Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ
жүктеу/скачать 5,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдебиеттер 1. Н.Ә. Назарбаев Қазақстан білім қоғамы жолында – Астана, 2012 ж. Мұғалімге арналған нұсқаулық. Үшінші (негізгі) деңгей. «Назарбаев Зияткерлік мектебі» ДББҰ, 2012.-305 бет. 3. Захарова А. В., Боцманова М. Э. Особенности рефлексии как психического новообразования в учебной деятельности. М., 1982. 4. Карпов А.В., Пономарева В.В. Психология рефлексивных механизмов управления / А.В. Карпов, В.В. Пономарева. – М., 2000. – 323б. 5. Кулюткин Ю. Н. Рефлексивная регуляция мыслительных действий. М., 1979. 22—28бб. 6. Лактионов А. Н. О рефлексивном компоненте мнемического действия.М., 1983. 455бб.
7. Смирнова Е. В., Сопиков А. П. Рассуждение о рассуждениях (рефлексивность сознания личности). Л., 1973. 140—149 бб. 554
8. Муканов М. М. Исследование когнитивной эмпатии и рефлексии у представителей традициональной культуры. - жинақта.: Исследование речемысли и рефлексии. Алмата, 1979. 54—74бб. 9. Новикова Е. Р. Особенности рефлексивных механизмов мышления у школьников подросткового возраста. — ММУ Жаршысы. Серия 14. Психология. 1984. № 4. 71—72 бб.
Кулиманова Майра Магзамовна, КММ «№ 22 орта мектебі» Өскемен қаласы, мектеп алды даярлық тобының тәрбиешісі 5-6 ЖАСАР БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫЛЫҚ ҮДЕРІСТЕРІН ДАМЫТУ
«Еліміздің ертеңі – бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры – ұстаздың қолында» деген сөзге мән берер болсақ, қазіргі білім беру саласынын алдында тұрған басты міндет – егеменді еліміздің тірегі болатын білімді ұрпақ тәрбиелеу. Еліміздің болашағын жасайтын жастар білімімен қатар шығармашы лық қасиеті жоғары, өзіндік көзқарасы бар, елге тұлға болатын азаматтар болуы керек. Ал ол азаматтардың тұлғалық негізін қалайтын-мектепке дейінгі білім және тәрбие беру мекемелері. Сонын ықпалына орай, білім берудің жаңа бағыттарының басты ерекшелігі-оқытудың нәтижесін алдын ала болжап, балалардың қызығушылықтары мен ізденімпаздығы негізінде білімі мен біліктерін жетілдіріп, оны сана «сүзгісінен» терең зерделей отырып, шығармашылық, танымдылық әлеуетін үнемі дамытуға және рухани толысуға жағдай жасау. Белгіленген бағытта баланың танымдылық үдерісін дамыту, қызығушылығын жоғалтпау өте күрделі үдерістін бірі. Таным адам өмірінде аса қымбат орын алады. Таным арқылы ғана заттардың, көріністердің араларындағы байламды белгілеп, оларда бар себептерді қарастырады. Сондықтан тәрбиеші баланың ойын дұрыс бағыттаса, танымдылық қызығушылығы өшпей, болашақта іздемпаздылыққа, зерттеушілікке айналады. Енді тақырыпқа байланысты 5-6 жасар балалардың танымдылық үдерістеріне байланысты сипаттаманы анықтауға болады. Мектеп жасына дейінгі балалар өзінің айналасындағы қоршаған ортамен танысуға өте құштар. Бұл баланың бірнеше сұрақтар қоюына әкеліп соғады. Яғни, балаға әлем аздап ғана сырын ашса, онда баланың білуге деген құштарлығы арта түседі. 5-6 жасында танымдылық үдерістерінін негізінде балалар игереді: -
көрнекі-әсерлі және
көрнекі-бейнелі тұрғысынан танымдық міндеттерді шеше алады, ұқсастығы мен ерекшелігін ажыратуға, түрлі негіздемелер бойынша топтастыруға және жүйелеуге қабілетті; -
құрастырудың бірнеше қарапайым жалпыланған тәсілдерін меңгереді және түрлі нәтижеге жету үшін бір тәсілді қайталай береді; - қоршаған ортаның түрлілігін, өсімдіктер мен жануардардың белгілері мен қасиеттерін, тіршілік ортасымен өзара байланысын түсінеді; -
-
геометриялық пішіндердің құрылымдық сипаттамасын, тура және кері сандық қатынас ретін біледі; 555
- жаңа ақпаратты қалай ұсыну керектігін Аталған сипаттамалардың негізінде, мектеп жасына дейінгі балалардың бойына оқу қызметін меңгерту, ол танымдық белсенділікті дамытудың басты бағыты болып саналады. Танымдық белсенділікті психологиялық-педагогикалық құбылыс ретінде анықтау, бұл мектепалды даярлық кезеңіндегі балалардың тұлғалық сапасының ерекшелігіне талдау жасауға, тәрбиелеу мен оқыту үрдісін қалыптастыру жағдайлары мен құралдарын қарастыруға мүмкіндік береді. Себебі, меңгерілген білімнің сапасы мен беріктігіне тек балаларды оқыту, дамыту және тәрбиелеудің нәтижесі емес, сонымен қатар балалардың өзіндік танымдық іс - әрекетіне қатынасының қатысуымен тәуелді болып келеді. Осыған орай, тәжірибемде балалардың танымдылық үдерістерін дамытуда келесі мақсатты белгіледім: Ойын арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың атнысдылық үдерістерін дамыту. Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді қоюға болады: балалардың зейінін, ойлау, зерде үрдістерін дамыту; қиялдарын ұштау; тапқырлыққа жетелеу; қызықты ойындар мен тапсырмаларды орындауға қызығушылығын арттыру. Жас ерекшеліктеріне сай, танымдылық үдерістерін дамытуда ойынды тиімді қолдануға болады. Ойын балалардың негізгі іс-әрекеті және олардың айналадағы өмірден алған білімдерін, әсерлерін жинақтаған тәжірибелерін өз бетінше іс жүзіне асырады. Ойын барысында берілген тапсырмаларды шешуде балалардың ақыл- ойы дамиды. Міне осыдан баланың логикалық ойлауы, қиялдау қабілеті шыңдалады. Жас баланың өмірді тануы, еңбекке қатынасы, психологиялық ерекшеліктері осы ойын үстінде қалыптасады. Л.С. Выготский пікірінше, ойын мектеп жасына дейінгі баланың жеке басының дамуына ықпал ететін жетекші, басты құбылыстың бірі деуге болады. Бала ойын арқылы өзінің күш-жігерін жаттықтырып, қоршаған орта мен құбылыстардың ақиқат сырын ұғынып үйрене бастайды. Ойын кезіндегі баланың психологиялық ерекшелігі мынада: олар ойнайды, эмоциялық әсері ұшқындайды, белсенділігі артады, ерік қасиеті, қиял елестері мен таным үрдістері дамиды, мұның бәрі баланың шығарымпаздық қабілеті мен дарынын ұштайды. Математика, қоршаған ортамен
таныстыру, көркем
әдебиет ұйымдастырылған оқу іс әрекеттерінін барысында дидактикалық ойындардың орыны ерекше. Берілген ойындарды қолдану іс-әрекеттің әсерлігін арттырып, балалардың логикалық ойлауын, математикалық қабілеттерін дамытады. Бұл ойындарды тәрбиешінің шығармашылықпен түрлендіре отырып, балалардың психофизиологиялық ерекшеліктерін ескеріп, жаңа тақырыпты өткенде, өтілген материалды қайталағанда, білімді тиянақтау кезінде іс-әрекеттің мазмұнына сай пайдалануға болады. Сондықтан, мұндай ойындар ойнау балалардың ойлау, қабылдау, еліктеу қабілеті және заттардың түрін, түсін, көлемін ажырата білуін дамыта түсу үшін өте қажет. Дидактикалық ойындарда міндетті түрде екі бала қатысатын ойындар түрін пайдаланған тиімді. Балаларға тапсырмалар ойын түрінде беріледі, бұл дидактикалық ойындардың негізгі ерекшеліктері. Балалар ойнау арқылы белгілі бір білім, білік, дағдыларды және ойын әрекеттерін меңгереді. Тәжірибеде «жыл мезгілдері», «асхана», «артығын анықта», «үйлерін тап» ойындары баланың бір затқа бейімділігі, мүмкіндігі және қызығуы анық байқалады. Ойын мазмұны мен 556
түріне қарай: мазмұнды-бейнелі, қимыл-қозғалыс, дидактикалық, құрылыс, кейіптендіру ойындары болып бөлінеді. Мазмұнды-бейнелі ойында балалар ойын мазмұнын түсінікті етіп жеткізуге тырысады, оған қажетті құрал-жабдықтарды табуға талпынады, оларды дайындау үшін еңбектенеді, ал еңбек ұжымдық іс- әрекетке біріктіреді және шығармашылық іс-әрекетке бағдарлайды, балалардың өзара қарым-қатынасын реттеп, олардың бойында адамгершілік сапаларды қалыптастырады. Бала алған рөлдеріне сай кейіпкердің киімін киіп, қимылын, дауыс ырғағын мәнерлі жеткізуге тырысады, көркемдік сабақтардан (ән-саз, бейнелеу өнері сабақтары) алған білімдерін пайдаланады, қуыршақты ұйықтату үшін бесік жырын айтып әлдилейді, бейнелеу өнері сабақтарында жасаған ыдыс, үй жиһаздарын, қағаздан құрастырған заттарды ойын құралы ретінде пайдаланады. Мазмұнды-бейнелі ойынның ерекшелігі: оны балалардың өздері жасауында, ал ойын қызметі айқын өнерпаздық және шығармашылық сипатта болады. Бұл ойындар қысқа да, ұзақ та болуы мүмкін. Мектепалды даярлық балаларының танымдылық үдерістерін дамытуда ақыл- ойының дамуы тек белгілі бір білім көлеміне емес, танымдық іс-әрекет амалдары мен тәсілдерін игерумен бірге еске сақтау, ойлау, елестету, танымдық шығармашылық қабілеттерінің дамуын тұтас қамтиды. Бала дамуы үшін есте сақтауы мен ойлау қабілетінің мәні өте зор. Бұлардың бәрі қоршаған орта мен білім, білік дағдысының қалыптасуы, есте сақтау және ойлау қабілетімен тығыз байланысты. Баланың ойлау әрекетін ойдағыдай дамыту үшін, тиімді тәсілдер қолданып, арнайы жұмыстар жүргізу қажет. Ойлау үрдісі анализ, синтез, салыстыру, топтастыру жалпылау, тұжырымдау логикалық амалдарынан тұрады. Ойлаудың осы амалдарын қолдана алуынан балалардың оқу әрекетінің жемісі көрінеді. Бұл жөнінде М. Жұмабаев: «Ойлау-жанның өте бір қиын, терең ісі. Жас балаға ойлау тым ауыр. Сондықтан тәрбиеші баланың ойлауын өркендеткенде сақтықпен басқыштап істеу керек» -деген. Қорыта келе, аталған жұмыс түрлері, бала үшін, оның танымын, логикасын арттыру үшін өмірде қажетті екенін көрсетеді, яғни олардың шығармашылық деңгейін көтереді, қызығушылықтарын арттырады.
1. Возрастная и педагогическая психология. Тексты. - М.: МГУ, 1992. 2. Вопросы нравственного воспитания школьников. /Сборник статей: Изд-во Ленинградского Университета, 1960. 3. Выготский Л.С. Педагогическая психология. – М., 1991. 4. Выготский Л.С. Проблема возраста./ Собрание сочинений. – М.,1984. 5. Грэйс Крайг. Психология развития. - СПб., 2000. 6. Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. - М., 1996. 7. Кисловская В.Р. Школьники в среде сверстников и взрослых-Алма-Ата, 1975. 8. Кулагина И.А. Возрастная психология: Развитие ребенка от рождения до 17 лет. – М., 1998. 9. Леонтьев А.Н. Проблемы развитие психики - М., 1981. 10. Мухина В.С. Возрастная психология. - М., 1998. 11. Обухова Л.Ф. Детская психология: Теория, факты, проблемы. – М., 1995. 557
12. Оклендер В. Окна в мир ребенка/Руководства по детской психотерапии. – М., 1997. 13. Слободчиков В.И. Психологические проблемы становления внутреннего мира человека. // Вопросы психологии. - 1986 № 6. 14. Смирнова Е.О. Психология ребенка. - М., 1997. 15. Фельдштейн Д.И. Проблемы возрастной и педагогической психологии. – М., 1995
558
МАЗМҰНЫ/СОДЕРЖАНИЕ 1.
Макатова Ж.А. Мектепке дейінгі білім беру ұйымдары педагогтерінің біліктілігін арттырудың жағдайы мен болашағы.... 4 2.
Байхонова С.З., Ковалёв С.Э., Социально-психологические проблемы субъектной самореализации молодых педагогов.......... 8 3.
Абилова А. Б., Кулен Ф. Ж., Использование информационных технологий в рамках инклюзивного образования………………… 14 4.
Ерментаева А.Р., Тугелбаев Е.Е., Болашақ педагог және психолог мамандардың cубъектілік даму технологиясының жүзеге асырылуы ................................................................................. 21
5.
Ибрагимова Г.К., Развитие профессиональной компетентности учителя начальных классов в системе непрерывного профессионального развития.............................................................. 26 6.
Иманғалиева Г.Қ., Ниғметийн И., Оқушыларды мамандық таңдауға баулу- заман талабы ........................................................... 30 7.
Исаханова Г.М., Елбасы Н.Ә. Назарбаев еңбектеріндегі шешендік сөз өнерін оқытудың инновациялық технологиясы ....... 33 8.
Құрманбаева Ш.К., Токтубаева А.Ж., Жас ұрпақты ұлттық және жалпыадамзаттық құндылық бағдарлы тәрбиелеудің маңызы................................................................................................... 35
9.
Құрманова А. Р., Ұрпақ тәрбиесі –баршаға ортақ .......................... 38 10.
Логинова И.О., Жизненное самоосуществление человека как предмет психологического познания ............................................... 42
11.
Монина Г.Б., Современный педагог в условиях модернизации системы образования ………………………………. 47
12.
Пилипенко С.Б. Развитие профессиональной компетентности педагога в условиях внедрения smart-обучения…………………… 51
13.
Свахина В.В. Организационная работа по развитию творческой деятельности и профессиональной компетентности педагога........ 55
14.
Тлеукабылова Ж.Т., Мировые и отечественные тенденции в системе образования Казахстана ....................................................... 60
15.
Хасенова Г.О., Совершенствование системы повышения квалификации и непрерывного профессионального развития педагогов .............................................................................................. 64 16.
Шаушекенова Ш.Д., Шадетова А.К., Бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби құзыреттілігін дамытуда біліктілікті арттыру жүйесінің отандық және дүниежүзілік беталысы ............. 70 17.
Шмурыгина О.В., Повышение профессиональной компетентности учителя через самообразование ............................ 74 18.
Яковлева О.В., О роли методического объединения в самообразовании и повышении профессиональной компетентности учителя ..................................................................... 78
559
19. Әбильдина С.Қ., Досова Л.А., Бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамытуда зерттеу-жобалау іс әрекетінің рөлі ..................................................................................... 84 20.
Абдраимова А.Б., Мектепке дейінгі тәрбие және білім беру ұйымдарында инновациялық жұмыстарды жүзеге асыру маңызды шарт ретінде......................................................................... 87 21.
Алпыспаева М.К., Мұғалімдердің біліктілігін арттырудағы инновациялық технологиялардың маңызы ....................................... 90
22.
Альмагамбетов К.С., Жаңа білімге заманауи көзқарас.................. 93 23.
Аманова Б., Рухани-адамгершілік тәрбие беру арқылы жеке тұлғаны қалыптастыру (Абайдың қарасөздері негізінде) ............... 98
24.
Артюхова Т.Ю., Инновационное поведение старшеклассников как ресурс инновационного потенциала учреждения образования 100 25.
Аубакирова Ж.К., Колесникова О.Н., Тренинг личностного роста в системе подготовки педагогов и психологов ...................... 105 26.
Аубакирова Ж.К., Педагогикалық қарым- қатынас – субъектілік даму сипаттамасы ................................................................................ 109 27.
Аубакирова Ж.С., Проектная деятельность учащихся на уроках истории как способ развития их субъектности ................................ 113 28.
Ауганбаева Б.О., Мұсабекова Е.Т., Абай тағылымын тәрбие үдерісіне енгізу мәселесі .................................................................... 120 29.
Аханова Б.О., Ракишева Г.Н., Абай тағылымын тәрбие үдерісінде пайдаланудың тиімді жолдары......................................... 125 30.
Ахметжанова А., Структура субъектности магистрантов ............. 128 31.
жүйесінде құзыреттілікке негізделген инновациялық ізденісті мамандарды даярлау............................................................................ 133 32.
беру бағдарламасын жүзеге асыруда бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби-тұлғалық дайындығы.................................... 137 33.
условиях инновационной деятельности............................................. 142 34.
Богдан С.И., Ермакова И.И., Бектурганова А.А., Организация научно-исследовательской деятельности в условиях общеобразовательной школы как фактор развития субъектности 147 35.
Бородина М.В., Значение психологического сопровождения в формировании профессионально-личностной готовности учителя к инновационной деятельности через развитие его субъектности ........................................................................................ 151 36.
Булатова Б.С., Белгібай Қ.Д., Мониторинг оценки качества профессиональной деятельности педагогов в послекурсовой период.................................................................................................... 155 37.
жұмыстар арқылы дарынды тұлғаны дамыту жолдары .................. 158 560
38. Деревянкин А.В., Калиев Б.А., Инновационные технологии в педагогическом процессе ................................................................... 162 39.
Жаксылыкова Г.И. Рефлексия және оны сабақта қолданудың кейбір жолдары .................................................................................... 166 40.
Займолдина Ж.Г., Ақпараттық-коммуникациялық технология: проблемалары мен оларды шешу жолдары ...................................... 170 41.
Ерментаева А.Р., Болашақ педагогтерді субъект-бағдарлы психологиялық дайындау технологиясының құрылымы ............... 175 42.
Жазнаева Ж.Д., Тарих сабағында ақпараттық технологияны пайдалану арқылы оқушылардың құзыреттілігін арттыру ............. 181 43.
Идришева Ж.К., Жобалық оқытудың ерекшеліктері ..................... 184 44.
белсенді әдіс-тәсілердің тиімділігі .................................................... 187 45.
Кариев А.Д., Использование интерактивных методов обучения для повышения эффективности образовательного процесса .......... 192 46.
Картаева А.М., Мектепке Абайтану пәнін оқытудың бүгінгі міндеттері мен өзекті мәселелері ...................................................... 195 47.
Каримова Г.К., Бастауыш сынып оқушыларының компьютерлік сауаттылығын дамыту бойынша білім беру үрдісінде ойын технологиясын қолданудың өзектілігі .............................................. 199 48.
Ү.М., Шәкәрім
тағылымы - жеке тұлға қалыптастырудың рухани негізі ........................................................ 203 49.
Т.К., Пәнаралық байланысқа негізделген шығармашылық тапсырмалар арқылы дарынды
тұлға қалыптастырудың тиімді жолдары .................................................... 206 50.
білім мазмұнына енгізу тәсілдемелері .............................................. 210 51.
Мұқашева М. Қ., Тіл дамыту жұмыстары арқылы оқушыларды сауаттылыққа баулу жолдары ............................................................ 213 52.
Нурбекова Р.К., Қазіргі білім беру саласында педагогикалық технологияларды қолданудың маңызы ............................................. 216 53.
Оразбаева А.К., Здоровьесберегающие технологии в учебно- воспитательном процессе ................................................................... 222 54.
Сабиева К.У., Булатова Б.С., Внедрение инновационных технологий в учебно-воспитательный процесс школы ................... 225 55.
Сағиева Қ.С., Тіл дамыту жұмыстары арқылы оқушылардың ақпараттық-коммуникативтік құзыреттілігін дамыту ..................... 229 56.
Санатова-Левшакова А.С., Новое видение современного урока 232 57.
ойлау қабілеттерін дамыту ................................................................. 235 58.
Султанова Г.С., Тәрбие, білім беру үрдісінде инновациялық технологияларды қолданудың жолдары ........................................... 239 59.
Сейлханова Б.К., Болашақ мамандар даярлығындағы кәсіби білім берудің психологиялық маңызы .............................................. 242
561
60. Тауанова Б.П., Жеке тұлғаның коммуникативтік құзіреттілігін дамытуда .............................................................................................. 246 61.
Тугельбаева жүктеу/скачать 5,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|