йбақаныңжетістіккежетуініңсырынсұрайбаст

Талдау : Біздің эмоцияларымызда шар 
сияқты ашу ызаңды толық шығарып 
жіберсең басқа адамдармен қарым-
қатынасыңа зияны тиеді. Адамдармен 
қарым-қатынаста сабырлық қажет.
жаймен шығарады. 
Үшінші топ қай 
шардың жарылуы 
туралы ұнағанын 
айтады және 
талдайды. 
бағалау
Түйінді ой
Практикалық 
жұмыс
Карандаштың 5 қасиеті.
 Бірде бала әжесінің хат жазып отырғанын көріп:
 -Әже, сіз мен туралы жазып отырсыз гой, иә? –
деп сұрайды
 -Ия, сен дәл таптың ,мен сен туралы жазып 
отырмын.Мұнда менің не жазып отырғаным 
маңызды емес, менің немен жазып отырғаным 
маңызды.Мен сені өскенде мына карандаш 
сияқты болғаныңды қалаймын,- дейді. Бала 
карандашқа таңырқап қарайды, бірақ одан 
ешқандай ерекшелікті таппайды.
Ол: -Мен көріп жүрген карандаштардан 
өзгешелігі жоқ қой, -дейді
Сұрақ: неге?
Әжесі: -Бәрі әр нәрсенің ішіне үңілуге 
байланысты. Бұл қарандашта 5 түрлі қасиет 
бар.Ол саған өміріңе қажет болады, -дейді.
Сұрақ: Қалай ойлайсыздар ол қандай 
қасиеттер және оның өмірде қажеттілігін атай 
аласыз ба?
Біріншіден, сен ақылды боларсың, бірақ сенің 
бағыттаушы қолың бар екенін ұмытпа дейді ...... 
астарлы ой: сен әрқашан өз алақаныңның еркіне 
сен,ол сенің жол сілтеушің,- дейді.
Екіншіден, жақсы жазу үшін, мен ол карандашты 
ұштауым керек. Бұл кезде ол карандашқа жанына 
ауыр тиеді,бірақ ұшталған карандаш өте жіңішке 
жазады. ........ астарлы ой: қандай да болмасын 
қиындыққа төз және ол саған өмірлік сабақ 
болады,- дейді.
Үшіншіден, Карандашпен жазғаныңның кейбірін 
қатеге есептеп өшіргішпен кетіресің. ...... 
астарлы ой: Есіңде болсын, өз қатеңді түзеу- 
барлық жағдайда жаман болмайды. Тура жолдан 
адаспауыңа көмектеседі,- дейді.
Төртіншіден, карандаштың сырты ағаштан 
жасалғаны, оның пішіні мәнді емес, оның 
ішіндегі графиті мәнді. ....... астарлы ой: 
Сондықтан әрқашан ішкі дүниеңде не болып 
жатқанын ойла,- дейді.
Бесіншіден, карандаш әрине, жазғанда артында 
із қалдырады........ астарлы ой : сен де карындаш 
сияқты өз іс-әрекетіңмен артыңда із қалдырасың. 
Сұрақтарға жауап 
бере отырып, 
практикалық 
жұмысты 
орындайды, 
мәтіндегі сөйлемді 
аяқтайды, ой 
түйіндейді.
Өзін-өзі 
бағалау, өзара 
бағалау
Мәтін 
жазылған 
парақшал
ар
Бағалау 
5 минут
Шульманның 3 көмекшісі 
Бүгінгі семинар-тренингтен басың  арқылы 
нені меңгердің?
Бүгінгі семинар-тренингтен  қолың арқылы 
нені жасай алдың?
Бүгінгі  семинар-тренингтен сабақта жүрегің 
арқылы нені сезіндің?сізге пайдасы барма?
«Бас, қол, жүрек.»
Ой толғаныстарын 
кері байланыс 
парағына жазады.
Кері байланыс
Бағалау 
парағы
* * * * * * * * *
148

Алматы облысы  Қарасай ауданы  «Ә.Байсалбаев атындағы орта мектеп 
мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ математика пәнінің мұғалімі Алдамберген Жанна
      Пәні: 
алгебра
 Сыныбы: 8 сынып
Пән мұғалімі:
Алдамберген Жанна
Сабақтың 
тақырыбы:
Квадрат теңдеуге келтірілетін 
теңдеу
Сабақтың 
оқыту 
мақсаты:
 Квадрат теңдеу тарауы бойынша 
қайталау.   Оқушының өзіне деген 
сенімін,пәнге деген 
қызығушылығын арттыру.
Биквадрат теңдеуді шешу 
жолдарын түсіндіру.  
Күтілетін  нәтиже:
   Квадрат теңдеу мен оның 
түбірлерін табу 
формулаларын пайдаланып 
орындай алады және 
талқылауды үйренеді.  
Биквадрат теңдеуді шешу 
жолдарын түсінеді.
Оқушы:
  Квадрат теңдеу мен оның 
түбірлерін табу формулаларын 
пайдаланып орындай алды 
және талқылауды үйренді. 
Биквадрат теңдеуді шешу 
жолдарын түсінді.
Блум 
таксоном
иясы
уақыт
      Мұғалімнің іс- әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
 Әдіс 
-тәсілдер
Бағалау
Кіріспе
2 мин
Оқушыларды 
түгелдеп,дайындықтарын 
тексеріп,назарларын сабаққа аударту.
Сабаққа дайындық, сабаққа 
зейіндерін аударып,назар 
аударады.
Сергіту 
сәті
3 мин
 Психологиялық дайындық:
«Абай мұрасы-қазақтың ең қасиетті 
қазынасы.Абай өзінің халқымен мәңгі 
–бақи бірге жасайды.Ғасырлар бойы 
қалың елін,қазағын жаңа 
биіктерге,асқар асуларға шақыра 
береді» деп Елбасымыз 
Н.Ә.Назарбаев айтқандай,Абай 
мұрасы мәңгілік.
  Барша қазақ баласы Абайды 
тануға,білуге,Абаймен мақтануға 
тиіс.Ұлы ақын өз халқын 
өркендеген,өскен,еркін халық ретінде 
көруді арман еткен.Бүгінде біз Абай 
аңсаған ұлы өзгерістердің 
куәсіміз,бәсекеге қабілетті елдердің 
қатарына енуге талпынудамыз.
Осыған орай біз бүгінгі сабағымызда 
Абай атамыздың 17-қара сөзін 
қарастырамыз.Бұл қара сөзде адамды 
адам ететін үш қасиет туралы 
айтылған.
Б л  андай  асиеттер деп
ұ қ
қ
 
ойлайсыздар?
Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті:
ақыл            қайрат          жүрек
О ушыларды  саба а
қ
ң
ққ  
деген ынтасын арттыру.
Оқушылар  өз ойларын ақ 
параққа түсіреді
Өзара 
ынтымақтаст
ық
Топқа 
бөлу
2 мин
«Жер», «Су» және «Күн» топтарына 
«Ақ сандықтан» шағын парақшалар 
алу арқылы  бөлінеді.
О ушылар топ а б лінді. 
қ
қ ө
 
 
Топтастыру   
   әдісі 
149

Білу
    5ми
н
Бұл «Білім шыңы»сабағы мұнда Абай 
атамыздың 17-ші қара сөзінің 
қасиеттеріне қадам жасаймыз.Ол 
үшін мынадай тапсырманы 
орындаймыз:
І топ:
1.Квадрат  теңдеудің анықтамасы 
қандай? Мұндағы, ...
2.Квадрат теңдеудің қандай түрлерін 
білесіздер?
ІІ топ:
1. ах
2
=0, ах
2
+вх=0 және ах
2
+с=0 
квадрат теңдеулері неліктен 
«толымсыз квадрат теңдеулер» деп 
аталады.
2.  ах
2
+вх+с=0   ( мұндағы, а≠0) толық 
квадрат теңдеуінен келтірілген 
квадрат теңдеуді қалай алуға болады?
ІІІ топ:
1. Квадрат теңдеудің түбірлерінің 
формулалары.
2. Виет теоремасы.
Оқушылар сұрақтарға 
жауап береді. Квадрат 
теңдеу анықтамасы мен 
оның түбірлерін табу 
формулаларын пайдалануды 
және талқылауды 
қайталайды.
Салыстырып,дәлелдеу 
айтады.Өз ойларын нақты 
жеткізуге ұмтылады. 
Топтық 
жұмыс 
Топ ішінде 
ынтымақтаст
ық
ты арттырып, 
білім ортасын 
құру 
Өзара 
бағалайд
ы
Түсіну
10мин
«Ақыл»   
1.ах
4
+вх
2
+с=0   ( мұндағы, а≠0) 
түріндегі теңдеу, қандай теңдеу деп 
аталады? 
2.Бұндай теңдеуді қалай шешуге 
болады?
Қалай ойлайсыздар?
Онда квадрат теңдеуге келтірілетін 
теңдеу құрсақ қалай болады.Ол үшін 
жаңа айнымалы енгізу әдісімен 
шешіп көрейік.
Мысалы,  х
4
+8х
2
 – 9 =0    
х  
2
  =z
    деп белгілеу енгізсек,   z
2
+8z - 
9=0    
   
z
1
=  9, z
2
= 1 енді х айнымалының 
мәнін табу үшін х  
2
  =z 
   теңдігінің 
орнына z-тің мәнін қоямыз.Сонда х
2
= 
9 түбірі болмайды,  х
2
=1   х
1
=  1, х
2
= 1 
екі түбірі бар. 
Олай болса, ах
4
+вх
2
+с=0   ( мұндағы, 
а≠0)  түріндегі теңдеу биквадрат 
теңдеу деп аталады. Ал биквадрат 
теңдеу-квадрат теңдеуге келтірілетін 
теңдеу болып табылады.
Биквадрат  теңдеуді жаңа айнымалы 
енгізу арқылы шешеміз.    
Енді №189 есепті шешу арқылы 
«Ақыл» қадамынан «Қайрат» 
қадамына өтеміз.
І топ:  х
4
–13х
2
 + 36 = 0    
ІІ топ:  х
4
–20х
2
 + 64 = 0    
ІІІ топ:  х
4
–34х
2
 + 225 = 0     
 Жаңа ақпаратты ала 
отырып,есептер шығарады.
Мағынаны 
ашу
«Смайли
ктер» 
Қолдану
10мин
  «Қайрат»  
№191 және №193 есеп.
 Жаңа айнымалы енгізу әдісін 
қолданып,теңдеуді шешіңдер.  
І топ:  (х
2
+4)
2
+(х
2
+4) – 30 = 0  -  №191 
              4,5m
4
–9 m
2
 + 4 = 0 -  №193   
ІІ топ: (х
2
– 8)
2
+3,5(х
2
–8) – 2 = 0  - 
№191
              6у
4
–5у
2
  –6 = 0  -  №193      
ІІІ топ: (1+х
2
)
2
+0,5(1+х
2
) – 5 = 0   - 
№191   
               4t
4
–7 t
2
 + 3 = 0   - №193   
 . 
Жаңа ақпаратты ала 
отырып,есептер шығарады.
Ой қозғау 
есептер 
шығару
«Светоф
ор»
түстері 
бойынша 
бағалау
150

Талдау
4мин
 «Жүрек» 
« ай топ жылдам?»
Қ
 Формулалар құрастыру
Білім шыңына шыққан соң 
жалаушада жазылған:
«Ақыл,қайрат,Жүректі бірдей ұста,
Сонда толық боласын елден бөлек»-
деп Абай атамыз айтқандай,жүрек 
жылуы бар,қиындыққа мойымайтын 
қайратты,ақылмен мыңды жығатын 
Адам болып өсіңдер.                             
Оқушылар формуламен 
жұмыс жасайды.
 
 
Өзара 
бағалайд
ы
Жинақта
у
5мин
 Бүгінгі сабақтан  алған білімдеріңізді 
қорыту үшін:
2007 жылы шетелдік ғалым Шульман 
«Мұғалімде «үш көмекші» болған 
жағдайда ғана оқыту табысты болып 
саналады» деген болатын.Ол үш 
көмекші-бас,қол,жүрек. Осы үш 
көмекшіні пайдалана отырып,бүгінгі 
сабақтан  алған білімдеріңізді қорыту 
үшін сіздерге «Сәйкестендіру тестін» 
ұсынамын.
Оқушылар  өз ойларын 
нақты жеткізуге ұмтылады. 
Сабақтан алған білімдерін 
пысықтау, бекіту, жинақтау.
Сын 
тұрғысынан 
ойлау.
Формати
вті 
бағалау. 
 Бағалау
2мин
«Смайликтер» арқылы бағалау 
Алған бағаларын 
жинақтайды.
Өзара бірін-
бірі 
бағалайды
Рефлекси
я
2 мин
БҮБ стратегиясы бойынша:
Бұрын білетінім ...
Бүгін үйрендім ....
Әлі де білгім келеді ...
Рефлективтік 
ойларын 
дамыту.
* * * * * * * * *
Алматы облысы Қарасай ауданы «Ә. Байсалбаев атындағы 
орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ 
Математика пәні мұғалімі Гатауова Рима Гарифуллиновна
Сабақтың тақырыбы: Сандар сыры
Мақсаты:
Білімділік: Математика өмірді сан арқылы бейнелейді. Математиканың негізгі ұғымы – сан ұғымының сан алуан сырын, 
сандар әлемінің қызық құбылысын ашу, білу, оқушылардың математикадан білімдерін тереңдету.Баланың әрбір сан арқылы 
ой толғанысын тудыру, білімге құштарлықты ояту.
Дамытушылық:  Оқушылардың ғылымға деген қызығушылығын арттырып, 
ақыл - ойын кеңейтіп логикалық ойлау қабілетін дамыту.
Тәрбиелілік: Бір санынан бастап әр санның қадірі мен қасиеті салмақталып, өзіне тән ерекшелігі сараланып, орнына, 
маңызына сай қолданылды. Әр санда өзіндік кие болатыны, әр санның өзіндік қасиеті, тәрбиелік мәні, саналы орны 
болатыны көрсетіп,
қазақ халқының салт - санасы мен ата - бабасынан келе жатқан дәстүрін көрсету. 
Қасиетті сандар арқылы тәрбие берген салт - дәстүрін сол қалпында сақтап қалу. 
Математика ғылымы
Қызықтырды біздерді
Сандар сырын ұғуға
Шақырамыз сіздерді.
Білмеймін деп қысылма
Талабың болса бойыңда
Өнерлінің ырысы
Жарқырап жатыр жолында.
«Әлемнің әміршісі сандар» деп бекіткен өз ойын философ және математик Пифагор. Біздің заманымызға дейін ІV ғасырда 
ол өз жақтастарымен мектеп ашқан. Бұл мектеп діни мектепке ұқсас болды. Пифагоршылар сандардың мистикалық өміріне 
сенді. Әрбір нәрсенің артында белгілі бір сан тұрады деп ойлады. Сандар өздерімен бірге қайырымдылық пен зұлымдылық, 
бақыт пен бақытсыздық ала келеді деп сенді. 
Бізге тек бұл сандардың не әкелетінін білу керек деп ойлады. Пифагоршылар барлық сандардан 1 санын, бірлікті жоғары 
қойды. Себебі бүкіл әлем 1 санынан басталады. 
151

Бірлік – бүкіл әлемнің бастауы. Екілік өзімен бірге махаббат ала келеді, сонымен бірге тұрақсыздық әкеледі. Үштік 
қарапайым емес сан, себебі ол жоғарыдағы екі санның қосындысынан шықты. Ал, алты саны таңғажайып сан болып 
есептеледі. Себебі ол бұған дейінгі сандардың қосындысы мен көбейтіндісінен тұрады. Алтылық 1, 2, 3 сандарына бөлінеді. 
Жеті саны киелі де, қасиетті де сан болып есептеледі.
Сандардың сипаттамасына мынадай анықтамалар беріледі:
БІР – тәуелсіздік пен жетістік;
ЕКІ – әдеп, дипломатиялық және жеке қарым - қатынас;
ҮШ – шығармашылық жетістік, әрі өмір қызығы;
ТӨРТ – шектелу, бір орында қалу;
БЕС – жолсапарлар, өзгерістер, әртүрлілік;
АЛТЫ – қызмет, үй, түрлі міндеттер;
ЖЕТІ – талдау, рухани өмір, білімнің өсуі, даналық;
СЕГІЗ – ақша мен билік;
ТОҒЫЗ – махаббат, берік байлам.
ҚЫРЫҚ – бак, дәулет.
Сандар сыры сан алуан. Сандарда кие бола ма?
Боладыдегенекената - бабаларымыз. 7.., 13.., 25.., 37.., 49.., 61... мүшелжастың, 
киелісандардыңтылсымсырыныңалдындаіштеймойынсұнады.
Қазақхалқытілге бай. Әрсөзінталдайбілген, әрсөзінемәнбергенхалық.
Қазақ үшін әр сөздің ғана емес, әр санның өзіндік қасиеті, шариғатқа қатысы, тәрбиелік мәні, саналы орны болған. Расында 
қазақ бір санынан бастап, әр санның қадірі мен қасиетін салмақтап, өзіне тән ерекшелігін саралай білген, орнына, маңызына 
сай қолданған.
Әр санда өзіндік кие болатынын, мақсаты мен мағынасы болатынын сезе, түйсіне білген.
40 санын халқымыз
Бақ дәулетке балаған
Талай дәстүр салтымыз
Осы атаудан тараған.
1-тур: «Ақылдассаң шешерсің» 
1. Қосарланып жегілген үш ат бір сағаттың ішінде 12км  жүрді. Осы уақыттың ішінде
 бір ат қанша жол жүрген?
2. Ағаш үстінде 100 торғай отыр. Аңшы 10 торғайды атып алды. торғайлардың қаншасы қалды?
3. Үстелбасында 2 әкежәне 2 бала отыр. Оларыдыстағы 3 жұмыртқаныөзарабөлісіпәрқайсысыбір-бірденжұмыртқажеген.
4. Қатар тұрған үш санның қосындысы да, көбейтіндісі де 6-ға тең. Ол қандай сан?
5. Екі санның қосындысы 8-ге тең, айырмасы 2-ге тең, көбейтіндісі 15-ке тең қандай сандар?
6. Алматыдан Бішкекке дейін ұшақ   сағат ұшқан, ал Бішкектен Алматыға 40 мин ұшты. Неге?
7. Төртбұрыштың бір бұрышын кесіп тастаса, қанша бұрыш қалады?
1. Бір-бірімен жарысқан                                        
    Төрт аю, бір арыстан 
    Екі қой мен бір түлкі 
    Бәрі нешеу кім біледі? 
2. Түйе, бота маң басқан 
    Төрт аяғын тең басқан 
    Шұнақ құлақ бес ешкі 
    Қос лақты қос ешкі. 
    Төрт қозы мен екі қой
    Бәрін бірге санап қой.
3. Дүкеннен мен сабын алдым      
    Оның және қабын алдым  
    Екі дәптер, бір қарандаш
    Тіс ысқылағышты тағы алдым,  
    Есептеші сонда бәрі
    Қанша болды қолда бары?  
2-тур: «Сен білесің бе?» (викториналық сұрақтар)
 1. Натурал сандар 
 2. Жұп сандар
 3 .Тақ сандар
 4. Жай сандар
 5. Құрама сандар
 6. Кемел сандар (өзінен басқа бөлгіштерінің қосындысы тең сан    1+2+3=6)
 7. Дос сандар (1-шісінің бөлгіштерінің қосындысы, 2-шісінің   220;284)
 8. Егіз сандар (айырмасы 2-ге тең жай сандар)
 9. Теріс сандар
10. Трансцендент сандар (=3,14  е=2,718  ln2 )
11. Рационал сандар
12. Иррационал сандар
13.   саны (Л.Эйлер тапқан)
14. е саны
15.  і саны
16. 0 саны
17. Евклид сандары
18. Ферма сандары
19. Мерсени сандары
20. Фибоначчи сандары
21. Гаусс сандары (комплекс сандар)
152

22. Паганини сандары (музыкант)
23. Темір саны (26)
24. Шахмат саны (2
64
-1)
3-тур: 
•
«Дүниені сан басқарады» дегенді айтқан, бокстан 1-ші олимпиадалық ойындар чемпионы болған кім?  (грек 
ғалымы Пифагор)
•
«Адамдар санды пайдаланбағанда ешқашанда ақылды болмас еді» деп кім айтқан? (Платон)
•
«Жай сандар жиыны шексіз» деген пікірді дәлелдеген кім? (Евелид)
•
Жай сандарды сүзгіден (електен) өткізген грек ғалымы? (Эратосфен)
4-тур:
1.Ең кіші және ең үлкен натурал санды ата. (ең кіші 1, ең үлкені жоқ)
2.Ең кіші және ең үлкен жай санды ата.  (ең кіші 2, ең үлкені жоқ)
3.Нөл оң сан ба, теріс сан ба? (оң сан)
4.Нөл жұп па, тақ па? (жұп сан)
5.Нөлден басқа барлық сандарға бөлінетін қандай сан? (0 саны)
6.Нөлден басқа санды неге нөлге бөлуге болмайды? (кез-келген санды 0-ге көб-де 0)
7.Қарама-қарсы сандар деп қандай сандарды айтады?
8.Өзара кері сандар деп қандай сандарды айтады? 
5-тур:(парадокстер)
1.Екі санның қосындысы олардың көбейтіндісіне тең. (  + =  * )
2.Екі саның айырмасы олардың көбейтіндісіне тең. ( 1-   = 1*  )
3.Екі санның  қосындысы олардың бөліндісіне тең. (-4+2=-4/2 )
«Киелі және сырлы сандар» (оқушылардың үй тапсырмаларынан):
Сан хақындағы діни сенімдер ертедегі заманнан басталады. Санға деген сенім санның құпия сырына мән беруден келіп 
шыққан.Олар санды тәңір жаратты,сондықтан адам тағдырына сан арқылы болжауға болады деп түсінген. Вавилондықтарда 
ең құдіретті сан
3 саны есептеледі. Мұның себебі, олардың аспан кеңістігінде ерекше жолмен қозғалатын денелер айды,күнді, шолпанды 
білген.Халық аузындағы мына нышанды сөздер тіркесі осы 3 санына деген сенімнен шыққан: 
Үш дана: Абай, Шоқан, Ыбырай
Үш қуат: ақыл қуат, жүрек қуат, тіл қуат.
Үш ғайып: ажал ғайып, қонақ ғайып, несібе ғайып.
Үш байлық: денсаулық, ақ жаулық, он саулық.
Үш қадірлі: бақ, ырыс, дәулет.
Үш жұрт: өз жұрты, қайын жұрты, нағашы жұрты.
Үш алыс: көк пен жер арасы, кәрі мен жас арасы, жақсы мен жаман арасы.
Үш даусыз: мінез даусыз, кәрілік даусыз, ажал даусыз.
Үш жамандық: нақақ қан төгу, кісі малын нақақ алу, ата бабадан қалған ескі жұртты бұзу.
Үш арсыз: ұйқы арсыз, тамақ арсыз, күлкі арсыз.
Үш тұл: қайратсыз ашу, тұрлаусыз ғашық, шәкіртсіз ғалым.
Халық аузында: төрт мүшем сау болсын, төрт түлік мал,екі көзім төрт болды, дүниенің төрт бұрышы,дүниенің төрт тұлғасы 
деген сөз тіркестері күнделікті өмірде жиі айтылады.
Төрт амал: қосу, азайту, көбейту, бөлу.
Төрт тұлға: от, су, жер, жел
Төрт түлік: Қамбар ата,Зеңгі баба,Ойсыл қара, Шолпан ата.
Төрт бағыт: шығыс,батыс,оңтүстік,солтүстік.
Төрт маусым: қыс, көктем, жаз, күз
Төрт періште: Жәбірейіл, Әзірейіл, Мекайіл, Исрафил
Төрт мұрат: дау мұраты - біту, сауда мұраты - ұту, жол мұраты - жету, қыз мұраты - кету
Төрт кітап: Зәбүр, Тәурат, Інжіл, Құран
5 саны туралы
Бес парыз: иман, намаз, ораза, зекет, қажылық
Бес қару: садақ, мылтық, найза, қылыш, айбалта
Бес намаз: таң, бесін, екінді, ақшам, құптан
Бес жаратылыс: күн, ай, жұлдыз, күндіз, түн
Бес өсиет: топасқа сенбе, жауға иілме, әрқашан сақ жүр, аш үйге кірме, жарлыдан сый алма
Бес жаман мен бес асыл:
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол,
Адам болам десеңіз.
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек, бекер мал шашпақ
Бес дұшпаның білсеңіз.
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым ойлап қой
Бес асыл іс көнсеңіз.
7 саны туралы
1. Апта 7 күннен тұрады. Аптаны 7 күнге бөлу Ай фазасының 7 күн сайын өзгеріп тұруынан туған нәрсе. 2. Қазақта 
әлденеге қуанса, қорықса, әлдебір апаттан аман қалса жеті нан салып, құран оқытады. Жеті теңге садақа тастайды.
153

3. Қазақ жеті атаға толғанша қыз алыспайды.
Сондықтан жеті атасын білуге міндетті. Жеті атасын білмеген жетесіз.
4. Қарғыс жеті атаға кетеді деген ұғым бар.
5. Дүниелік адамның аза тұтушы туыстары жеті күннен кейін арнайы жетелік садақасын береді.
6. Жеті санына байланысты асыл сөздер:
Жеті жетім:Тыңдалмаған сөз жетім,
Киюсіз тозған бөз жетім,
Иесіз қалған жер жетім,
Басшысы жоқ ел жетім,
Аққу - қазсыз көл жетім,
Жерінен айырылған ер жетім
Замандасы қалмаса
Бәрінен де сол жетім.
Жеті қазына:
Ер жігіт, сұлу әйел, ақыл - білім, жүйрік ат, қыран бүркіт, берен мылтық, жүйрік тазы.
Жетіата:Бала, әке, ата, арғыата, баба, ту ата, тек ата.
Жетікүн:Дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі.
Жетіжұт:Құрғақшылық, жұт (мал қырылу), өрт, оба (ауру), соғыс,
топан су, зілзала (жерсілкіну).
Жетіжоқ:
Жердеөлшеуішжоқ,
Аспандатіреуішжоқ,
Тастатамыржоқ,
Тасбақадатамақжоқ,
Алладабауыржоқ,
Аққудасүтжоқ,
Жылқыдаөтжоқ.
Жетіқаткөк:Меркурий, Шолпан, Күн, Ай, Марс, Юпитер, Сатурн.
9 саны туралы
9 тепе - теңдік белгісі, 9 - ға байланысты төмендегідеі түсінік бар.
1. Қазақта қызын ұзатқанда тоғыздан жасау жасайды.
2. Ағайын арасында ірі кикілжің болғанда кінәлі жаққа бірнеше тоғыздан айып салатын болған.
3. Осы тәрізді ел ішінде ырымдап, тоғыз жолдың торабына садақа тастайды.
4. Ал ең бастысы 9 санын құрметтеу адамның ана құрсағында 9ай 9күн қалыптасып дүниеге келуі.
5. 9 санының өзінің мінездемесіне үңілсек, ол үлкен қуаттың, өзге ортаға әсер етуші үлкен күштің соғыс пен апаттың белгісі.
6. 9 - дың символы – темір немесе қару жасайтын темірлер.
7. 9 санына билік жүргізіп тұрған Марс планетасы.
8. Жалпы сан құдіретіне сенетіндер 9 - ды бақыттылар саны дейді.
13 саны туралы
Осы жұрт 13 - тен неге шошиды?
Әлемнің көп халқы арасында 13 белгісіз сиқыры бар сәтсіз сан ретінде саналады. 
Көпшілігі сол күні жолға шықпауға, үлкен істі бастамауға тырысады.
 №13 үйді сатып алудан, 13 нөмірде спорт ойынына қатысудан, қайда да болсын 
13 - ші болудан қашқақтайды.
13 санын жек көру қайдан шықты? 13 - ке үрке қарауға 12 кінәлі, өйткені ежелгі вавилондықтар, римдіктер, қытайлықтар 
көп нәрсені 12 санымен белгілеп келген.
 Бір жылды 12 айға бөлсе, бір тәулікті екі 12 сағатқа бөлген, одан әрі қарай қандай 
сан бары, оларға белгісіз еді.
Белгісіздік барлық уақытта да қорқынышты. Сондықтан таныс 12 - нің артынан пайда болған 13 - ке жек көрінішпен 
қараудың бір себебі де осында.
Италияда 13 нөмерлі лотерея жоқ. Францияда 13 нөмерлі пәтер жоқ.
Ал Женевада ұшақта 13 орын жоқ. Қазақта керісінше, 13 - те отау иесі деп, бұл жасқа келген адамға жауапкершілік жүктеп, 
құрметпен қарайды.
666 – ең қорқынышты сан.
Әлемді әсіресе батыстықтарды дір еткізетін санның бірі 666 саны.
Жалпы бұл сан сайтанның белгісі деп аталғанымен оның дінге қатынасы шамалы. 
666 - ның соншалықты жексұрын болуына 6 санының мінезінің жамандығы жазықты. 
6 саны еркіндіктің ешкімге еш нәрсеге бас имейтін асау сан екен. Өміріне 2 рет 6 саны қатысты болса, онда ол жер бетіндегі 
ешбір билікке бағынбайтын дүлей күшке айналмақ.
Шехеризада саны.
БұлШехеразаданыңәйгілі 1001 саны. 1001 саны неменерекшеленеді? Бірқарағандақарапайымболыпкөрінеді. Бұл сан 
қалдықсыз 7 - ге, 11 - ге, 13 - кебөлінеді, яғни, ол осы үшжайсандардыңкөбейтіндісіболыптабылады. 1001= 7 × 11 × 13 
мұндатаңданарлықтайештеңежоқ. Таңданарлықжаймынау: осы санғаүшорындысандыкөбейткенде, 
көбейткенсанныңөзінентұратын, тек екіретқайталанатыннәтижешығады.
Мысалы: 873 × 1001 = 873 873
207 × 1001 = 207207
 Қорытынды: соңында әділқазылар алқасы ойын жеңімпазын анықтап, белсене қатысқан оқушылар марапатталады.
* * * * * * * * *
154

Алматы облысы Қарасай ауданы «Ә. Байсалбаев атындағы 
орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ 
 директоры Бердыгалиева Райхан Молдабайқызы
Сыныбы: 4
Пәні: Ана тілі
Сабақтың тақырыбы:  
Қ.Жұмағалиев «Туған өлкем»
Сабақтың мақсаты:  
Қ.Жұмағалиев өмірі мен шығармалары туралы білу. 
Өлеңмен таныса отырып, өз туған жерінің 
ерекшелігін ақын сезімімен сезінуге үйрену. 
Шығармашылыққа баули отырып, ақынға деген, туған 
еліне деген көз қарасын дамыту. Тізбектей оқыта 
отырып, оқу техникасын дамыту. Өзара топта бірін-
бірі бағалауға үйрету.
Күтілетін нәтиже:
Қ.Жұмағалиев  өмірі мен шығармалары туралы біледі. 
Өлеңмен таныса отырып, өз туған жерінің 
ерекшелігін ақын сезімімен сезінуге үйренеді. 
Шығармашылыққа баули отырып, ақынға деген, туған 
еліне деген көз қарасы дамиды.  Тізбектей оқыта 
отырып, оқу техникасын дамиды. Өзара топта бірін-
бірі бағалауға үйренеді.
Сабақтың формасы:
топтық, жұптық, жеке
Қолданылатын әдіс-тәсілдер:    
«Кезектескен интервью, Жүреміз,ойланамыз»
Құрал-жабдықтар, көрнекіліктер:
үлестірмелер, плакат,стикер
Пән аралық байланыс:
қазақ тілі
Пайдаланылған әдебиеттер:
Ана тілі 4-сынып, ғаламтор желісі
Сабақтың барысы
Саба  кезе дері
қ
ң
М алім  рекеті
ұғ
ә
О ушы  рекеті
қ
ә
Кіріспе
а/ О ушылар а жа ымды ахуал тудыру «Жылы ж рек, ізгі
қ
ғ
ғ
үұ
 
тілек» 
б/ й тапсырмасын с рау
Ү
ұ
« аза стан»  ле ін жат а с рау.
Қ
қ
ө ң
қ ұ
в/ «Кезектескен интервью»
г/Топ а б лу.
қ ө
ле  жолдарын  растыру ар ылы топ а б лу.Топ атын,
Ө ң
құ
қ
қ ө
 
ранын жаздыру, топ басшысын сайлату.
ұ
О ушыларды  к
іл-
қ
ң өң
к йлері к теріледі,
ү
ө
 
бір-біріне жылы 
тілектер айтады.
ле ді м нерлеп
Ө ң
ә
 
жат а айтады.
қ
Топ а б лінеді.
қ ө
Т саукесер
ұ
а/ ызы ушылы ты ояту 
Қ
ғ
қ
-Ту ан  лке дегенді  алай т сінесі дер?
ғ ө
қ
ү
ң
/ з ойларын с рау/
ө
ұ
Ту ан  лке туралы
ғ ө
 
білетіндерін орта а
ғ  
салады.
Білетінін еске 
т сіреді.
ү
Негізгі б лім
ө
а/  .Ж ма алиев туралы т сінік беру. 
Қ ұ ғ
ү
Батыс  аза стан облысы,Орда ауданы, Бас ды  аулында
Қ
қ
құ қ
 
д ниеге келген. Сарыар а журанлыны  редакторы,
ү
қ
ң
 
Жазушылар ода ыны  м шесі.
ғ
ң ү
б/  з ту ан жеріміз туралы  ыс аша м лімет беру.
Ө
ғ
қ қ
ә
в/ О улы пен ж мыс
қ
қ
ұ
- ле ді ты дату
Ө ң
ң
-О ушыны  м нерлеп о уы
қ
ң ә
қ
-С здік ж мысын ж ргізу
ө
ұ
ү
г/ «Ж реміз,ойланамыз»  дісі бойынша ту ан жер туралы ой
ү
ә
ғ
 
оз ау.
қ ғ
-Ту ан жер туралы ма а-м тел жаз
ғ
қ
ә
-Ту ан  лкемізді к ркейтуге  андай  лес  осасы ? 
ғ ө
ө
қ
ү
қ
ң
.Ж ма алиев
Қ ұ ғ
 
туралы біледі.
ле ді м нерлеп
Ө ң
ә
 
о иды.
қ
ле  мазм нын
Ө ң
ұ
 
мазм ндайды.
ұ
С здік ж мысы
ө
ұ
 
ж реді.
ү
Топты  ж мыс
қ ұ
 
жасайды.
орытынды
Қ
а/ «Алтын балы »  дісі бойынша саба ты бекіту.
қ ә
қ
/ Ба алау
ә
ғ
б/ Кері байланыс
«Бармақ»    арқылы 
бағалайды.
* * * * * * * * *
155

Алматы облысы Қарасай ауданы «Ә. Байсалбаев атындағы 
орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ 
Еңбек пәнінің мұғалімі Абдибаева Алия Камытбековна
Сабақтың тақырыбы: Бас киім – сәукеле
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Ұлттық киімдерге байланысты  қазақтың қыздарына арналған бас киімі – сәукеле  туралы түсінік беру.
Дамытушылық: Оқушылардың бойларындағы икемділік, сымбаттылық, инабаттылық, танымдылық қасиеттерін  дамытуға 
баулу.Өнер туындыларын эстетикалық талғаммен қабылдау қабілеттілігін дамыту.
Тәрбиелік: Салт – дәстүрлер мен ырымдарды сақтауға , ұқыптылыққа  және әдемілікке тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже: Сабақта тақырыпты  өздері аша отырып түсінеді, ойларын еркін жеткізуге  дағдыланады.
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, баяндау.
Сабаққа қажетті құралдар мен көрнекіліктер: плакаттар, слайд көрсетілімдері.
Сабақтың барысы: 
І.Ұйымдастыру
Сәлемдесу. Түгендеу.
3 топқа бөлу: оқушылар мұғалімнің үстелінде жатқан суреттерді таңдап, сол сурет орналасқан партаға  отырады.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру:
Сұрақ – жауап:
•
Тігін машинасымен жұмыс істеген кезде қандай тәртіпті сақтау керек
•
Жалпы тігіске  қойылатын талаптар қандай?
•
Тігін машинасының неше түрі бар?
•
Өздерің  тігін машинасының  қай түрімен бұйымдар  тіге аласыңдар?
ІІІ. Жаңа сабақ
Қызығушылығын ояту.
Оқушыларды  сөзжұмбақ арқылы жаңа тақырыппен таныстыру.
•
Мата түрі (Масаты)
•
«Көркем» сөзінің синонимі (Әсем)
•
Тымаққа тағылатын нәрсе (Бау)
•
Ер адамдардың ұлттық киімі (Күрі)
•
Тымақ бөлігі (Етегі)
•
Ұлттық киімі (Камзол)
•
Әжелер киетін ұлттық бас киім (Кимешек)
С
Ә
Ү
К
Е
Л
Е
  
ІҮ. Мағынаны ашу
Әр топқа  жаңа сабақ жазылған  мәтінді  таратамын. Мәтінді  оқи отырып, білетінімізді  белгілейміз.Топта 
жазғандарымызды  талқылаймыз.
І топ: Әйелдерге  арналған ұлттық бас киәм түрлері  өте көп .Оларға : сәукеле , тақия, келешек, бөрік  тағы басқалар жатады. 
Сәукеле  - қыздардың ұзату тойында киетін  сәнді , әшекейлі  бас киімі.Сәукеле  алтын , күміс асыл тастармен әшекейленіп, 
зермен, жібек жәбек кестеленеді.Төбесіне үкі тағылып  жерге дейін  төглген ақ желек табылады.Сәукеле бас киім ғана емес , 
қазақ халқының сән салтанатының , салт – дәстүрінің, мәдениеті мен өер туындысымен  қатар киелі  деп есептелген.Сәукеле 
биік , дөңгелек төбе деген жағына қарай  жіңішкере  береді.Ол  тәж, төбе, құлақбау және артқыбау деген негізгі бөліктерден 
156

тұрады.Жоғарғы жағына үкі  тағады.Ата – абамыз сәукелені әшекейлеуге күмістен салынатын өрнектер  және жылан бас 
бейнесінің магиялық қасиеті бар деп есептеген. Күміс  тазалықты білдірсе, жылан басы тіл – көзден сақтайды деп түсінген.
ІІ топ: Қызықты қыз дәурені артта қалып сүйгенінің шаңырағына келін боп түсуге  қамданған бойжеткендер киетін  келісті 
бас киім  сәукеленің сәні мен мәні , жолы мен жоралғысы жіптен бөлек.Ол ұзатылатын қыздың сұлулығы мен салтанатын, 
байлығы мен бағасын асыра түседі. Мәселең ғұлама ғалым Мәшхур Жүсіп Көпей : «19 ғасырдың алғашқы жартысында  өмір 
сүрген Байсақал атты бай қызының  сәукелесін  Кенесары  ханның ағысы Сержан  төре  500 байталға  бағалаған».
ІІІ топ: Сәукеле – тек ұзатылатын қыздың бас киімі, оны беташарға дейін киген , етегі қымбат  терімен көмкерілген, сосын 
міндетті түрде желегі болған, оның екінші  атауды бергек, қазақта «желек, бергек астында» деген сөз бар , яғни , ұзатылатын 
қыздың сәукелесі, желегі бетін көмкеріп тұрады, қалындықты жасырып, жүзін көрсетпей көмкеріп тұрады дегенге сөз, 
беташардан кейін сәукеле  алынады да,  желек немесе бергек жас келіншектің басына  орамал болып түсетін  болған.
Жас ерекшелігіне  қалай  бас киім ауыстырыларда  қазақы  жолмен кішігірім  той жасалған.Мәселен , қыз өз үйінен 
ұзатыларда шешесі қызының басындағы үкілі тақиясын алып сәукелені өз қолымен кигізіп, ақ батасын беріп 
аттандырған.Өзге шаңыраққа  келін боп түсерде  арнайы  беташар жасалып, жақсы тілектер айтылған, бөртпе немесе жібек 
жаулық салған. Ал перзент сүйіп ана аталғаннан бастап жасына қарай әр түрлі келешек кие бастаған.
Қауіпсіздік ережесін сақтау 1 оқушы оқып  береді.
Ой толғаныс: Үш топқа сұрақ қойылады.
І топ: Ендеше, сәукелені қандай асыл тастармен әшекейлейді?
ІІ топ: Сәукелені – жас ерекшелігіне қарай , кім киген?
ІІІ топ: Сәукеленің желегі дегеніміз не?
ІҮ. Сабақты пысықтау: Бүгін сонымен не білдік?Үйренгім келеді бағанын толтыру.Стикерге не белгісі келетінін  жазып 
кету.
Ү.Қорытындылау: 
1. Әйелдердің қандай ұлттық бас киімдері бар?
2. Сәукелені кім киеді?
3. Сәукелені қалай әшекейлейміз?
* * * * * * * * *
Алматы облысы Қарасай ауданы «Ә. Байсалбаев атындағы 
орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ 
География  пәні мұғалімі Исаева  Жанаргуль Мейрамбековна
Сыныбы:  8 «А, Ә, Б»
Сабақтың тақырыбы:  «Табиғат  зоналары»
Сабақтың  мақсаты:
•
Білімділік:  оқушылардың  «Табиғат зоналары» тарауы бойынша алған білімі мен дағдысын тексеру, жүйелеу, 
ойларын жинақтай білуге, жан-жақты білімді болға баулу.
•
Дамытушылық: оқушылардың өз бетімен ізденіп жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру,ойлау қабілеттерін, 
картамен жұмыс істеу дағдыларын дамыту.
•
Тәрбиелік : Жолдастарына көмек беру, әр оқушының қабілетін дамыту, ұйымшылдыққа тәрбиелеу, проблемалық 
мәселелерді шеше білуге, өзі оқи отырып өзгені оқытуға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жарыс  сабақ.
Сабақтың типі: Дәстүрлі емес (КТК)
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, проблемалық, турнир, ойын түрінде, ішінара-іздену т.б.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру.   
         А) Оқушылармен, қонақтармен сәлемдесу.
Б) Оқушыларды түгендеу.
В) Оқушыларды  2 топқа  бөлу.
Сәлемдесу , топтастыру.
1-топ «ОРМАНДЫ ДАЛА»(ұран)
2-топ «ШӨЛЕЙТ»(ұран)
«ОЙ  ҚОЗҒАУ» (4 пән бойынша әр топқа 4 сұрақтан қойылады)
1-топ.  1. Анықтауыш дегеніміз не?
2. қанша материк бар?
3. Кенесары Қасымұлы көтерілісі қай жүзді қамтыды?
4. Атом дегеніміз не?
2-топ. 1. Толықтауыш дегеніміз не?
2. Планета дегеніміз не?
3. Сырым Датұлы көтерілісі қай жылы болды?(83-97)
4. Ковенция дегеніміз не?(жылу берілудің бір түрі )
«СИҚЫРЛЫ САНДЫҚ»(сұрақтарға ия, жоқ деп жауап береді)
1. Ертіс өзені Қ.ғы ең ұзын өзен ,ия
2. Қызыл қоңыр топырақта қарашірік көп болады, жоқ
3. Мұғалжар  Қ.ғы ең биік тау, жоқ
4. Емдік қасиеті бар сулар Қ.ның батысында көп орналасқан , жоқ
5. Балқаш теңіз, жоқ
6. Аралдың суының деңгейі көтерілуде, жоқ
7. Тұрар ауылы солт.Қ.да орналасқан , жоқ
8.  Мен саяхатшымын, көрініс
157

9. Мен сатушымын
10. Мен мұғаліммін
«ЕҢ-ЕҢ»
•
Ең ұзын өзен-Ертіс
•
Ең үлкен құмды шөл-Қызылқұм
•
Ең  кіші таб. Зонасы-орманда дала
•
Ең  құнарлы топырақ -  қара
•
Ең ірі бөген- Бұқтырма
•
Ең  өсімдікке, жануарларға бай таб. Зонасы-биіктік белдеулер
•
Ең  үлкен таб.зонасы-шөл
•
Ең  үлкен дала зонасының құсы-дуадақ
•
Ең  жауын-шашын көп түсетін жер- орманды дала зонасы
•
Ең  ірі сазды шөл-Үстірт
«ОЙ  ТОЛҒАУ» (проблемалық сұрақтарды шешу, топтарға жазбаша түрде үлестірмелер беріледі, топпен талдап, қорғау)
1-топ.   1. Орманды дала және дала зонасы ең көп игерілген аймақтар,        осыған орай қандай экологиялық проблемалар 
бар?
2. Шөл зонасындағы ауыз су проблемасын қалай
шешуге болады?
2-топ.  1.  Қаз.табиғатын қорғау мақсатында қандай жұмыстар жүргізілуде?
2. Өзіміз тұрған жер қандай табиғат зонасында орналасқан , онда қандай экологиялық проблемалар бар?
«САНДАР СӨЙЛЕЙДІ» (сандар көрсетіледі, оқушылар оған ауызша жауап береді)
•
6000(орманды дала зонасы)көлдер саны
•
77 млн. Га (дала зон.ң аумағы)
•
+70С-құм бетіндегі темп.ра
•
1954-1959 ж. –тың және тыңайған жерлерді игеру
•
10 кг –дала зонасындағы ірі суырлардың салмағы
•
75 см –орманды дала зон.ғы қара топырақ қалыңдығы
•
180-200 мм –шөлейт зон.ғы ж-ш мөлшері
•
0,4%- Қаз.аумағындағы ор.ды дала зонасының көлемі
•
14 %-шөлейт зон.ң көлемі
«КІМ ЖЫЛДАМ»(кестемен жұмыс)
№
тақырып
Орманды дала зонасы
Дала зонасы
Шөл зонасы
Шөлейт зонасы
1
2
3
4
5
Аумағы
Климаты
Өзендері
Өсімдіктері
Жануарлары
         «МЕНІ   ТҮСІН» (қағазға жазылған сөздерді мимикамен түсіндіреді)
А, Ж, С, Т, Ш, Н, Ұ, Б....тағдыр, тарақ, айна, сөмке т.б
Үйден дайындап келген көрініс, экибана сияқты шығармашылықтарымен таныстыру, көрсету.
ҚОРЫТЫНДЫ:  Бүгінгі  сабағымызды қорытындылай келе, әділ-қазы  мүшелеріне сөз  береміз. Бүгінгі сайыс 
сабағымыздың жеңімпаз командасы анықталады.
ҮЙГЕ  ТАПСЫРМА: 38-39 оқу.(таңдау бойынша табиғат зоналарының біріне сипаттама беру)
* * * * * * * * *
Алматы облысы Қарасай ауданы «Ә. Байсалбаев атындағы 
орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ 
Математика пәні мұғалімі Досаева Бағлан Беделбаевна
Күні: 20.02.16
Коучинг жоспары
Өткізген: Б.Б. Досаева
Өтетінорны
«Ә.Байсалбаев атындағы орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталықпен» КММ 
биология кабинеті
Тақырыбы:
"ҰБТ - ата-ана көз қарасымен"
Мақсаты:
Ата - аналардың  ҰБТ - ге деген көз қарасын анықтап, қорқынышын сейілту. 
Психологиялық қолдау көрсету.
Оқытунәтижесі:
Ата-аналардың ҰБТ-ға байланысты  дұрыс көзқараста болады, қорқыныштары 
сейіледі, ҰБТ ережесімен танысады.
Негізгі түйінді идеялар:
ҰБТ-дің нәтижесіне қол жеткізудің тиімді жолдарымен таныстару, 
ынтымақтастық, ықпалдастық және «оқушы-ата-ана-мұғалім» арасында қарым-
қатынас орнату. 
Сілтеме:
Мұғалімдергеарналғаннұсқаулық, 
www.cpm.kz
Әдіс-тәсілдер:
«Гүл шоқтары» арқылытоптасу, «Ана махаббаты»психологиялық бейнеролик, 
«Миға шабуыл», «Ой қозғау», «Толық банка» әдісі, кері байланыс «Блоб» ағашы 
Дереккөздер:
Флипчарт, постер, презентация, интербелсендітақта, стикерлер, карточкалар, 
бейнежазбалар, маркерлер
158

Тапсырматүрлері
Коучтыңіс-әрекеті
Ата- аналардыңіс-әрекеті
Топтарға бөлу. 2 мин
Ата-аналарды «Раушан», «Жауқазын», «Түймедақ», 
«Бәйшешек» гүл шоқтары арқылы 4 топқа бөлу
Қатысушылар гүл шоқтары салынған 
суреттер бойынша 4 топқа бірігеді
Тренингпсихологиялық 
ахуалды қалыптастыру
5 мин.
«Ана махаббаты» психологиялық бейнеролик
Тапсырма 
Алдын ала берілген тапсырма «Менің отбасым» суретін 
оқушыларға салдыру
«Ана махаббаты» психологиялық 
бейнероликті тамашалайды Алдын ала 
берілген тапсырма бойынша ата-
аналар өз балаларының бейнелеп 
келген суреттерін табады
 I.Тапсырма:
«Миға шабуыл» 
«Жағдаяттарды шешу»
 10 мин
1.ҰБТ. Айтулы күн жақындаған сайын мектеп бітіруші 
баланың ұйқысы қашып, мазасыздана бастады. Ең 
алдымен ол мектептің, ата - анасы және өзінің абыройын 
ойлады. Осыған дейін тер төгіп дайындалған еңбегінің еш 
кеткенін қаламады. Оның үстіне ата - анасы баласына 
тым жоғары талап қойып отыр. ҰБТ күні ол төмен ұпай 
жинады. Баланың ата - анасы ретінде балаға қандай 
қолдау көрсетесіз. Оның төмен ұпай жинаған себебі?
2.Егер сіздің балаңыз ҰБТ-ке барғысы келмейді 
шамасына қарап, бірақ ата-анасына қайтсеңде барасың 
«ноль»балл алсаңда. Қатарыңнан қалма дейді? Осы 
пікірге қалай қарайсыз?
3.ҰБТ-де бала білмеген сұрағын, амалын тауып 
шпаргалкадан қарап, көбірек балл жинады, сіздің балаңыз 
оны жасай алмады, сөйтіп төмен балл жинады.Сонда 
сіздің ойыңыз? Қалай болар еді? Сол үшін басқа 
балаларды кіналайсіз бе?
4.Байқау тестілеуде сіздің балаңыз төмен балл алып жүр, 
бірақ ҰБТ-ге баруға талаптанып жүр, сонда балаңыз кімге 
сеніп жүр және ата-ананыңкөмегі қандай болады?
Әр топ өз ойларымен, пікірлерімен 
бөліседі.
Сергіту сәті
Ø5 мин
«Әзіл әлемі» ҰБТ-ға байланысты Т.Қабатовтың 
бейнеролигі
«Әзіл әлемі» ҰБТ-ға байланысты 
Т.Қабатовтың бейнеролигті 
тамашалайды
II. Тапсырма:
«Толық банка» әдісі
10 мин
Топтықжұмыс:«Ой қозғау»
«Толық банка» әдісі
Ата-аналар алдына бос банка, тас, ұсақ тастар, су, құм 
қоямын да, банкені бұл заттармен толтыру үшін қай 
ретімен салу керектігін сұраймын.
Ең алдымен, тас-өміріміздің ең маңыздысы отан, отбасы, 
ата-ана, бала-шаға амандығы;
Ұсақтас-жекебасымызғатілейтінармандар;
Құм-біздібақыттыететінқуаныштысәттер;
Су-тіршіліккөзіболғандықтан, ұзақғұмыр. Толық банке-
өмірімізмәнді де сәндіболуынбілдіреді.
Ата-аналар берілген тапсырманы 
орындап, өз ойларымен бөліседі
III. Кері байланыс
«Блоб ағашы»
10 мин
«Блоб ағашы» салынған суретті әрбір ата-анаға таратып, 
сол суреттерді бояу тапсырылады
«Қазіргі кездегі балаңыздың ҰБТ-ға дайындық деңгейі 
қандай?»
Шынайы өз балаларының деңгейін 
суретте көрсетеді
Қорытынды 
Ж. Ж. Руссо: «Бала туғанда ақ қағаздай болып таза туады, 
оның үстіне шимақты қалай салсаң, қағаз бетіне солай 
түседі, бала тәрбиесі де солай сияқты, өзің қалай 
тәрбиелесең, ол солай тәрбиеленеді» - деген сөзін ескере 
отырып, қолымыздағы алтынымызды жақсылап 
тәрбиелейік және біздер оларға үлгі болар бейне 
екендігімізді ұмытпайық дегім келеді. Келесі кездескенше 
сау болыңыздар!
* * * * * * * * *
159

Алматы қаласы Медеу ауданы Ш. Уәлиханов атындағы 
№12 мамандандырылған  гимназиясының
информатика пәні мұғалімі   Жакыпбекова Шынар Базарбековна
Сабақтың тақырыбы
Векторлық нысандармен қарапайым амалдар құру
Оқып-үйренудің негізгі мақсаттары
Оқушыларға  Inkscape векторлық графикасында векторлық 
нысандармен қарапайым амалдар құруды  үйрету;
Оқып-үйренуден күтілетін нәтиже
•
Inkscape бағдарламасында кез келген нысандардың орнын 
ауыстып, бұрып және түрлендіре алады.
•
Векторлық нысандарды топтауды және нысандарды бөле 
алады.
Оқытуда қолданылатын әдіс -тәсілдер
Көрнекі-түсіндіру, өз бетінше жұмыс істеу, диалогтық оқыту, сыни 
тұрғыдан   ойлауға   үйрету,   деңгейлік   тапсырмаларды   орындау, 
оқыту үшін бағалау. 
Ресурстар (дереккөздер)
•
Е.А.Вьюшкова,
 
Н.В.Параскун,
 
Б.А.Бекетауов 
Информатика 7 сынып. 
•
Сергей   Симонович,   Георгий   Евсеев   Занимательный 
компьютер
•
www.bilimdiler.kz, www.myxatai2006.narod.ru , 
www.ustaz.kz
, www.kazakh.ru сайттары
Сабақтың типі
Жаңа білім беру сабағы
Оқытудағы әдістемелік нұсқау
Жаңа тақырыпты түсіндіре отырып, оқушылардың компьютерлік 
сауаттылықтарын арттыру, логикалық ойлау қабілетін дамыта 
отырып, ғылыми-шығармашылыққа баулу.
Сабақтың кезеңдері
идактикалық міндеттер
1. Сабақтың басталуын ұйымдастыру
1) сынып оқушыларының назарын сабаққа аудару
2) бүгінгі  сабақтың мақсатымен таныстыру, оқыту тәсілдерін 
талдау.
2. Оқушылардың алған білімдерін қайталау
•
Inkscape   графикалық   редакторында   фигуралар   салуға 
арналған қандай құралдар бар?
•
Тік төртбұрыштың биіктігі мен көлденеңнің нақты мәнін 
см-менқалай анықтауға болады?
•
5 тармақты жұлдыз жасау алгоритмін сипаттаңдар.
•
Фигураларды   салу  құралына   бастапқы   баптауларын 
қайтару қайтару үшін не стеу керек?
•
Үнсіз   келісім   бойынша   орнатылған   программадағы 
құралдар баптауын қалай өзгертуге болады?
3. Жаңа тақырыпты меңгерту
Орын ауыстыру, бұру және бұрмалау – бұл амалдар ерекшелеу 
құралын 
(F1 немесе бос орын) қолдану арқылы орындалады. Нысан 
айналасында қара нұсқалар (стрелки) пайда болады. Енды нысан 
жылжиды, тінтуірмен бір нұсқарды тарту арқылы нысанның 
өлшемін өзгерте аламыз.
Тінтуірмен қайта шертіп, нұсқардың түрін өзгертуге болады – енді 
фигураны айналдыруға және түрлендіруге болады.
«+» таңбасы нысаннаң айналдыру орталығын анықтайды, оны 
тінтуірмен апаруға болады.
Өлшемін және орналасуын өзгертуге 
Түрлендіруге және айналдыруға                
болатын ерекшеленген нысан. 
болатын ерекшеленген нысан.
Бұл амалдардан басқа, арнайы Нысан 
мәзірінің бұйрықтарын орындап, бейнелеуге және аударуға 
болады. 
160

Нысандарды топтау 
Көптеген амалдарды бір уақытта бірнеше нысандармен орындауға 
болады – түсті, өлшемді өзгертуді, көшірме жасауды және т.б. Ол 
үшін алдымен, нысандарды ерекшелеп алып, содан соң топтау 
керек.
 Нысандарды бөлу
Бірнеше нысанмен жұмыс істегенде оларды ұйымдастыру үшін 
Теңестіру және орын – орындарына қою, Нысан мәзірінен тор 
бойынша орындарына қою құралдарын қолданған ыңғайлы.
Нысандарды қосарлау және клондау
Алмасу буфері  көмегімен көшіруден басқа, Inkscape графикалық 
редакторында нысандардың көшірмесін алуға да мүмкіндіктер бар.
     Қосарлау (Түзету => Қосарлау немесе Ctrl+D) нысан үстінен 
дәл көшірмесін алуға мүмкіндік береді.
4. Игерген білімді қолдану (деңгейлік 
тапсырмалар)
1-тапсырма.  Нысанның   көлбеуін   орындауға   арналған   өрнектер 
алгоритмін жаз.
1............................................................
2............................................................
3............................................................
2-тапсырма. Сөйлемдерді жалғастыр.
Бірнеше
 
нысанды
 
ерекшелеу 
үшін   ........................................................................
...................................................................................................................
...................
...................................................................................................................
...................
Бірнеше нысанды топтауға болады,оларды 
ерекшелеп ... .......... .........................
.................................................................................................................. 
басу керек.
5. Сабақты бекіту, қорытындылау
7.
«+» таңбасы нені анықтайды?
8.
Ctrl+G батырмасы қандай кызмет атқарады?
9.
Нысанды бөлу дегеніміз не?
10.
Ctrl+D батырмасының атқаратын қызметі қандай?
6.Үйге тапсырма

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: