кіріс сальдосының дұрыстығы туралы тиісті аудиторлық дәлелдемені сыртқы растауға сұрау салу нәтижесінде алуға болады. Өзге де активтер мен міндеттемелердің кіріс сальдосын дұрыстығы аудитінің нәтижелері осы Стандартқа 48-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «ЖҚ – Өзге де активтер мен міндеттемелердің кіріс сальдосы (ЖҚ-АМКС)» Жұмыс құжатында ресімделеді. Есепті кезең сальдосының расталуын тексеру тексерілетін кезең соңына бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік тіркелімдерінің деректерін салыстыру арқылы жүргізіледі. Сальдоны растау үшін есепті жылдың соңындағы жағдай бойынша жүргізілген түгендеу деректері қаралуы мүмкін. Салыстырып тексеру нәтижелері осы Стандартқа 49-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «ЖҚ – Өзге де активтер мен міндеттемелердің шығыс сальдосы (ЖҚ-АМШС)» Жұмыс құжатында ресімделеді. 248. Мемлекеттік аудитор олардың жұмыс істеу тиімділігіне қатысты жеткілікті және тиісті аудиторлық дәлелдемелер алу үшін тестілеу жүргізу жолымен өзге де активтер мен міндеттемелердің ішкі бақылау және бухгалтерлік есеп жүйелеріне бастапқы бағалауды растау рәсімін жүргізеді. Ішкі бақылау жүйесінің тиімді жұмыс істеуін айқындау үшін мемлекеттік аудитор мәні бойынша тексеру рәсімдерінің сипаттамасын, орындау мерзімдерін және ауқымын жоспарлайды. 249. Ішкі бақылау жүйесін зерделеу үздіксіз ақпарат жинау, жаңарту және талдау процесі болып табылады және: ықтимал қателіктер мен жосықсыз әрекеттерді болдырмау мақсатында аудит объектісінің бақылау құралдарын қадағалау, аудит объектісі белгілеген бақылау рәсімдерін талдау; сұхбат жүргізу арқылы өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алуды жүзеге асыратын мамандардың біліктілік деңгейін айқындау; өзге де активтер мен міндеттемелер бойынша құжаттардың тиісінше ресімделуін бағалау; алдыңғы тексерулер материалдарын шолу; ішкі құжаттарды: лауазымдық нұсқаулықтарды; тұрақты жұмыс істейтін түгендеу комиссиясын құруға бұйрықты; түгендеу жүргізуге бұйрықты; түгендеу тізімдемелері; толық материалдық жауаптылық туралы шарттарды; алдыңғы тексерулер нәтижелері; аудит жүргізу қорытындысы бойынша аудит объектісі басшылығының шешімдерін; өзге де құжаттарды инспекциялау рәсімдерінің көмегімен қол жеткізіледі. Мемлекеттік аудитор өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу бойынша ішкі бақылау жүйесінің тәуекелін бағалауды жүзеге асыру үшін ақпаратты қамтамасыз ететін құжаттарды сұратады. 250. Өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу бойынша ішкі бақылау жүйесін тестілеу кезінде мемлекеттік аудитор тәуекелді бағалау бойынша рәсімдерді орындау арқылы аудиторлық пікір негізделетін ақылға сыйымды қорытындылар жасауға мүмкіндік беретін дәлелдеме алады. Өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу бойынша ішкі бақылау жүйесін бағалау осы Стандартқа 50-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «ЖҚ - Өзге де активтер мен міндеттемелер бойынша ішкі бақылау құралдарының тәуекелдерін бағалауын тестілеу (ЖҚ-АМБТ)» жұмыс құжатымен ресімделеді. Әрбір жауап жұмыс құжаттарын міндетті түрде қоса беріле отырып, қысқаша ескертулерімен бірге жүреді. 251. Тестілеу нәтижелері бойынша мемлекеттік аудитор бақылау құралдарының тәуекелдерін айқындайды. Бұрмалауларды анықталмау тәуекелін бағалаудың жоғары деңгейі ішкі бақылау жүйесінің жұмыс істеуінің әлсіздігін білдіреді және тиісінше мәні бойынша аудиторлық рәсімдер көлемін ұлғайту қажет. Бұрмалауларды анықталмау тәуекелін бағалаудың орташа және төмен деңгейі ішкі бақылау жүйесінің жұмыс істеуі қанағаттанарлық екенін білдіреді, сондықтан қолданылатын аудиторлық рәсімдер көлемін азайтуға болады. Егер мемлекеттік аудитор тәуекелді қолайлы төмен деңгейге дейін төмендетуді болжаса, онда ішкі бақылау құралдарын қосымша тестілеуді орындау талап етіледі. 252. Маңыздылық деңгейіне байланысты мемлекеттік аудиторға өзге де активтер мен міндеттемелердің қандай түрлерін мұқият зерделеу керектігін, қандай жағдайларда аудиторлық тәуекелді қолайлы төмен деңгейге дейін төмендету үшін белгілі бір аудиторлық іріктеп тексеруді және талдамалық рәсімдерді қолдану керектігін шешу қажет. 253. Мемлекеттік аудиторға есепті кезеңде алдағы кезеңдердің кірістері мен шығыстарының бар екенін анықтау қажет. Өзге де активтер мен міндеттемелердің бар екенін анықтау және оларды зерделеу үшін мемлекеттік аудиторға құжаттарды сұрату, өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алуды жүзеге асыратын қызметкерлермен сұхбат жүргізу қажет. Аудит объектісінің түсінігін алу және одан әрі аудиторлық рәсімдерді айқындау үшін мемлекеттік аудитор талдамалы есеп деректері, айналым-сальдо ведомостері бойынша алдағы кезеңдердің кірістері мен шығыстарының құрылымын, түрлері (берілген және алынған аванстар, мерзімді баспаға жылдық жазылым, сақтандыру сыйлықақылары және басқалары), мерзімдері (қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді) бойынша өзге активтер мен міндеттемелерді жіктеуді айқындайды. Концессия шарттары болған жағдайда концеденттің концессионерге басқа пайдаланушылардан немесе өзге кірістерді шоғырландыратын активтен кіріс алу құқығын берген-бермегенін анықтайды. 254. Мемлекеттік аудиторға: Түгендеу жүргізу қағидаларының талаптарына сәйкес түгендеудің дұрыс жүргізілуін ұйымдастыруды; бастапқы құжаттардың құжаттық және уақтылы ресімделуін және бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде көрсетілуін; жасалған шарттардың талаптарына сәйкес аванстық төлемдердің уақтылы аударылуын; іс жүзінде алынған тауарлар, орындалған жұмыстар немесе көрсетілген қызметтер негізінде дебиторлармен және кредиторлармен есеп айырысулардың нақтылануын; пайдаланылмаған аванс сомасын уақтылы және негізді қайтарудың қамтамасыз етілуін; өзге де активтер мен міндеттемелердің талдамалы есебінің ұйымдастырылуын анықтау үшін өзге де активтер мен міндеттемелерді есепке алу бойынша ішкі бақылау және бухгалтерлік есеп жүйелерін бастапқы бағалауды растау рәсімін жүргізу қажет. 255. Жүргізілген аудиторлық рәсімдердің нәтижелерін ескере отырып, мемлекеттік аудиторға мәні бойынша рәсімдерді жүзеге асыру қажет – бухгалтерлік есепте өзге де активтер мен міндеттемелермен операциялардың уақтылы және толық көрсетілуіне егжей-тегжейлі тексерулер. Алынған қысқа мерзімді аванстардың бар-жоғын тексеру барысында мемлекеттік аудиторға ақылы көрсетілетін қызметтердің ҚБШ-на шынымен ақылы көрсетілетін қызметтерден аванстардың түсімі және пайдаланылмаған аванс сомаларының қайтарылуы жүзеге асырылатынына, бұрын алынған аванстың есепке жатқызу сомасына сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі қалыптастырылатынына көз жеткізу қажет, бұл үзінді көшірмелермен (Бюджеттің атқарылуы қағидаларының 54 қосымшасына сәйкес 5-20 нысаны және Бюджеттің атқарылуы қағидаларының 54 қосымшасына сәйкес 5-33 нысаны), есеп айырысулардың салыстырып тексеру актісімен расталады. 256. Мемлекеттік аудиторға өзге активтермен операциялар есепті кезеңге жатқызылатынына көз жеткізу қажет. 257. Мемлекеттік аудитор белгіленген қағидаларға сәйкес бастапқы құжаттардың тиісінше ресімделуін тексереді. 258. Мемлекеттік аудиторға шығындарды алдағы кезеңдер шығыстарына жатқызу заңдылығына көз жеткізу қажет. Сақтандыру полисі үшін, жазылымға, аванстық жалға алу төлемін төлеуге қаражат аудару кезінде төлем құжаттарын инспекциялау, оларды қазынашылықтың үзінді көшірмелерімен, қаржыландырудың жеке жоспарымен салыстырып тексеру, шоттар корреспонденцияларының дұрыс көрсетілуін тексеру қажет. Мемлекеттік аудиторға төленген алдағы кезеңдер шығыстарының жүйелі түрде кезеңдер бойынша бөлінгеніне және тиісті кезеңнің шығыстары деп танылғанына, алдағы кезеңдер кірістерінің құрамында есепті кезеңдегі, бірақ алдағы есепті кезеңдерге жатқызылатын алынған (есептелген) кірістердің ескерілетініне көз жеткізу қажет. 259. Қаржылық есептілікте өзге активтер мен міндеттемелер туралы ақпараттың толық ашылуын тексеру барысында мемлекеттік аудиторға ұсынылған есептілікті талдау қажет және: 1) өзге активтер мен міндеттемелер есептілікте қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді ретінде дұрыс жіктелгеніне; 2) бухгалтерлік есеп деректерінің бухгалтерлік теңгерім деректеріне сәйкес келетініне; 3) түсіндірме жазбада өзге активтер мен міндеттемелер туралы маңызды ақпараттың ашылғанына көз жеткізу қажет. 260. Өзге активтер мен міндеттемелерді есепке алу шоттары бойынша сальдоны тексеру үшін іріктеу көлемі жоспарлау сатысында орындалатын ішкі бақылау жүйелері мен аудиторлық тәуекелдерді бағалау негізінде айқындалады. Ішкі бақылау жүйесін бағалауды нақтылау кезінде іріктеу көлемінің ауысуы мүмкін. 261. Мемлекеттік аудиторға іріктеу элементін әрбір басты жиынтық элементінің іріктеуге түсуге бірдей ықтималдығы болатындай етіп алу қажет. Басты жиынтық шеңберінде мемлекеттік аудиторға міндетті тексеру үшін басты жиынтық элементтерін алу қажет. Егер басты жиынтық құны үлкен элементтер саны аз болса немесе жоғары аудиторлық тәуекел болса және басқа құралдар жеткілікті тиісті аудиторлық дәлелдемелер алуға мүмкіндік бермесе, барлық басты жиынтық тұтас тексеруге ұшырайды. Мемлекеттік аудиторға басты жиынтықтан ерекше элементтерді кәсіби пайымдауды және оның аудит объектісі қызметінің ерекшелігі ұғымын негізге ала отырып, іріктеу қажет. Басты жиынтықтың қалған маңызды бөлігін мемлекеттік аудитор дұрыс және тиісті дәлелдемелер алуға талдау жасайды. 262. Іріктеп тексеру үшін элементтерді іріктеу кезінде мемлекеттік аудиторға өзге активтер мен міндеттемелердің әрбір бабы және олармен операциялардың әрбір түрін тексеру үшін тең ықтималдықпен іріктеу үшін өзге активтер мен міндеттемелерді және олармен операцияларды есепке алу шоттары бойынша қалдықтарды салыстыру қажет. Өзге активтер мен міндеттемелердің жиынтығын былайша топтастыруға болады: өзге активтер мен міндеттемелердің түрлері бойынша. Тексеру үшін іріктеуге өзге активтер мен міндеттемелердің әрбір тобының элементтері түсу үшін қажет; құндық белгісі бойынша. Егер өзге активтер мен міндеттемелердің жекелеген баптарының құны басқа элементтерге қатысты елеулі және осындай баптардың элементтері міндетті түрде іріктеуге енгізілуі тиіс болса; өзге де белгілері бойынша. 263. Тексеру нәтижелерін қорытындылай келе, мемлекеттік аудиторға аудиторлық дәлелдемелерді жүйелендіру қажет. Жүйелі сипаттағы бұзушылықтар бойынша анықталған қателіктерді барлық тексерілетін жиынтыққа тарату керек. Анықталған ауытқулардың маңыздылығы іріктеу мен жүйелі сипаттағы қателіктер мөлшері ескеріле отырып айқындалады. Анықталған ауытқулар осы Стандартқа 51-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «ЖҚ – Өзге активтер мен міндеттемелер қателіктерінің жиынтығы (ЖҚ-ӨАМҚ)» жұмыс құжатында тіркеледі. Есепті құжат деректері негізінде мемлекеттік аудитор қаржылық есептілікті қалыптастыруға ықпал ететін бұрмалауларды талдайды. 264. Тиісті операциялар сыныптарына, шоттар сальдосына немесе ашуларға, осындай операциялар сыныптарына, шоттар сальдосына немесе ашуларға белгіленген маңыздылық деңгейінің асып кетуіне ықпалын бағалау үшін әрбір бұрмалауды қарау қажет. Егер жекелеген елеусіз бұрмалаулар саны көп болған жағдайда мемлекеттік аудитор ақшалай мәнде бұрмалаулар саны мен жалпы әсері туралы ақпарат береді. Мемлекеттік аудитор жұмысының нәтижелері осы Стандартқа 52-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «ЖҚ – Өзге активтер мен міндеттемелер – қорытынды (ЖҚ-ӨАМ-қорытынды)» жұмыс құжатымен ресімделеді. Жұмыс аяқталғаннан кейін мемлекеттік аудитор осы есепке алу учаскесін тексеру нәтижелері бойынша пікір қалыптастырады, жұмыс құжаттарының пакетін жасайды, аудиторлық есептің бөлігін тұжырымдайды және аудит тобының басшысына және (немесе) ішкі мемлекеттік аудит жүргізуге жауапты тұлғаға ұсынады. жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|