«Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылар Қазақстанды, қазақ елін, яғни қазақ елінің тарихын, мәдениетін, өнерін, әдебиетін, ғылымы мен білімін дамытуда ерен еңбек еткен ұлы тұлғалардың шығармашылығын және т б


Ү л г і: Ұлы баба әл-Фарабиді алғаш таны+т+ып



бет117/204
Дата15.11.2023
өлшемі1,66 Mb.
#123498
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   204
Ү л г і: Ұлы баба әл-Фарабиді алғаш таны+т+ып («таны» – сөздің түбірі, «т» өзгелік етістің жұрнағы; «ып» көсемше жасап тұрған жұрнақ), ұрпағымен қауыш+тыр+у+шы тыр» –өзгелік етістің жұрнағы) және оның мұрасын жан-жақты зерттеуші.


Ортақ, ырықсыз етіс категориялары
Ортақ етіс (взаимно-совместный залог). Негізгі етістен -ыс, -іс, -с жұрнағы арқылы жасалып, қимылдың бірнеше субъектіге ортақ екенін білдіретін етістің түрі ортақ етіс деп аталады: айт+ыс, кел+іс, жақта+с.
Ырықсыз етіс (страдательный залог). Негізгі етістен -ыл, -іл, -л, кейде түбір л дыбысына аяқталса, онда -ын, -ін, -н жұрнақтары арқылы жасалып, қимылдың жасаушысы белгісіз болып, қимыл өзінен-өзі жасалғандай болып көрінуін білдіретін етістің түрі ырықсыз етіс деп аталады: орындық қой+ыл+ды, су құй+ыл+ды, киім іл+ін+ді.


298-тапсырма. Ортақ, ырықсыз етіс категорияларының емлесін қайталап, жасалу жодарын еске түсіріңіздер.


299-тапсырма. Сөздерді мағынасына қарай іріктеп, ортақ және ырықсыз етісті сөз тіркестерін жасап, оларды көрсетілген бос жолдарға жазыңыздар.



1. күш
2. жастардан
3. әлемде
4. мәңгі
5. қатарына
6. батасын
7. кең
8. қаһарманға
9. қала
10. хат

а) құралады
ә) сақталады
б) жатқызылады
в) берісіпті
г) таралған
ғ) мойындалған
д) салынды
е) телінді
ж) жазысты
з) сынасқан

1...................................................................._6....................................................................'>...................................................................._2....................................................................'>....................................................................
2....................................................................
3....................................................................
4....................................................................
5....................................................................
6....................................................................
7....................................................................
8....................................................................
9....................................................................
10....................................................................





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   204




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет