Атты студенттердің IV жоо аралық дәстүрлі ғылыми конференциясының ЕҢбектері

899 

 

obsolete and eliminates itself a source of law. The true cause of the then existing relationship, in 

our opinion, was, firstly, the tendency to strengthen state power and influence of the state on the 

right. In such a situation the only acceptable source of law could be a legal act, published by the 

state authorities. Secondly, in  this  general  tendency of the socialist  opposition to  the bourgeois 

rights  law  (as  the  pre-revolutionary  law  of  Russia  and  foreign),  where  tradition  attached  great 

importance. 

Now there are a number of works devoted to legal practice. Moreover, the changes related 

to custom and by individual researchers: so  Alekseev SS in his later work notes that "there are 

reasonable grounds to consider customary law as life itself born of the classic design compatibility, 

seemingly incompatible as a rule: the properties of hard organism (institutsionality) and features a 

living law." 

Attention is drawn to the fact that the custom is of interest not only to researchers as a source 

of international law, as would be expected, since the rules of customary international law play a 

special  role,  due  to  the  specific  nature  of  the  process  of  international  lawmaking.  Custom  and 

rehabilitated as a source of law in national legal systems, including the Russian law, especially in 

civil law. 

Such a thing as custom occupies a special place in the right. The fact that the study of any 

phenomenon, including law, is impossible without consideration of its historical perspective. And 

it is  here, considering the origin  of the emergence and development  of the law as such, we are 

inevitably faced with a custom that has played in this process a special role. 

It should be noted that the theory of the origin of law are very diverse, but all of them, one 

way  or  another,  can  not  do  without  mentioning  the  custom  or  customary  law.  However,  these 

concepts are often invested several different content. Therefore it is necessary to take into account 

that the custom is a multifaceted phenomenon. 

In international law, the process of creation of customary rules is a specific standard-setting 

process, along with the existing contractual normoobrazovaiiem. At the same time, to the usual 

norm-formation as well as to the treaty must meet certain requirements contained in the regulations 

which set in international legal doctrine called "right practices", "secondary rules" or "meta-rules". 

The necessity of the existence of such rules is caused by the specificity of the process of 

formation of custom, the fact that this process has its own special features that distinguish it in the 

first place, from the contractual norm-formation. As such special features include: targeted, as the 

process of creating international treaties. This point of view is not shared by all researchers. The 

term "spontaneously" really seems to be too categorical, even despite the fact that the literature 

indicates  that  "spontaneity  in  this  case  does  not  mean  unconsciousness."  The  fact  that  natural 

means no law-making goals in the formation of an international custom. It seems more correct to 

say that the degree of focus and awareness of the process may be different. State may perform 

certain actions without the intention to create an international legal practice, iodine influence of 

any  other  reasons  for  other  purposes.  But  nothing  prevents  him  purposefully  promote  the 

emergence  of  a  new  customary  law.  Especially  high  degree  of  consciousness  at  the  stage  of 

expression states  recognize the rules of conduct  as customary law (opinio juris). Therefore, we 

join  the  opinion  that  "the  State  can  consciously  and  deliberately  cause  the  direction  of  the 

development  of  general  international  law."  At  the  same  time,  we  can  say  that  the  formation  of 

custom - a "less formal process of law-making" as opposed to "formal procedure" treaty norm-

formation, "aimed at achieving an explicit agreement" between the subjects of international law. 

This  lower  formalization  reflected  in  the  fact  that  the  signs  or  the  conditions  necessary  for  the 

formation of international custom defined mainly in categories such as significant, universal, and 

so on, but there is not precisely defined, for example, what should be the duration of the practice, 

what percentage of the the world will meet the concept of universality, etc. 

From a practical point of view it should also show the importance of this source at selected 

branches of international law. 

The  special  role  of  custom  in  regulating  international  relations  depends  on  a  number  of 

factors. Among others, is particularly important in the first place, the ability of international custom 

900 

 

"for a small period of time lead to the emergence of the rule of law in new areas of international 

relations, before the State come to an agreement within a formalized contractual norm-formation." 

Second, the positive feature of the usual norm-formation is that it often leads to the creation of 

universal  norms  (except  regional  customary  norms).  These  properties  are  custom  important  for 

any branch of international law, are of particular importance in areas such as international human 

rights law and international humanitarian law. 

This  does  not  mean that the role of  custom as a  source insignificant  in  other branches  of 

international law. We must not forget about the importance of international legal custom for the 

formation and development of international maritime law, international air law, international space 

law. As an example, the principle of State sovereignty over the airspace above its territory, which 

is usually legal nature and originally formed under the influence of national laws, the practice of 

States, including contractual practices and subsequently received its consolidation in the Chicago 

Convention on International Civil Aviation 1944.; the principle of freedom of exploration and use 

of outer space, and a number of other rules. In general, we can safely say that international law is 

hardly a branch, none of the rules which has not been consolidated in the form of custom. 

 

Used sources: 

1.

 

Зыкин И. Обычаи и обыкновения в международной торговле. - М., 1983. 

2.

 

 

D'Amato, A., The Concept of Custom in International Law (Cornell University Press: Ithaca, 

New York, 1971)

 

3.

 

International Encyclopedia of Comparative Law. Vol. II. Ch. 3. 

4.

 

История права: Англия и Россия: Сборник статей. - М., 1990. 

 

ӘОЖ 341:061.27 

 

ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ ӘЛ-АУҚАТ ҚОРЫН БАҚЫЛАУДЫҢ 

ҚҰҚЫҚТЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ 

Бихамит Тілек Жарқынұлы 

Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем 

Тілдері Университеті 

Аңдатпа: «Самұрық-Қазына» ұлттық әл ауқат қоры» акционерлік қоғамы «Ұлттық 

экономиканың бәсекеге қабілеттілігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі кейбір 

шаралар  туралы»  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2008  жылғы  13  қазандағы  

Жарлығына  және  «Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2008  жылғы  13  қазандағы 

Жарлығын іске асыру жөніндегі шаралар туралы  Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 

жылғы 17 қазандағы қаулысына сәйкес «Қазына» орнықты даму қоры» акционерлік қоғамы 

мен  «Самұрық»  мемлекеттік  активтерді  басқару  жөніндегі  қазақстандық  холдингі 

акционерлік қоғамын біріктіру жолымен құрылды. 

Аннотация:  Закон  определяет  правовое  положение,  порядок  деятельности,  цели, 

задачи  и  полномочия  Фонда  национального  благосостояния,  порядок  взаимодействия 

Фонда  национального  благосостояния  и  государственных  органов,  а  также  отдельные 

особенности  правового  положения  юридических  лиц,  акции  (доли  участия)  которых 

принадлежат  Фонду  национального  благосостояния,  и  иных  организаций,  входящих  в 

группу Фонда национального благосостояния. 

Целью  деятельности  Фонда  является  повышение  национального  благосостояния 

Республики  Казахстан  посредством  увеличения  долгосрочной  стоимости  (ценности) 

901 

 

организаций, входящих в группу Фонда, эффективного управления активами, входящими в 

группу Фонда. 

Задачами Фонда являются: 

1)  повышение  конкурентоспособности,  рыночной  стоимости  и  доходности 

организаций, входящих в группу Фонда; 

2) внедрение в группе Фонда наилучшей практики корпоративного управления; 

3)  стимулирование  разработки  и  внедрения  в  группе  Фонда  инновационных 

процессов и технологий; 

4) участие в привлечении инвестиций в Республику Казахстан, создание условий для 

инвестиционной активности организаций, входящих в группу Фонда, а также улучшение 

инвестиционного  климата  в  Республике  Казахстан  с  учетом  основных  направлений 

государственной политики и т.д. 

Аnnotation:Joint  Stock  Company  Sovereign  Wealth  Fund  «Samruk-Kazyna»  was 

founded in accordance with the Decree of President of the Republic of Kazakhstan dated October 

13, 2008 № 669 «Оn some measures on competitiveness and sustainability of national economy» 

and by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated October 17, 2008 № 

962  «Оn measures on realization of the Decree of President of the Republic of Kazakhstan № 

669»  by merge of two joint stock companies Kazakhstan Holding for the Management of State 

Assets SAMRUK and KAZYNA Sustainable Development Fund. 

Sovereign  Wealth  Fund  «Samruk-Kazyna»  is  established  in  order  to  enhance 

competitiveness and sustainability of national economy and prevent any potential negative impact 

of changes in the world markets on economic growth of the country. 

The  key  purpose  of  “Samruk-Kazyna”  is  to  manage  shares  (interests)  of  national 

development institutions, national companies,  and other legal entities  it owns to maximize their 

long-term value and competitiveness in the world markets. 

“Халқы жарқылдап күлiп жүрген елдiң тұрмыс-тiршiлiгi жақсы һәм ауқатты” дейдi 

шығыс даналығы. Рас, елдiң әл-ауқатын көңiл-күйiнен байқауға болады. Қазақстан талай-

талай  өткелектен  өттi.  Тоқсаныншы  жылдары  күйiмiз  қалай  едi?  Жұрт  Қытайдан, 

Түркиядан  сапасыз  тауар  таситын  алыпсатарлардың  қас-қабағын  бағып  жүретiн.  Бәрi 

соларды  айналсоқтайтын.  Ол  кезде  заман  сондай  болды.  Ал  қазiр  ше?  Қазiр  халықтың 

сауаты  бiршама  өскен,  талғамы  жоғарылаған.  Қытайдаң  арзанқол  тауарын  өмiр-бақи 

пайдаланып  өтпейтiнiн  әлдеқашан  түсiндi.  Яғни,  өз  елiмiзде  текстильдi  өнеркәсiптi 

өркендетудi,  өңдеу  саласын  дамытуды  қолға  алуымыз  қажет  екенiн  ұқты.  Бiрақ,  бұл 

мәселенi  қалай  шешемiз?  Әрине,  ол  үшiн  осы  саланың  тамырына  қан  жүгiрту  керек. 

“Ұрыста тұрыс жоқ” деген қанатты сөз бар. “Самұрық-Қазына” ұлттық әл-ауқат қоры бұл 

салада  айтарлықтай  шаруаның  басын  қайырып  тастады.  Яғни,  текстильдi  өнеркәсiптi 

дамытуға ерекше көңiл бөле бастады. 

“Самұрық-Қазына”  туралы  сөз  еткенде  қаржы  дағдарысы  еске  түседi.  Әл-ауқат 

қорының құрылуына да осы дағдарыс себепшi болды емес пе? Алғашқыда қор дағдарыс 

түнегiнде  жол  көрсететiн  майшамның  рөлiн  атқарғанымен,  уақыт  өте  келе  экономиканы 

алға сүйреушi үлкен күшке айналды. Мәселен, бiзде мұнай мен газ аз емес. Ендеше, неге 

мұнай-химиялық өнеркәсiп құрып, мұнай өңдеудi  жетiлдiрiп, дамыған жүйе жасамасқа?! 

Жерiмiздiң  қойнауы  кенге  толы.  Ендеше,  неге  металлургия  саласын  жақсылап  қолға 

алмаймыз?  Уранымыз  жетiп-артылады.  Онда  неге  уранды  бейбiт  мақсатқа  өндiрмеске?! 

Мұның бәрi айтар ауызға оңай. Шын мәнiнде мұның бәрiн жүзеге асыру үшiн өгiз қара күш 

керек. Халықтың әл-ауқатын көтеруге септiгiн тигiзетiн осы индустриалды-инновациялық 

бағдарламаларды iске асыруда “Самұрық-Қазына” әл-ауқат қорының атқарар шаруасы әлi 

көп-ақ.  “Самұрық-Қазына”  –  әл-ауқатымыздың  өлшемi  делiк,  оған  дәлел  қайсы? 

Бiрiншiден, қор – елiмiздегi аса iрi салық төлеушiлердiң бiрi. 2009 жылдың өзiнде ғана ел 

902 

 

қазынасына  3  миллиард  долларға  жуық  салық  төлептi.  Бұл  дегенiңiз,  бүкiл  салық 

түсiмдерiнiң  бестен  бiрi.  Осы  бiр  деректен-ақ,  “Самұрық-Қазынаның”  қандай  үлкен 

“самұрық” екенiн бағамдауға болар. “Үйi бардың күйi бар” дегендi де жиi айтамыз. Бұдан 

бiрер жыл бұрын, дағдарыстың алдында қалтасында “тиын-тебенi” бар екiнiң бiрi Алматы 

мен  Астанадан  көпқабатты  тұрғын  үй  сала  бастады.  Ақыр  соңында  күмпиген  көбiк 

жарылып, алпыс мың салымшы не ақшаларын қайтара алмай, не тұрғын үйге қол жеткiзе 

алмай  сенделiп  қалды.  Осы  тұста  “Самұрық-Қазынаның”  мойнына  ауыр  жүк  артылды. 

Мемлекет  басшысы  “әр  салымшыға  –  бiр  тұрғын  үйден”  атты  бастаманың  орындалуын 

талап еттi. “Самұрық-Қазына” қажеттi қаражатты Ұлттық қордан алды. Ол қаржы сұраусыз 

емес, оны қайтару керек. Сол себептi де “Самұрық-Қазына” коммерциялық тұрғыдан тиiмдi 

нысандарды  ғана  қаржыландырды.  Осының  нәтижесiнде  тұрғын  үй  нарығының  тұралап 

қалуына жол берiлген жоқ. Бiтпей тұрған тұрғын үйлердiң құрылысы аяқталып, мыңдаған 

отбасы  қуанышқа  кенелдi.  Ендi  “Самұрық-Қазына”  әл-ауқат  қоры  2011  жылға  дейiн  20 

мыңға  жуық  салымшының  мәселесiн  шешiп  берудi  жоспарлап  отыр.  Яғни,  көңiлi  күптi 

болып жүрген 20 мың отбасының мәселесi шешiледi деген сөз. “Самұрық-Қазынаны” әл-

ауқат  қоры  деп  бекерден-бекер  атамағанына  осындай  нақты  дәлел-дәйектерден  соң  көз 

жетедi. Экономикадан хабары бар, елдегi оң өзгерiстердi байқап жүргендер жетiстiктердi 

“Самұрық-Қазынамен” байланыстырып, “әл-ауқатымыздың өлшемi” деп жүргенi де содан 

болса керек. [ 

http://zhasalash.kz/ekonomika/3318.html

] 

 

«Самұрық-Қазына»  ұлттық  әл  ауқат  қоры»  акционерлік  қоғамы  «Ұлттық 

экономиканың бәсекеге қабілеттілігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі кейбір 

шаралар  туралы»  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2008  жылғы  13  қазандағы  

Жарлығына  және  «Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2008  жылғы  13  қазандағы 

Жарлығын іске асыру жөніндегі шаралар туралы  Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 

жылғы 17 қазандағы қаулысына сәйкес «Қазына» орнықты даму қоры» акционерлік қоғамы 

мен  «Самұрық»  мемлекеттік  активтерді  басқару  жөніндегі  қазақстандық  холдингі 

акционерлік қоғамын біріктіру жолымен құрылды. 

«Самұрық-Қазына»  ұлттық  әл  ауқат  қоры  ұлттық  экономиканың  бәсекеге 

қабілеттілігі  мен  тұрақтылығын  арттыру  және  әлемдік  нарықтағы  өзгерістердің  елдегі 

экономикалық  өсуге  ықтимал  жайсыз  әсер  етуі  факторларынан  сақтандыру  үшін 

құрылды. Ұзақ  мерзімді  құндылықтарын  күшейту  және  әлемдік  нарықта  бәсекеге 

қабілеттілігін арттыру үшін ұлттық даму институттарының, ұлттық компаниялар мен басқа 

да  заңды  тұлғалардың  өзіне  меншік  құқығында  тиесілі  акциялар  пакеттерін  (қатысу 

үлестерін) басқару Қордың негізгі мақсаты болып табылады. 

«Ұлттық  әл-ауқат  қоры  туралы»  Қазақстан  Республикасының  Заңымен 

реттелінеді.  Қордың акциялары  мемлекеттің  айрықша  меншігі  болып  табылады 

және иеліктен шығаруға жатпайды. 

 

Қор қызметінің негізгі қағидаттары мыналар болып табылады: 

1.

 

Қордың жалғыз акционері ретінде мемлекеттің мүдделерін сақтау ; 

2.

 

Қордың  және  оның  компаниялары  қызметінің  ашықтығы,  тиімділігі  және 

икемділігі ; 

3.

 

шешімдер  қабылдауда  және  оларды  іске  асыруда  кезінде  жүйелілік  және 

шұғылдық; 

4.

 

жауаптылық және есептілікте болу. 

Қор қызметінің негізгі бағыттары мыналар болып табылады: 

1.

 

ұлттық экономиканы жаңғыртуға және әртараптандыруға жәрдемдесу; 

2.

 

елдің экономикасын тұрақтандыруға жәрдемдесу; 

3.

 

компаниялар қызметінің тиімділігін арттыру. 

903 

 

Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауларын, Қазақстан Республикасының 

Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясын. 

Қор экономиканың шынайы секторына инвестициялар тарту, өңірлерде жұмыстарды 

жандандыру, салааралық және өңіраралық байланыстарды нығайту жөніндегі мәселелерді 

жылдам  әрі  шұғыл  шеше  отырып  және  бар  басымдықтар  мен  мүмкіндіктерді  барынша 

қолдана  отырып  Қазақстан  Республикасының  Үкіметіне  барынша  жәрдемдесу  үшін 

танылған. 

Ұлттық  экономиканы  тиімді  әртараптандыру  және  жаңғырту,  әсіресе,  мынадай 

экономиканың басым секторларында белсенді инвестициялық қызметті іске асыру арқылы 

жүзеге асырылады: 



 

мұнай- газ секторы; 



 

электр энергетикасы; 



 

металлургия; 



 

химия, мұнай- химия; 



 

инфра құрылым. 

Қордың негізгі міндеттері мыналар болып табылады: 

1.

 

өңірлік,  ұлттық  және  халықаралық  ауқымдағы  инвестициялық  жобаларды 

әзірлеу және оның іске асырылуын қамтамасыз ету; 

2.

 

Қордың  компаниялары  топтарының  қолданыстағы  активтерін  қолдау  және 

жаңғырту; 

3.

 

өңірлерді дамытуға және әлеуметтік жобаларды іске асыруға жәрдемдесу; 

4.

 

отандық  тауар  өндірушілерді,  отандық  тауарлар  мен  қызметтерді  қолдау. 

[http://sk.kz/page/kratko-o-fonde] 

 

ҚОР ТАРИХЫ 

«Самұрық-Қазына»  ұлттық  әл-ауқат  Қоры»  акционерлік  қоғамы  «Ұлттық 

экономиканың бәсекеге қабілеттілігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі кейбір 

шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 13 қазандағы № 669 

Жарлығына және  « Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 13 қазандағы № 

669 Жарлығын іске асыру жөніндегі шаралар туралы » Қазақстан Республикасы Үкіметінің 

2008  жылғы  17  қазандағы  №  962  қаулысына  сәйкес  «Қазына»  орнықты  даму  қоры» 

акционерлік  қоғамы  мен  «Самұрық»  мемлекеттік  активтерді  басқару  жөніндегі 

қазақстандық холдингін біріктіру жолымен құрылды. 

 

Сонымен  ұлттық  даму  институттарына  бөлінген  «Қазына»  қордың  қаржы  активтері  мен 

«Самұрық»  мемлекеттік  холдингтің  мемлекеттік  акция  пакеттерінде  жинақталған 

акционерлік  капиталы  «Самұрық-Қазына»  ұлттық  әл-ауқат  Қорының  басқаруына 

біріктірілді. 

Қор  қызметінің  негізгі  мақсаты  –  меншігіндегі  біріктірілген  активтерді  басқару, 

олардың  ұзақ  мерзімді  құндылығын  арттыру  және  дүниежүзілік  нарықта  бәсекелестігін 

көтеру.  Сәйкесінше,  Қор  қызметінің  бірінші  дәрежелі  ұстанымдары  –  жалғыз  акционер 

ретінде 

мемлекеттің 

мүдделеріне 

сай 

тиімді, 

икемді 

әрі 

таза 

жұмыс 

жүргізу. [http://sk.kz/page/istorija-fonda] 

904 

 

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат Қоры Қазақстан Республикасының Президенті 

жыл  сайынғы  халыққа  Жолдауында  көрсеткен  тапсырмаларын  және  мемлекеттік 

бағдарламаларды,  яғни  индустриялық-инновациялық  даму  стратегиясы,  тұрғын  үй 

құрылысының стратегиясы, қазақстандық мазмұнын даму стратегиясын орындауда негізгі 

серіктес болып табылады. 

 

Инвестициялық серіктес 

Қор  Қазақстан  және  одан  тыс  жерлерде  белсенді  түрде  инвестициялық  қызмет 

атқаруда.  Міндеттерінің  қатарында  аймақтық,  ұлттық  және  халықаралық  көлемдегі 

жобаларда,  соның  ішінде  жарғылық  қапиталынына  қатынасу  мен  қарыз  беру  арқылы 

экономиканың нақты секторында инвестициялық қатысу бар. 

Экономиканың  мұнай-газ  секторы,  электроэнергетика,  металлургия,  химия  және 

мұнай-химия, инфрақұрылым сынды салалар Қор инвестициялары үшін басымдыққа ие. 

Қордың  инвестициялық  қызметі  ең  алдымен  «Самұрық-Қазына»  ұлттық  әл-ауқат 

Қорының  еншілес  компаниялардың  активтерін  қолдау  және  жаңартуға  бағытталған. 

Қордың көптеген инвестициялық жобалары еліміздің аймақтарында жүзеге асуда, осының 

арқасында 

шалғай 

жатқан 

аудандарды 

әлеуметтік-экономикалық 

дамытуға 

мультипликативті әсер етеді. 

Қор отандық тауар өндірушілерге, қазақстандық өндіріс тауарлары мен қызметтерін 

жергілікті және шетел нарықтарда таратуға ерекше назар аударады. 

 

«Самұрық-Қазына»  АҚ  инвестициялық  қызметке  көп  жоспарлы  қатысушы.  Оның 

міндеттері: 

 

1.

 

Компаниялар  тобының  шеңберінде  қаржы-инвестициялық  құралдардың 

кешенді әрі тиімді жүйесін құру; 

2.

 

Қазақстанда  және  шетелде  экономиканың  жаңа  салаларын  игеру, 

экономикалық тұрғыдан тартымды активтерді сатып алу; 

3.

 

Компаниялар  инвестициялық  және  инновациялық  жобаларды  жүзеге 

асырғанда  үйлестірілген  әрі  белсенді  инвестициялық  саясатты  қамтамасыз  ету,  соның 

ішінде Қазақстан аумағында жүргізілетін жобалар басымдыққа ие; 

4.

 

Отандық және шетелдік, мемлекеттік және жеке меншіктегі инвестицияларды 

тарту, экономиканың әр түрлі салаларына инновацияларды енгізу; 

5.

 

Шағын және орта кәсіпкерлік жобаларын қаржыландыру; 

6.

 

Аймақаралық экономикалық байланыстарды дамыту, соның ішінде Қазақстан 

аумағында жобаларды іске асыру арқылы. 

 «Самұрық-Қазына»  АҚ  Директорлар  Кеңесінің  Төрағасы  -  Мәсімов  Кәрім 

жүктеу/скачать 15,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: